Morgunblaðið - 10.10.1979, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 10. OKTÓBER 1979
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 10. OKTÓBER 1979
17
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fróttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og skrifstofur
Auglýsingar
Afgreiðsla
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson.
Björn Jóhannsson.
Baldvin Jónsson
Aöalstræti 6, sími 10100.
Aöalstræti 6, sími 22480.
Sími83033
Áskriftargjald 4000.00 kr. á mánuði innanlands.
í iausasölu 200 kr. eintakiö.
Sérstæð þingsetning
— og 400 hundadagar
Alþingi íslendinga, 101. löggjafarþing, verður sett í dag.
Þingsetning fer nú fram við kringumstæður, sem ekki eiga
fordæmi í sögu lýðveldisins. Þingflokkur og flokksstjórn
Alþýðuflokksins hafa samþykkt að hætta þátttöku í ríkisstjórn
og krefjast þingrofs og kosninga þegar á þessu ári. Þessi
ákvörðun er byggð á því að stjórnarflokkarnir geta ekki komið
sér saman um stefnu í efnahagsmálum: geta ekki komið sér
saman um þjóðhagsáætlun, lánsfjáráætlun eða fjárlög fyrir
árið 1980. Landið er því í raun stjórnlaust og hefur verið um
sinn, þó að ríkisstjórn hafi setið að nafninu til.
Geir Hallgrímsson, formaður Sjálfstæðisflokksins, sagði í
viðtali við Mbl. í gær, að krafa Alþýðuflokksins um þingrof og
tafarlausar kosningar kæmi heim og saman við þau sjónarmið,
sem Sjálfstæðisflokkurinn hefði þegar í ljós látið. Meirihluti
væri fyrir því á Alþingi, með þessari ákvörðun Alþýðuflokks-
ins, að hafa þennan háttinn á. „Því verður ekki trúað að
óreyndu," sagði Geir Hallgrímsson, „að Alþýðubandalagið og
Framsóknarflokkurinn sýni annars vegar þau ólýðræðislegu
vinnubrögð, að standa gegn vilja meirihluta Alþingis og
torveldi framgang hans, eða sýni hins vegar af sér þá hræðslu
við dóm kjósenda, sem slík afstaða bæri vitni um“.
Það hefur vakið almenna athygli og furðu, að formaður
Framsóknarflokksins, Steingrímur Hermannsson, og fyrrum
formaður Alþýðubandalagsins, Ragnar Arnalds, hafa tjáð sig
um það í fjölmiðlum, að það versta, sem hægt væri að gera nú,
væri að gefa fólkinu í landinu kost á að ganga til þingkosninga.
Þessi orð bera vott furðulegri og vítaverðri afstöðu til
lýðræðislegs réttar almennings. Satt að segja er þessi afstaða
móðgun við almenna dómgreind kjósenda, enda byggð á
hæpnum rökum.
• — 1) I fyrsta lagi er frestur fram til desemberkosninga
sagður of skammur. Fresturinn nú er þó ekki skemmri en hann
var þegar þing var rofið 1974.
• — 2) í öðru lagi er því haldið fram að vetrarkosningar séu
áhættusamar. Við nútímaaðstæður í samgöngumálum okkar
gegnir allt öðru máli í þessu efni en var fyrir nokkrum árum
eða áratugum síðan. Hægt er og að tryggja fleiri en einn
kjördag, ef veður kynni að hamla kjörsókn.
• — 3) I þriðja lagi er sagt að landið verði stjórnlaust unz
stjórn hefur verið mynduð að kosningum loknum. Landið er nú
þegar stjórnlaust, hefur í raun verið það í 13 mánuði og verður
fyrirsjáanlega hvort eð er, vegna ósamkomulags og uppgjafar
stjórnarflokkanna, þar til nýr þingmeirihluti hefur verið
myndaður eftir kosningar. Það er einmitt mergurinn málsins
að landið verður stjórnlaust í allan vetur, ef kosningar fara
ekki fram fyrir áramót.
