Morgunblaðið - 09.06.1979, Qupperneq 27

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 9. JÚNÍ 1979
27
Hrossagaukur
Pétur Pétursson þulur —
Hveragerðispistill:
Unaðsgaukur
og dægurfluga
Unaðsgaukurinn hefir ekki gert
það endasleppt við okkur í dag.
Það er tæpast að ég hafi tölu á því
hve oft hann hefir hneggjað í
austri á þessum blessaða sólskins-
degi. Og meðan hann hefir steypt
sér úr háalofti í glæfralegum
loftfimleikum sínum líkt og hol-
lensku flugmennirnir í Vatnsmýr-
inni í æfingaflugi sínu, sællar
minningar, þá naut hann dyggi-
legrar aðstoðar spóans, sem lang-
vall guðspjall sitt um að einmitt
nú væri úti vetrarþraut. Og fyrr
en nokkurn varði var dúett
hrossagauks og spóa orðinn að
kammertríói, því einnig lóan hafði
sitt að ieggja til málanna og vildi
bleyta dáldið í þeim bræðrum og
söng sitt spítý, spítý hvað sem leið
veðurfræði og háloftabelgjum
vindfræðinga og spákortum
þeirra. Svo bættist maríuerlan í
hóp söngfugla. Hún settist
sekúndubrot á húsburstina og
skalf eins og leikari á frumsýn-
ingu, sem á að segja já í fyrsta
þætti og nei í lokaþættinum. Eða
var það kannski öfugt. Mér er nær
að halda að hvorugt okkar hafi
vitað það. Þar af kom skjálftinn —
og öryggisleysið. Maríuerla, eða
máríátla heitir þessi undurfagri
örsmái fugl. Smágerð silfursmíð
skaparans með hverja taug þanda
og eggin smá eins og títuprjóns-
hausar í skotthúfu. í fuglabók
þykist ég einhverntíma hafa orðið
þess vísari að bæði Danir og
Bretar eigi sér gleggri lýsingu á
hegðan hennar. Vipstjært segja
Danir og höfða þá til óróans er
einkennir hætti hennar. Hún veif-
ar löngu stéli í sífellu. Það nefna
Bretar Wagtail.
En það var gaukurinn sem
þandi væng sinn í austri og lék
listir sínar í grennd við sólbaðs-
skýlið í Hveragerði sem vakti
okkur með glöðu hjali sínu.
Hneggjar loft af hrossagauki,
sagði Sveinbjörn Egilsson á sinni
tíð og enn eru þau orð í fullu gildi.
Hrossagaukurinn hlýtur að eiga
sér dvalarstað í grennd við lækinn
er skilur lönd milli Ölfusborga og
Heilsuhælis náttúrulækninga-
manna. Svíar kenna hann líka við
lind og læki, báckasin. Þannig
söng Bellmann sjálfur lífsnautna-
maðurinn og lútuspilarinn um
hrossagaukinn. En sá söngfugl er
hann var sjálfur hefði hann átt að
láta sér nægja að hlýða á gaukinn
gala í austri. Varð sælkerinn
söngvaranum ofjarl, svo að Bell-
mann varð söngbróður sínum
einskonar nágaukur í norðri. „Ný-
skotinn hrossagauk" syngur hann
um í ljóði sínu og lagi: Hvila vid
denna Kálla vár lilla frukost vi
framstálla, rött vin och pi pinella
och en nyskjuten báckasin.
Bellman syngur um áningar-
staðinn þar sem hvíldin bíður
hans og dúkað morgunverðarborð:
Kálla segja Svíarnir. Lind mun
það þýða. Eldri merking mun þó
vera kelda. Þá merkingu höfum
við enn í ölkeldu. Og ekki má
gleyma Keldum á Rangárvöllum,
þeim sagnfræga stað. Skálinn frá
þjóðveldisöld er þess virði að hann
sé heimsóttur. Og tær lind rennur
þar um túnfótinn. Það vissi líka
Jón Ólafsson alþingismaður
þeirra Rangæinga. Því nefni ég
hann hér, að hann kemur ævin-
lega í hug minn þá er mér verður
hugsað til Keldna á Rangárvöll-
um. Þeir báðir, Jón og Bellman.
Við geymum að ræða um Jón þar
til síðar.
Það fer ekki milli mála, að
Bellman hefir valið sér hrossa-
gaukinn til morgunverðar. Og svo
ætlar hann að skola niður herleg-
heitunum með rauðvíni.
Enginn vafi er á því að íslenskir
Hafnarstúdentar hafa sungið ljóð
Bellmans um hrossagauks-
morgunverðinn og tilheyrandi
rauðvínsdrykkju. Sjálfur braut-
ryðjandi íslenskra skáldsagna
seinni alda, Jón Thoroddsen, hefir
raulað lag Bellmans fyrir munni
sér og sett við það texta. En fjarri
er sagna- og ljóðskáldi er lofsöng
sveitasælu „í fögrum dal með
fjallabláum straumi ég fríða
meyju leit í sætum draumi" að
vekja lesendur ljóða sinna með
þess háttar rúmruski að bera þeim
steiktan, nýskotinn hrossagauk í
morgunverð.
