Morgunblaðið - 31.10.1978, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 31. OKTÓBER 1978
31
Bráðabirgðalögin ganga gegn
réttlætistilfínningu þjóðarinnar
— sögðu þingmenn Sjálfstæðisflokksins er lögin
voru til umræðu í neðri deild Alþingis
UMRÆÐUM um bráðabirgðalög
ríkisstjórnarinnar var haldið
áfram í neðri deild Alþingis á
fimmtudaginn.
Matthías Bjarnason (S) kvaðst
vilja gera að umtalsefni þann
hluta hinna nýju laga sem fjallaði
um niðurfærslu og verðlagseftirlit,
og sagði Matthías meðal annars,
að auknar niðurgreiðslur kostuðu
ríkissjóð hvorki meira né minna
en 3350 milljónir króna fram til
áramóta. Að óbreyttu kostuðu
niðurgreiðslurnar ríkissjóð 12
milljarða og 800 milljónir á árinu
1979.
Þá lýsti Matthías þeirri skoðun
sinni, að þessar auknu niður-
greiðslur kæmu þeim alls ekki við
góða sem lægst væru settir í
þjóðfélaginu, mun líklega væri að
þeir, sem meira mættu sín, gætu
notið góðs af. Barnmargar
fjölskyldur eða þeir sem lægst
hafa launin eiga ekki frystikistur
til að geyma í kjarabótakjötið, og
jafnvel ekki handbæra fjármuni
til að kaupa það, það geta hins
vegar þeir sem eiga stórar frysti-
kistur og gnægð peninga, sagði
Matthías.
draga úr viðleitni manna til að
afla sér og samfélaginu hárra
tekna.
Tómas Árnason (F)
fjármálaráðherra tók næstur til
máls. Sagði hann, að þrátt fyrir að
stjórnarandstaðan hefði um það
stór orð, hvernig að hefði verið
farið með setningu þessara bráða-
birgðalaga, þá mætti hverjum
manni vera það ljóst, að þau hefðu
verið sett af illri nauðsyn. Jafn-
framt sagði ráðherrann, að þó
deilt væri um lögmæti þess að
leggja á afturvirka skatta, þá
hölluðust flestir fræðimenn að því
að það væri fyllilega lögmætt,
enda mætti finna forsendur þess í
lagasetningu frá því fyrr á árum.
Sagði hann að frá þvi árið 1932
hefðu verið sett hvorki meira né
minna en 30 lög um skatta, sem
hefðu verið ýmist íþyngjandi eða
afturvirk, þó flest þessara laga
hefðu að vísu verið birt fyrir
birtingu skattálagningar. Ekki
væri að finna nein dæmi þess að
þessum lögum hefði verið hrundið
fyrir dómstólum, og því kvaðst
ráðherrann vilja vara fólk við því
að leggja út í kostnaðarsöm
málaferli til að hnekkja þessum
nýju lögum.
Að lokum sagði fjármálaráð-
herra, að þrátt fyrir að rætt væri
um að skattlagning hér á landi
væri mikil, þá væri það staðreynd
að skattar væru mun lægri hér á
landi en hjá mörgum nágranna-
þjóðum okkar, svo sem Norður-
löndunum, Bretlandi og
Vestur-Þýskalandi.
Albert Guðmundsson (S) sagði,
að ekkert atriði í ræðu fjármála-
ráðherra hefði staðist, ekkert af
því væri rétt. Kvað Albert það
skoðun sína, að enginn dómstóll í
landinu gæti dæmt um réttmæti
hinna nýja bráðabirgðalaga, þar
sem ekki væri unnt að finna þann
dómstól sem ekki ætti hagsmuna
að gæta í málinu, til dæmis væru
allir dómarar landsins launþegar.
Því ætti þjóðin sjálf að dæma í
þessu máli, og hefði sá dómur
raunar þegar fallið. Fólkið í
landinu teldi þessa lagasetningu
óréttláta og ranga.
Sagði þingmaðurinn að fyrstu
spor þessarar ríkisstjórnar hefðu
vakið ótta, einkum hvað varðaði
lög um afturvirkni skatta og
eignaskattsauka. Slíkt gengi gegn
réttlætistilfinningu þjóðarinnar.
