Morgunblaðið - 04.03.1979, Qupperneq 36
36
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 4. MARZ 1979
Margrét HaUdórsdóttir
hjúkrunarkona-Miiuiing
Fædd 8. febrúar 1888
Dáin 27. janúar. 1979.
Dagur líður. fajcur. frfður,
flýgur tfðin í aldaskaut.
daggeislar hnfga, stjörnurnar stíga
stillt nú og milt upp á himinbraut.
Streymir niður náð og friður,
nú er búin öli dagsins þraut.
(V. Briem)
Þrátt fyrir, að á fyrstu tveimur
áratugum þessarar aldar væri
árferði tíðum hart, var sóknarhug-
ur í ýmsum, hér í héraði sem víðar.
Var þá, er líða tók á þetta tímabil,
hafist handa um að reistur yrði
læknisbústaður og sjúkraskýli á
Hvammstanga, sem siðan tók til
starfa svo sem til var stofnað.
Ötulasti forgöngumaður þessarar
framkvæmdar var Éggert Levy,
hreppstjóri og sýslumaður á
Ósum, ásamt öðrum áhuga- og
áhrifamönnum í héraðinu, en að
baki þeim stóð fjöldinn af héraðs-
búum, ekki hvað sízt konurnar.
En framkvæmd sem þessi,
verður ekki ágæt af því einu að
steinveggir rísi, heldur af því
starfi sem þar er unnið innan
veggja. Sú gæfa hlotnaðist þá
einnig þessari stofnun, að brátt
réðst til hennar hjúkrunarkona, að
tilhlutan Eggerts Levy, sem átti
eftir að starfa þar áratugum sam-
an og gat sér traust, ástsæld og
virðingu héraðsbúa, fyrir fórnfúst
og óeigingjarnt starf. Þessi kona
var Margrét Halldórsdóttir.
Um ætt, uppvöxt og starf
Margrétar framan af æfi veit ég
lítið þar til að hún flytst hingað
norður. Fædd var hún að
Hrosshaga í Biskupstungum þann
9. febrúar 1888. Foreldrar hennar
voru Halldór Halldórsson bóndi
þar og Steinunn Guðmundsdóttir.
Nám stundaði hún í tvo vetur við
Kennaraskóla íslands. Ætla ég að
þeir vetur hafi orðið henni næsta
giftudrjúgir og mótað mikið lífs-
viðhorf hennar sem margra ann-
arra er nutu leiðsagnar hins ágæta
skólamanns Magnúsar Helgason-
ar.
Norður hér fluttist hún, fyrst að
Ósum og stundaði kennslu og
almenn sveitastörf á Vatnsnesinu,
unz hún tók að sér hjúkrunarkonu-
starfið, eins og áður getur. Þar var
hún komin að því starfi er hún
helgaði líf sitt eftir það, meðan
starfsdagur entist. Menntun
hjúkrunarkonu hafði hún að vísu
ekki. Hvarf hún því brátt að námi
um tveggja ára skeið, við spítalana
að Landakoti og Vífilsstöðum. Að
því loknu hefst að fullu hennar
langa og farsæla hjúkrunarstarf.
Sjúkraskýlið á Hvammstanga var
ekki stórt í sniðum og þæginda-
snautt, sérstaklega hvað við kom
hjúkrunarkonunni. Eitt
smáherbergi var henni ætlað. Það
var hennar eina athvarf þar. En
Margrét dvaldi sjaldnast lengi í
herberginu sínu.
Mörgum sinnum tók hún þar inn
sjúklinga, sem ekki áttu annað
athvarf, blundaði sjálf í stól, milli
þess að hún leit til sjúklinganna,
en tíðum annaðist hún um þá bæði
nótt sem dag. Og daglegu störfin,
þau voru ekki lítil.
Hún þvoði þvottana, hún
sléttaði línið, hún þvoði gólfin.
Jafnvel gat það borið við að hún
annaðist matargerð. Það var alveg
ótrúlegt hvað hún kom miklu í
verk. Líkamsþrek hennar var
mikið, þó átti hún enn meira
sálarþrek, er óhætt að segja að
hún vann ekki einasta tvöfalt verk,
heldur öllu fremur margfalt.
Margrét Halldórsdóttir var
hjúkrunarkona af guðs náð. Hún
lifði sig inn í starfið og með
starfinu. Það var henni annað og
meira en vinna, sem hún var ráðin
til að leysa af hendi, það var henni
lífsfylling. Á öllum tímum sólar-
hringsins mátti til hennar leita.
Hún taldi ekki eftir sér sporin eða
handtökin, alla sína þjónustu lét
hún í té, án þess að spyrja hvort
það væri skylt eða eiginlega í
sínum verkahring. Um þetta geta
bæði ég og aðrir, sem nutum
umönnunar hennar, vegna sjúkra-
dvalar, bezt borið. Hún fórnaði
kröftum sínum fyrir sjúklingana
og stofnunina sem hún vann við.