Hér verður ekki farið út í stjórnskipulega valkosti við þær
aðstæður, sem hafa skapast í kjölfar genginnar stjórnar. Öll
fyrirheitin og faguryrðin, sem flaggað var með í kosningabar-
áttunni í fyrrasumar, hafa nú steytt á svikaskeri í óshólmum
vinstri stjórnarinnar. Það er því lýðræðislegur réttur hins
almenna kjósanda, að hann fái að kveða upp sinn dóm nú,
þegar ríkisstjórnin er fallin, og skapa með atkvæði sínu
forsendur nýrra og betri stjórnarhátta. Landið verður hvort eð
er stjórnlaust — sem fyrr segir — unz nýr þingmeirihluti
hefur verið myndaður að loknum kosningum. Kosningar í
desember er stytzta og raunar eina tiltæka leiðin að
þingræðislegri meirihlutastjórn í núverandi þjóðmálastöðu. Sú
staða, með tilheyrandi óðaverðbólgu og tröllvöxnum efnahags-
vanda, er arfleifð þriðju vinstri stjórnarinnar á rúmum
tveimur áratugum, sem gefst upp áður en kjörtímabil hennar
er á enda.
Vont var ástandið 1958 þegar Hermann Jónasson sagði, að
engin samstaða væri um nein úrræði í vinstri stjórn hans.
Verra var það þegar Ólafur Jóhannesson skildi við landið 1974
með yfir 50% verðbólgu eftir blómaskeið Viðreisnar, en miklu
verst er þó ástandið nú, er hann skilur við það með 60—75%
verðbólgu eftir því hvernig reiknað er.
Jörundur var hundadagakóngur og var hann kenndur við
þessa 40 hundadaga 1809 þó að hann „ríkti“ lengur, en þessi
síðasta vinstri stjórn hefur „ríkt“ eins og stjórnlaust rekald í
400 daga. Það hafa verið 400 hundadagar.
Mngrof og kosningar...? Þingrof og kosningar...? Mngrof og kosningar...? Þingrof og kosningar...? Þingrof og kosningar...?
SJÁLFSTÆÐISFLOKKUR
Miðstjórn Sjálfstæðisflokksins hélt í gær fund, þar sem rætt var um stjórnmálaviðhorfið eftir lausnarbeiðni
Alþýðuflokksráðherranna. Á fundinum var rætt um prófkjörsreglur og sitthvað fleira. Sjá baksíðufrétt.
ALÞÝÐUBANDALAG °
Miðstjórn Alþýðubandalagsins kom saman i húsakynnum flokksins að Grettisgötu 3 í gærkveldi. Myndin er tekin á fundinum. Á fundinum
komu fram tvær tillögur, frá Birni Arnórssyni hagfræðingi um það að flokkurinn stefndi að kosningum strax og önnur frá ráðherrum
flokksins, sem var almenn herhvöt og að flokkurinn byggi sig undir kosningaslag.
Benedikt Gröndal:
„Við skulum láta þessa
ríkisstjóm fara fyrst...”
„VIÐ VERÐUM að taka rás viðburðanna eitt af öðru og á þessari
stundu get ég ekki svarað þessari spurningu. Við höfum ekki tekið
afstöðu til þess,“ sagði Benedikt Gröndal formaður Alþýðuflokksins,
er Mbl. spurði hann eftir ríkisstjórnarfundinn í gærmorgun, hvort
Alþýðuflokkurinn væri reiðubúinn til þess að standa sjálfur að
þingrofi og nýjum kosningum, ef samstarfsflokkarnir gætu ekki
fallizt á kröfu Alþýðuflokksins þar um. „Við skulum láta þessa
ríkisstjórn fara fyrst, áður en við veltum fyrir okkur einhverjum
möguleikum,“ bætti Benedikt við.
Mbl. spurði Benedikt, hvort ráðherrar Alþýðuflokksins myndu þá
sitja í starfsstjórn með Framsóknarflokki og Alþýðubandalagi, þar
til að loknum kosningum og myndun nýrrar ríkisstjórnar. „Það er
okkar krafa að núverandi ríkisstjórn rjúfi þingið og geri það strax,“
sagði Benedikt. „Við höfum í samræmi við samþykkt flokksstjórnar
Alþýðuflokksins beðist lausnar fyrir okkur.“
Ragnar Arnalds, menntamálaráðherra:
Kröfur Alþýðuflokks óljósar
„KRÖFUGERÐ Alþýðuflokksins er mjög óljós,“ sagði Ragnar
Arnalds, menntamálaráðherra er hann kom út af ríkisstjórnar-
fundi í gærmorgun þar sem Alþýðuflokksráðherrarnir þrír höfðu
lagt fram lausnarbeiðni sina. „Munnlega lögðu þeir til að þing
yrði rofið en vildu ekki svara þeirri spurningu, hvort þeir vildu
eiga aðild að stjórn sem það gerði, en óskuðu eftir því að þeir yrðu
leystir frá störfum.“
Kjartan Jóhannsson, sjávarútvegsráðherra:
Samráðherrar okkar eru
aðeins að flækja málin
„FORMAÐUR Alþýðuflokksins lagði fram fyrir hönd flokksins
beiðni um að við ráðherrarnir yrðum leystir frá störfum,“ sagði
Kjartan Jóhannsson, sjávarútvegsráðherra, að loknum ríkis-
stjórnarfundinum í gær. „Jafnframt lagði hann fram þafkröfu um
að þing yrði rofið og kosningar boðaðar þegar á þessu ári.“
Kjartan kvað staðhæfingu alþýðubandalagsráðherranna um að
kröfur Alþýðuflokksins væru óskýrar fásinnu. Krafan um þingrof
væri mjög skýr og beiðnin um afsögn væri algjörlega óháð henni.