Lagði Albert síðan fram
breytingartillögu við lagafrum-
varpið til staðfestingar bráða-
birgðalögunum, þar sem gert er
ráð fyrir því að í stað aukaskatt-
lagningar komi skyldusparnaður.
Nemi sk.vldusparnaðurinn sömu
fjárupphæð og gert er ráð fyrir að
hin aukna skattheimta nái til, en
endurgreiðist á næstu tveimur
árum. Sagði Albert að þessi
tímalengd miðaðist við þann tíma
sem ríkisstjórnin ætlaði sér til að
koma fjárhag ríkissjóðs á réttan
kjöl.
Svavar Gestsson (Abl)
viðskiptaráðherra sagði að laga-
frumvarpið væri flutt af tillits-
semi við fólkið í landinu, og væri
hrein staðfesting á úrslitum
kosninganna í vor. Með setningu
laga þessara væri raunverulega
verið að setja kjarasamningana í
gildi.
Sagði ráðherrann að bráða-
birgðalögin hafi vaidið því, að
kaupmátturinn væri nú hærri en
nokkru sinni á síðasta áratug, og
jáfnhár því sem hann var hluta
árs 1974. Sagði hann að gott
samband hefði verið haft við
verkalýðshreyfinguna um þessi
mál. Aukaskattlagningin hefði
Samstaða um 18
ára kosningaaldur
— en höfðað til samkomulags
um meðferð stjórnarskrármála
Sagði Matthías að varla hefði
verið unnt að fara klaufalegar og
óskynsamlegar að þessum niður-
færslum en gert hefði verið.
Þá gerði Matthías að umræðu-
efni þann kafla bráðabirgðalag-
anna sem fjallar um eignaskatts-
auka og sérstakan tekjuskatt og
sérstakan skatt af atvinnurekstri
til að standa undir kostnaði af
niðurfærslu vöruverðs. Sagði
Matthías að hér væri um að ræða
mjög rangláta skattmeðferð, til
dæmis mætti benda á að eigna-
skattsaukinn kæmi hart niður á
þeim sem sáralitlar tekjur hafa.
Þar væri meðal annars um að
ræða aldrað fólk, ellilífeyrisþega.
Kvaðst þingmaðurinn vera alfarið
á móti bráðabirgðalögunum, sem
nú lægju fyrir Alþingi til stað-
festingar, en þar sem hann byggist
ekki við því að frá því yrði horfið
að leggja á þessa ranglátu og
óheilbrigðu skatta, þá vildi hann
freista þess að taka af þeim verstu
agnúana. Lagði Matthías síðan
fram breytingartillögu við laga-
frumvarpið, þar sem ekki er gert
ráð fyrir því að eignaskattsauki
verði lagður á þá menn sem orðnir
voru 67 ára fyrir 1. janúar 1978. —
Jafnframt kvaðst Matthías ætlast
til að hið sama gilti um örorkulíf-
eyrisþega, þannig að þeir þyrftu
ekki að bera skarðan hlut frá borði
frekar en ellilífeyrisþegar.
Undir lok ræðu sinnar ræddi
Matthías síðan um álagningu
beinna skatta almennt, og sagði
hann það skoðun sína, að fyrir
löngu væri tímabært að setja
reglur um það hve langt mætti
ganga í álagningu beinna skatta.
Víst væri, að þegar skattheimtan
væri orðin svo há sem raun ber
vitni, þá væri það til þess fallið að
Kosningarétt við kosning-
ar til Alþingis hafi allir sem
verða 18 ára á því ári sem
kosning fer fram, eða eru
eldri, hafa fslenzkan ríkis-
borgararétt og eiga lög-
heimili hér á iandi, hafa
óflekkað mannorð og hafa
ekki verið sviptir lögræði.