En hún gerði meira en það.
Sjúkrasamlag var hér ekki á
starfstíma hennar. Ræddi hún það
eitt sinn við mig hversu brýn
nauðsyn væri að koma á þeirri
samhjálp, enda var hún reynslunni
ríkari um það. Úr þessu hafði hún
raunar bætt sem henni var unnt
með stofnun styrktarsjóðs sjúkl-
inga, á sumardaginn fyrsta 1933.
Framlag hennar til sjóðsins var
kr. sex þúsund sem var mikið fé á
þeim tíma, væri það t.d. reiknað í
verðmæti haustlamba en þau voru
býsna verðlág á þessum kreppu-
árum. Farið hefur fram árleg
úthlutun úr sjóðnum, frá því hann
var stofnaður, til illa staddra
V.
..........................................■------------
Þau fást tilbúin fyrir gluggana, skápana eða hillurnar.
Sjálf lagar þú breidd þeirra að hlutverkinu,
gengur frá festingum og setur þau upp.
Margvísleg mynstur og litir.
SOMBRERO.
Útsölustaðir á
SOMBRERO rúllutjöldum:
BYKO Kópavogi
verslurun Brynja,
Laugavegi 29 Reykjavík.
Z-brautir og Gluggatjöld s.f ,
Ármúla 42, Reykjavík.
Jón Fr. Einarsson versl., Bolungarvík.
Einar Jóhannsson & Co., Siglufirði.
Verslunin Brimnes, Vestmannaeyjum
Verslunin Dropinn, Keflavik.
Verslunin Málmur, Hafnarfirði.
Og flest kaupfélög landsins.
Hife, li'1*1'"
✓
%*** 9 ■ *
r ^
i
. ■
< $12
* v, '■
»
»
legusjúklinga á sjúkrahúsinu. Auk
þessa lagði Margrét sig fram með
að gera þeim sjúklingum sem
bágast áttu dvölina sem
kostnaðarminnsta, jafnvel með
greiðslum og gjöfum. Hirti hún þá
ekki um sinn hag, enda barst hún
ekki á, að neinu leyti.
En hjálpsemi hennar náði út-
fyrir veggi sjúkrah^ssins. Fyrst
eftir að útvarp kom á bæina, fylgdi
þeim tækjum sem í notkun voru sá
böggull, að tengja varð þau sýru-
geymi. Þessa geyma þurfti að
hlaða rafmagni. Rafstöð var við
sjúkrahúsið, sú eina að ég ætla,
sem um var að ræða fyrir allflesta
til þessara nota. Þangað var svo
farið með geymana og Margrét tók
við þeim og annaðist hleðslu
þeirra. Af þessu hafði hún talsverð
ómök, enda þurfti aðgætni við.
Gjaldið fyrir hleðsluna rann síðan
í styrktarsjóðinn. Eigi að síður
myndu, held ég fáir hafa tekið
þetta að sér í hennar sporum, sem
engan þyrfti að undra, en þannig
var Margrét, sem bæði vildi gera
öðrum greiða og efla sjóðinn, svo
hann kæmi að sem beztum notum.
Ekki var um að ræða langa tíma
til útivistar fyrir hjúkrunarkon-
una. Smástundir gáfust þó, líklega
helst á nóttunni, til að rækta og
hlúa að blómum við glugga sjúkra-
stofanna, hennar herbergi var á
móti norðri. Mörgum hefir orðið
þetta til yndisauka, glatt skapið,
létt sinnið, fært sjúkum frið í sál.
Aukið trú hins sjúka manns á lífið,
vaxtarmátt þess og fegurð. Þetta,
einmitt þetta, var aðall Margrétar
og takmark. Af engu gladdist hún
heldur, eins og þegar sjúklingur
hennar náði bata og gat horfið
heim, glaður og heilbrigður.
Árið 1954, um vorið, lét Margrét
af störfum við sjúkrahúsið á
Hvammstanga. Var hún þá kvödd
með hófi, sem haldið var henni til
heiðurs. Margar ræður voru
fluttar þar, sem greinilega kom
fram virðing, söknuður og hlýjar
þakkir héraðsbúa fyrir frábær
störf og henni árnað heilla. Kven-
félögin höfðu gengist fyrir að
henni voru færðar nokkrar gjafir,
ein frá hverju félagi sem áþreifan-
legan vott þakklætis. Síðar kom
hún þó aftur til starfa við sjúkra-
húsið, sem svara mun einu ári, á
árunum 1955 til 1956, aö tilhlutan
Harðar Þorleifssonar, sem þá var
læknir á Hvammstanga. Eitt ár
vann hún einnig við sjúkrahúsið á
Vífilsstöðum.