Steingrímur Hermannsson:
Framsóknarflokkurinn vill
ekki kosningar á þessu ári
— en vill heldur ekki standa í vegi meirihluta, sem þad vildi
„ÞAÐ er eindreginn vilji þingflokksins að við stöndum á engan hátt
gegn því, að þeir sem vilja rjúfa þing og hafa kosningar geti það sem
allra fyrst,“ sagði Steingrímur Hermannsson formaður Framsókn-
arflokksins er Mbl. ræddi við hann eftir fund þingflokks
Framsóknarflokksins í gær. „Hins vegar er tvíþætt krafa
Alþýðuflokksins óljós og nauðsynlegt að fá viss atriði upplýst.
Það er enginn fyrirvari á samþykktinni um að draga ráðherrana
út úr ríkisstjórn, þannig að við vitum ekki, hvort þeir ætla að sitja
áfram sem ráðherrar, ef fallizt verður á þingrof, eða ekki. Ef fallizt
verður á þingrof á stjórnin auðvitað öll að sitja fram að kosningum
og þar til ný stjórn tekur við.“
Mbl. spurði Steingrím, hvort Framsóknarflokkurinn gæti þá
hugsað sér að standa að þingrofi og nýjum kosningum á þessu ári.
„Nei. Eg tel að við viljum ekki vara valdir að svo óábyrgri stöðu af
ástæðum sem ég hef áður tíundað. Það verða þeir að gera, sem
umfram allt vilja nýjar kosningar."
Magnús H. Magnússon félagsmálaráðherra:
„Mun leggja fram frumvörp
sem ráðherra áfimmtudag”
„ÉG MUN leggja fram frumvörp sem ráðherra á fimmtudag,“
sagði Magnús H. Magnússon félagsmálaráðherra í samtali við
Mbl. í gærkvöldi. „Maður veit hins vegar ekki hvort maður er
ráðherra nema frá degi til dags,“ hélt hann áfram, „en ég mun
reyna að leggja fram þrjú frumvörpin mín um aðbúnað,
hoilustuhætti og öryggi á vinnustöðum, um eftirlaun aldraðra og
húsnæðismálafrumvarpið.
Frumvarpið um aðbúnað, hollustuhætti og öryggi á vinnustöðum
er tilbúið og verður lagt fram á fimmtudag, frumvarpið um
eftirlaun aldraðra verður vonandi tilbúið úr prentun fyrstu dagana
eftir að þingið er sett og frumvarpið um húsnæðismálin er aö fara í
prentun, en það mun líklega taka viku að fá það tilbúið.“
Ragnar Arnalds kvað allt óljóst með framhaldið. Forsætisráð-
herra hefði talið rétt að gefa flokknum tóm til þess að ræða málin
og fundir hefðu verið boðaðir. Hins vegar kvað hann það ljóst að
ráðherrar Alþýðuflokksins fengju lausn og stjórnarsamstarfinu lyki
þar með. Hins vegar kvað hann þingrof aðeins fást fram, að allir
samstarfsflokkarnir samþykktu það.
„Það hlýtur nú að vera þeirra ákvörðun, hvort þeir fallast á þingrof
og nýjar kosningar og forsætisráðherra hlýtur að taka sínar
ákvarðanir eftir því hvað staða málsins býður honum.
„Það er fáránlegt að halda því fram, að staða okkar sé ekki ljós.
Hún er eins ljós og frekast er unnt. Það hlýtur öllum að vera það
ljóst, að það er þingmeirihluti fyrir þingrofi og nýjum kosningum og
þessir samráðherrar okkar eru aðeins að flækja málið af ótta við
kosningar."
FRAMSÓKNARFLOKKUR
Þingílokkur Framsóknarilokksins á fundi í gær. Ljó8m. mm. ói.k m.