Morgunblaðið - 09.11.1978, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 9. NÓVEMBER 1978
Jón t>. Árnason
Astæðulaus
óánægja
Næstliðin 200 ár að minnsta
kosti hefir verið ástæðulítið að
kvarta undan, að kröfur um
breytta þjóðfélagshætti og betra
þjóðskipulag hafi legið í láginni á
Vesturlöndum. Kröfurnar hafa,
eins og að líkum lætur, oftast verið
nálega jafn sundurleitar og þeir
einstaklingar, hópar og samtök, er
frumkvæði hafa átt að tilurð
þeirra, hent þær á löfti eða borið
fram til sigurs eða ósigurs eftir
atvikum. Af því hefir að sjálfsögðu
leitt, að sumar hafa orðið til
blessunar, aðrar til bölvunar,
sumar hafa verið réttmætar, aðrar
fjarstæður, en yfirleitt hafa þær
átt sameiginlegt að vera vitnis-
burðir um, að tímans rás hefir
ekki unað óbreyttu ástandi. Undr-
unarefni getur það á engan hátt
talizt. Tími og breyting, breyting
og tími eru eitt og samt. Breyting-
ar myndu þess vegna hafa átt sér
stað, á einn eða annan hátt, þó að
engar kröfur hefðu verið gerðar.
En nauðsyn þeirra og réttmæti
hvíla á þeirri náttúrlegu eðlishvöt
hugsandi manneskju að fullnægja
þörf sinni á að nýta hæfileika sína
til áhrifa á gang atburða í
umhverfi sínu og gerðir samfélags
síns.
Óánægja yfir að breytingar
þjóðfélaga, stjórnskipulaga o.s.frv.
hafi ekki orðið, og það miklar,
hefir ekki heldur átt rétt á sér. Á
hinn bóginn er mjög umdeilanlegt,
hvort, hvar eða hverjar hafi orðið
jákvæðar eða neikvæðar, og kemur
þar enn og aftur að hinum eilífa og
líklegast óraskanlega ásteytingi:
einstaklingsbundna matsatriðinu.
Einhvers staðar nálægt miðju
óravegarins, sem er á milli hugs-
unarleysis fjölhyggjumannsins
(„Allt er gott, sem tíðarandinn
býður“)og skáldleyfisöfga norska
skáldjöfursins Henrik Ibsen
(1828—1906) í bréfi 4. apríl 1872 til
danska bókmenntagagnrýnandans
Georg Brandes (1842—1927)
(„Hingað til hefir öll þróun
einungis verið skjögur úr einni
vitleysunni í aðra“), hlýtur að
verða komizt næst sannleikanum.
Vinstrafólk er þeirrar trúar, að
allar breytingar, sem fjöldinn
heldur að sér séu hagkvæmastar í
svipinn, séu lausnin — enda
gróðavegur fyrirgreiðslumanna.
Framsýnisfólk álítur, að allar
breytingar beri að miða við
hugsjónir hinna hæfustu, þær
verði að þjóna sem viturlegastri
sambúð manns og náttúruríkis
annars vegar og sem heilbrigðust-
um lífsháttum einstaklinganna sín
í millum hins vegar.
Eitt skortir líf-
verndarfólk ekki
Nú orðið fer þeim stöðugt
fjölgandi, sem skilja, eða a.m.k.
skynja, að þörf breyttra þjóð-
félagshátta verður brýnni með
sérhverjum líðandi degi, vinstra-
ríkið hefir reynzt banvænt öllum
heilbrigðum lífsháttum, og gjör-
breytingar þola því ekki öllu lengri
bið. Tilgangur þessa greinaflokks
hefir frá upphafi m.a. verið, og
mun verða, að vekja athygli á og
til umhugsunar um helztu ástæður
þess; ennfremur að leitast við að
kanna, hvaða og hvers konar
uppástungur komi fram og megi
þegar teljast tímabærar og lífvæn-
legar.
Snar þáttur í svipaðri viðleitni,
sem oftast hefir gefið góða raun og
reyndar verið frumskilyrði rök-
réttrar niðurstöðu, er fólginn í að
fylkja andstæðunum hverri gegn
annarri, gera sér litsterka fjand-
mynd og berjast með þeim ásetn-
ingi, að fremur skuli bakið brotna
en bogna. Sáttahyggja er ámóta
seigdrepandi sjálfsmorð allra hug-
sjónabaráttu og hún er frjómáttur
kaupsýslu, þar sem hún er sjálf-
sögð og yrði vissulega ekki án
komizt.