Starfstími hennar var þá orðinn
langur og hafði reynt mjög á
krafta hennar. Hún dvaldist síðan
á heimili sínu í Reykjavík.
Heilsunni fór hnignandi. Systur-
sonur hennar, Halldór Þórðarson
og kona hans á Litla-Fljóti i
Biskupstungum, tóku hana þá til
sín og önnuðust hana af alúð og
kostgæfni. Að því kom þó, að hún
þarfnaðist sjúkrahúsvistar, sem
stóð henni opin þar sem hún hafði
fórnað kröftum sínum lengst af, á
sjúkrahúsinu á Hvammstanga.
Þar hlaut hún svo ljúfa og góða
umönnun og hjúkrun af hálfu
lækna og alls starfsfólks. Andlát
hennar bar að þann 27. janúar s.l.,
er hana vantaði aðeins fáa daga til
að ná níutíu og eins árs aldri. Þörf
er þreyttum að hvílast.
Guðmundur skáld á Sandi segir
í ljóði:
Enifi xetur þinnar þreytu
þunga lagt á vogarskál.
engi getur andvökurnar
álnað- það er vonlaust mál.
Getur nokkur fœrt til fiska
fórnarlífsins gildi og mátt
konu, er vann á öllum eyktum
aldarfjðrðungs dag og nátt.
En Margrét vann á öllum eykt-
um — ekki einasta aldarfjórðung,
raunar meir en aldarþriðjung og
það er rétt, að engi getur lagt
þreytu andvökunátta á vogar-
skálar, né reiknast manngildi í
krónum eða landaurum.
Að tilhlutan stjórnar sjúkra-
hússins fór fram minningarathöfn
um Margréti hjúkrunarkonu að
Hvammstanga þann 6. þ.m. Fór
athöfnin fram í félagsheimilinu,
þar sem viðgerð stóð yfir á sóknar-
kirkjunni. Sóknarpresturinn, sr.
Róbert Jack, prestur að Tjörn á
Vatnsnesi, flutti kveðjuorð og
þakkir, af hálfu héraðsbúa.
Krikjukórinn söng undir stjórn
Helga Ólafssonar organleikara.
Var athöfn þessi látlaus og fögur.
Sóttu hana margir íbúar héraðs-
ins, þó voru þeir einnig margir er
ekki gátu mætt þar, af ýmsum
ástæðum. Margrét hafði óvenju
heilsteypta og trausta skapgerð,
vináttan staðföst. Þótt árin liðu
hvert af öðru utan ættarsveitar,
átti hún sterk ítök í hug og hjarta
þessarar dóttur. Þar, í faðmi
móður jarðar, vildi Margrét hvíla
að síðustu.
Jarðarför hennar fór fram að
Torfastöðum í Biskupstungum
laugardaginn 10. febrúar s.l.
Dagur er liðinn. Fagur dagur
starfs og líknar. Stjörnur
minninganna skína í hugurri sam-
ferðafólksins. Að sjálfsögðu
einstaklingsbundnar, en þó í
mörgu sameiginlegar. Að síðustu
er það okkar allra mál: Blessuð sé
minning Margrétar hjúkrunar-
konu.
Guðjón Jósefsson,
Ásbjarnarstöðum.
Kveðja-Þorsteinn
Fr. Þorsteinsson
Fæddur 16. desember 1959
Dáinn 18. febrúar 1979.
Margs cr að minnast.
margt er hér að þakka.
Guði só lof fyrir liðna tíð.
Margs er að minnast,
margs er að sakna.
Guð þerri tregatárin stríð.
(Vald. Briem.)
Okkur langar til að þakka
Þorsteini fyrir öll okkar kynni og
samskipti. Það er svo undarlegt, að
hann skuli vera farinn héðan
svona allt í einu. Enginn veit hvað
átt hefur fyrr en misst hefur. Við
þökkum fyrir öll heilræðin og
ráðleggingarnar. Orðin hans og
verkin lifa ennþá í hugum okkar
hér, þó sjálfur sé hann ekki til
staðar lengur
Það eina sem við getum gert nú,
er að óska þess að góður Guð blessi
sál hans og veiti huga hans frið og
hvíld, þvi við vitum að hann lifir
enn.
Jesús, bróðir okkar og frelsari.
Þú þekkir dánarheiminn. Fylgdu
vini okkar, þegar við getum ekki
fylgst með honum lengur.
Miskunnsami faðir, tak á móti
honum. Heilagi andi, Huggarinn,
vertu með okkur í þrautum.
Amen
Abba, Inga. Magga, Hildur,
Helgi, Siggi, Sigga.