í þess stað gæti frómur lesandi
freistast til þess að halda að
Álafoss, Ullarverksmiðjan Fram-
tíðin eða Gefjun hafi efnt til verð-
launasamkeppni um spuna-
ljóð, ef tíminn sjálfur útilokad
ekki þá skýringu. Að vísu kynni av-
gæta áhrifa Grétu við rokkinn á
innihald ljóðsins, ef frá er talinn
tregablær þess ljóðs. Jón Thorodd-
sen kveður: „Ur þeli þráð að
spinna, mér þykir næsta indæl
vinna, ég enga iðn kann finna sem
öllu betur skemmtir mér.“ Og er
ekki eins og andi Máls og menn-
ingar, Helgafells eða Almenna
bókafélagsins svífi yfir vötnum í
framhaldinu: „Og kvæðakver, í
skauti skikkju minnar æ opið er.“
I ljóðalok fer líka þannig að
skáldið yfirbugar rokkadreiarann
velkominn hvort sem við nefnum
hann hrossagauk eða mýrissnípu
eða jafnvel mýrispýtu, eins og
stundum hendir. Stélfjaðrahnegg
hans er ævinlega jafn kærkomið
innlegg í sumarsinfóníu sólskins-
daganna.
Að hugsa sér. Nú höfum við
hlustað á morgunkonsert fugl-
anna. Ótal tegúndir hafa fallið inn
í hljómkviðuna og impróviserað í
Es-dúr eins og Bjarni Böðvars
sagði á torginu 17. júní þegar allar
nótur voru foknar út í veður og
vind og helmingur hljóðfæraleik-
ara horfinn á vit áheyrenda með
falsettusöng og flöskuspil í nær-
liggjandi húsasundum. En hvar
eru flugurnar? Ekki ein einasta
fluga hefir látið til sín heyra. Ég
tek ekkert mark á því þótt mér sé
sagt að sumarið sé komið. Komi
allir fuglar himins, láðs og lofts og
lagar. Ég tek mátulega mark á
þeim ef flugurnar taka ekki undir
með suði sínu og framhaldi á
næstu blaðsíðu. En hvað skeður?
Naumast hefi ég sleppt orðinu en
þessi líka dægilega fluga birtist og
sest á fótlegg og uppbyrjar sína
náttúruskoðun. Nú vantar bara
Óskar Ingimarsson til þess að
þýða textann er hún suðar meðan
hún fetar sig lestagang sinn um
frumskóg háranna á þrútnum
gangvöðva kálfans. Kannski það
sé ljóð Einars Benediktssonar: Líð
unaðsdagur hægt og kenn mér
kyrrð. í stað þess að slæma til
hennar hendi, eins og ég hefði
trúlega gert ef lengra hefði verið
Iiðið á sumar heilsa ég henni með
glöðum ávarpsorðum: Komdu
fagnandi. Þótt aðrir biðji þig
aldrei þrífast fari um þig niðrandi
orðum, eða nefni þig dægurflugu
þá skal þér heilsað með rausn og
reverensíu.
Þú ert hinn sanni sumarboði.
Suðaðu nú fyrir mig sólskins-
söngva þína og berðu blómkrón-
um kveðju. Það eru hvort sem er
þær einu krónur sem standast
skráningu og falla aldrei
úr gildi.
Jón Thoroddsen
Carl Michael Bellmann
þrátt fyrir tilraun til þess að
sameina hið nytsama og þægilega,
iðju og ánægju. „Því verð ég brátt
að sinna, rokkurinn meðan suðar
sér.“
Við hér á frostköldu Fróni
ætlum ekki að láta slíkt hneyksli
viðgangast. Að éta sjálfan sumar-
boðann !!! Því skal hann boðinn og
U
6
I
og dásemdir Rínaiúals
Dusseldorf stendur viö eina af
þjóöbrautum Þýskalands-ána Rín.
í Rínardalnum eru einhver frægustu
vínræktarhéruö Evrópu og fjöldi bæja og
borga, sem feröamaöur þræöir á leiö sinni.
Þar er t. d. Köln, sú sögufræga borg sem
kölluö hefur veriö drottning Rínar.
Skoöunarferöir meö fljótabátum Rínareru
stundir sem aldrei gleymast. Þar ríkir andi
aldagamallarmenningararfleiföar, og feguröin
heillar líkt og Lorelei foröum.
DÚSSELDORF-EINN FJÖLMARGRA STAÐA
íÁÆTLUNARFLUGI OKKAR.
FLUGLEIÐIR