Lífverndarfólk skortir sárgræti-
lega margt, en þess á meðal er ekki
fjandmyndin svarta og ógnvekj-
andi. Vinstrimennska hefir fylgt
mannkyninu allt úr vöggu Kains
og verið annað eðli þess, þ.e. óeðli,
Atómstiiðin „Bruno Leuschner“i Sósíalismann varðar ekkert um öryggi.
,pað er kominn tími til þess að vitsmunirnir hasli
sér völl og setji því, sem er tæknilega framkvæman-
legt, hyggileg takmörk. “
— Max Born
Varfsrni i vestri -
ófyrirleitni í austri
Þarfar oa óbarfar
Skiljanleg efnahags-
Kommúnismi nn
Ofstæki
umbótasvíans
Þarfar og óbarfar
breytingar
alla tíð síðan. Ég á ekki von á að
a.m.k. nokkur kristin manneskja,
sem hefir verið kennt „illt að
hata“, finni köllun hjá sér til að
andæfa, og því síður mótmæla,
þessari staðhæfingu, og alveg
sérstaklega ekki, þar sem hún mun
mörgum öðrum fremur eiga sér-
lega auðvelt með að skilja, að öll
Skiljanleg efnahags-
lögmál og fram-
leiðslukreppa
mengun, allur náttúruránskapur,
öll níðingsverk á móður jörð og
börnum hennar eiga upphaf sitt í
hugarfari eða sálarástandi mann-
eskjunnar sjálfrar.
Hér að framan er farið fáum
orðum um breytingar almennt,
þarfar og óþarfar. í ítrekunar-
skyni er ekki úrvegis að leggja
Kommúnismi og
kjarnorka
áherzlu á, að allar breytingar, sem
fitjað er upp á, breytinganna
sjálfra vegna og einskis annars,
eru fásinna í hugsun og hroði í
framkvæmd. En svo mjög hefir
þessi sjúklega árátta gert sig
breiða, að fjöldi manna finnst allt
staðfastlegt og þrautreynt óþol-
andi í návist sinni eða umhverfi.
Að þessum orðum blaðfestum
rifjast upp fyrir mér meira en 20
ára gamalt glamur, sem fréttaryk-
sugur gerðu sér mikla veizlu úr; og
ég hlýt að verða orðinn afskaplega
ellihrjáður, ef gleymi. Aðalpresón-
an í þessum klassiska flimtleik var
sænskur prófessor (!) Gustafson að
nafni. Hann varð alveg upp úr
þurru gripinn þeirri aldeilis
dæmalausu hugljóman, að korn
væri orðið úrelt, bygg hefði t.d.
ekki orðið neinna framfara aðnjót-
andi í rösk 500.000 ár. Flugan tók
að ólmast undir hattstæði Svíans,
og honum fannst ekkert álitamál,
að hér bæri að einbeita nýtízku
rannsóknakröftum til umbóta-
verka. Hann taldi víst, að korn-
málum heims ætti að vera auðvelt
að koma á leið til sósíalismans, og
þess vegna í hlýlegt samræmi við
iðnvætt nútímaþjóðfélag og því
samboðið. Þetta mætti gera, áleit
hann, með geislavirkum samsæt-
um (isotopum)!
Vitanlega er þetta ekki nema
eitt dæmi af mörgum um fárán-
lega vísindatrú: það sem staðizt
hafði reynslu 500.000 ára með
mestu ágætum, skal einmitt þess
vegna dæmast óhæft og „endur-
bótaþurfi“. Á þennan hátt tekst
skaðöflum oft að valda tjóni og
truflun á eðlilegri sambúð manns
og lífríkis, auk þess að beita
aldalöngu narti eða stígandi högg-
þunga til skiptis á undirstöður
eðlilegrar þróunar. Og alltof mikill
hluti mannkynsins, hálfruglaður
af draumsýnum svokallaðra fram-
fara, uggir ekki að sér. Vinstriand-
inn getur því með fullum rétti
verið bæði ánægður og hreykinn af
að nú virðist vera komið óhugnan-
lega nærri úrslitaatlögunni.
Þrælstjórnarrík-
in eru drepkýli
Náttúruspjöll og lífríkisógnir á
Vesturlöndum hafa verið vaxandi
áhyggjuefni um aldarfjórðung, en
Svona gæti farið fyrir nágrönnum Múrveldisins vegna þjösnaskapar kommúnista.