Þetta var megininntak
frumvarps, sem Gunnlaugur
Stefánsson (A) mælti fyrir í
neðri deild Alþingis fyrir
nokkru síðan. GSt. taldi
þetta gamalt baráttumál
Alþýðuflokksins, bæði utan
þings og innan. Hins vegar
hefði Alþýðubandalagið
fyrst hreyft þessu máli á
þingi sl. vetur, 12 árum eftir
að Alþýðuflokkurinn tók
málið upp (1965). Það væri
og táknrænt að eftir að
þingmenn Alþ.fl. í neðri
deild legðu fram frv. um
þetta efni, tæki einn af
þingmönnum Alþýðubanda-
lagsins það nær orðrétt upp
í efri deild.
• Lúðvík Jósepsson (Ab)
sagöist ætíð hafa stutt lækkun
kosningaaldurs í 18 ár, hver sem
flutt hefði, og Alþýðubandalagið
hefði ákveðið að taka málið upp,
bæði á síðasta þingi og nú. Hins
vegar væri rétt að minna á
samkomulag þingflokka um með-
ferð mála, sem snertu stjórnar-
skrá og kosningarétt, þ.e. um
skipan stjórnarskrárnefndar, er
skila eigi tillögum um þessi efni
innan 2ja ára. Nefnd þessi yrði
skipuð næstu daga, og myndu þá
mál af þessu tagi þar rædd í
samræmi við samþykkt Alþingis.
• Sighvatur Björgvinsson (A)
sagði stjórnarskrárnefnd hafa
lengi starfað án þess að binda
hendur einstakra þingmanna um
tillöguflutning. Alþýðuflokkurinn
hefði talið rétt að vekja enn einu
sinni athygli á þessu réttlætismáli
ungs fólks.
• Gunnar Thoroddsen (S) sagði
fyrri stjórnarskrárnefnd ekki hafa
borið gæfu til að skila niðurstöð-
umeða tillögum um athugunarefni
sín. Þess vegna hefði nýrri
stjórnarskárnefnd verið sett
ákveðin tímamörk um tillögugerð.
Efnislega væri hann fylgjandi
þeim tveimur frv., sem fram hefðu
komið um þessi mál, lækkun
kostningaaldurs og að Alþingi yrði
gerð ein málstofa. Þess væri að
vænta að stjórnarskárnefnd, sem
skipuð yrði næstu daga, tæki þessi
mál og önnur hliðstæð til tafar-
lausrar meðferðar.
• Halldór E. Sigurðsson (F)
sagði þingflokk framsóknarmanna
taka afstöðu til þess væntanlega í
dag, hver yrði fulltrúi hans í nýrri
stjórnarskárnefnd, skv. samkomu-
lagi þingflokka þar um, og stað-
festingu Alþingis. Ekki væri sér
kunnugt um andstöðu í Fram-
sóknarfl. við þau mál, er hér hefðu
verið borin fram. Væri þess að
vænta, að breytingar í þessa átt
yrðu gerðar á kjörtímabilinu.
• Matthías Bjarnason (S) sagði
að nú sæi í lausn þessara mála
með nýrri stjórnarskrárnefnd,
sem sett hefðu verið ákveðin
tímatakmörk. Þar af leiddi að
menn þyrftu að vera snöggir um
tillöguflutning „til að missa ekki
af glæpnum", eins og stundum
væri komizt að orði. Alþingi sem
ein málstofa og 18 ára kosninga-
aldur væru tímanna tákn. Aðal-
atriðið væri að manna hina nýju
stjórnarskrarnefnd svo, að hún
sinnti viðfangsefnum sínum í tæka
tíð, í samræmi við samkomulag
þingflokka. Ekki væri eðlilegt að
kosningaréttur væri hér þrengri
en annars staðar, jafnvel í
verið lögð á til þess að greiða niður
verð á lífsnauðsynjum til al-
mennings, og staða láglaunafólks
hefði því styrkst eftir lagasetning-
una. Sagði ráðherrann það skoðun
sína, að það væri brýnt réttlætis-
mál að draga úr óbeinum sköttum,
og það hefði því verið spor í rétta
átt að fella niður söluskatt af
matvælum, það væri mikilvægur
pólitískur áfangi fyrir verkalýðs-
reyfinguna, og nú væri fyrir hendi
grundvöllur til að skapa nýja
efnahagsstefnu.
Geir Ilallgrímsson (S) sagði, að
með setningu bráðabirgðalaganna,
, sem nú lægju fyrir til staðfesting-
»ar, væri verið að brjóta gegn
réttlætistilfinningu landsfnanna.
Lögin væru siðleysi að því leyti.
Sagði Geir, að þrátt fyrir að því
væri lýst yfir, að iögin ættu að ná
til verðbólgubraskaranna, þá væri
augljóst að það gerðu þau ekki.
Verðbólgubraskarar eigi ekki
skuldlausar eignir, heldur séu þeir
aðilar sem mest skulda. Því sé
raunverulega verið að halda
verndarhendi yfir þessum mönn-
um, og þar sé formaður Alþýðu-
bandalagsins í fararbroddi. Verið
sé að fratnkvæma skattastefnu
Alþýðubandalagsins sem lögð var
fram síðast liðinn vetur. Með tilliti
til þess hve langt er síðan hún kom
fram, og með tilliti til þeirra átta
vikna sem fóru í að ræða stjórnar-
myndun í sumar, þá sagði Geir að
þess hefði mátt vænta að betri lög
yrðu samin en raun varð á.
Varðandi kaupmátt launa árið
1974, þá sagði Geir að hann hefði
aðeins verið „pappírskaupmáttur“,
sem ekki hefði staðist og launþeg-
ar því raunverulega ekki notið
góðs af.
tilgreindum austantjaldsríkjum í
greinargerð með frv.
• Einar Ágústsson (F) lagði
áherzlu á að kosningaréttar- og
stjórnarskrármál yrðu tekin til
meðferðar í samstarfsnefnd þing-
flokka, skv. samkomulagi þar um.
Rétt væri að fylgja málum fast
eftir á þeim samstarfsvettvangi.
• Páll Pétursson (F) vakti
athygli á því að flutt væru tvö frv.
um sama efni — í sitt hvorri
þingdeild. Það væri e.t.v. vinnu-
sparnaður að endurflytja mál
annarra þingmanna, sem þegar
væru fram komin. Þá kynni að
fara vel á því að rannsóknarglaðir
nýir þingmenn settu á fót eina
rannsóknarnefnd til að ganga úr
skugga um, hverjir hefðu átt
frumkvæðið í þessu efni: Alþýðufl.
eða Alþýðubandalag. Sér hefði á
sínum tíma þótt sárt að fá ekki að
kjósa tæplega tvítugur en nú væri
„18 ára kosningaaldur að breiðast
út í landinu“, eins það væri orðað í
grg. með frv.
• Sverrir Hermannsson (S)
sagðist sammála efnisatriði frv.
þótt hann setti fyrirvara um,
hvort miða ætti við afmælisdag
eða ár. Hann kvaðst hafa útbúið
fyrirspurn um riðuveiki en hætt
við, er önnur um sama efni hefði
fram komið. Óþarfi væri að prenta
mál í belg og biðu, hvert á eftir
öðru. GSt. segði og Alþýðubanda-
lag enga forystu eiga í þessu máli,
þótt aökominn maður úr framliðn-
um flokki endurprentaði frumvarp
hans. SvII. sagðist þeirrar skoðun-
ar að núverandi stjórnarskrá væri
um flesta hluti góð, en fyrst
Alþingi hefði á annað borð tekið
ákvörðun um endurskoðun hennar,
yrði það að fylgja málinu betur
eftir en gert hefði verið í fyrri
stjórnarskrárnefnd.
Kríttmann Guömundason
Elnn af víölesnustu höfundum
landsins. Nokkrar af bókum
hans hafa veriö þýddar aö
mlnnsta kostl á 36 tungumál.
Skáldverk
Kristmanns Guðmundssonar

Brúöarkyrtillinn
Morgunn lífsins
Arfur kynslóöanna
Ármann og Vildís
Ströndin blá
Fjalliö helga
Góugróöur
Nátttrölliö glottir
Gyöjan og nautiö
Þokan rauöa
Safn smásagna
Almenna Bókafélagiö,
Auaturstrmti 16, Sksmmuvegur
slmi 16707 aimi 73055
36.
r