Morgunblaðið - 21.10.1979, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 21. OKTÓBER 1979
Páll V. Daníelsson:
Áfengið ryður öðrum
eiturefnum braut
Það er ekki umdeilt að við
búum við mikið og vaxandi
áfengisböl og í kjölfar aukinnar
áfengisneyslu koma alls konar
önnur fíkniefni og sum hver
mjög hættuleg. Þetta vitum við.
Þó stöndum við frammi fyrir
þeim vanda, að fólk vill ekki
viðurkenna staðreyndir og horf-
ast í augu við það sem gera þarf.
Það vill ekki skilja hættuna, sem
það er sjálft að skapa með
áfengisneyslu sinni. Það telur
sig fara vel með vín og vera til
fyrirmyndar í þeim efnum.
Hinsvegar er það staðreynd að
ölvað fólk missir sjálfsgagnrýni
og allsgáð sér það ekki eigin
ölvun.
Ekki komist hjá tjóni
Ljóst er að áfengi verður ekki
um hönd haft í einu þjóðfélagi
án þess að það valdi ýmiskonar
tjóni, lögbrotum, ofbeldisverkum
sjúkdómum og dauða. Þetta
þekkir fólk. Það hefur reynslan
um aldir kennt okkur. Það er svo
matsatriði, hvort vegna hinna
fáu, sem ekki hljóta skaða í
einhverri mynd af áfengisneyslu,
eigi að taka á sig allt það böl,
sem henni fylgir, með því að
beita ekki tiltækum hömlum í
meðferð áfengis. En það vill fólk
ekki gera. Mörgum finnst í lagi
að skapa afbrotafólk, vanvit-
afólk, sjúkdóma og félagsleg
vandamál á fjölmörgum sviðum
o.s.frv. til þess að þeir, sem guð
hefur gefið þau forréttindi að
hafa líkamlegt og andlegt þrek
til að neyta áfengis, geti gert
það. Og þetta fólk ætlast ávallt
til þess að ógæfan hendi ekki í
eigin ranni, heldur komi hún við
hjá nágrannanum. það sé fremur
þangað sem lögreglubíllinn eða
sjúkrabíllinn eigi erindi.
Skilningsleysi
sjórnvalda
Og í þessum efnum bregðast
stjórnvöld. þau yppta aðeins
öxlum. Þetta sé ekki pólitískt
mál, að minnsta kosti ekki
flokkspólitískt. Og þau hika ekki
við að ýta undir áfengisneyslu
með því að veita áfengi í gesta-
móttökum sínum. En hér er um
ávanaefni að ræða og þá getur
vaknað sú spurning, hvort slíkar
vínveitingar séu sprottnar af
gestrisni eða af löngun veitand-
ans sjálfs í áfengi.
Þá vantar ekki ýmiskonar
áróður fyrir áfengi í fjölmiðlum,
þrátt fyrir það að auglýsingar á
því séu bannaðar. Það er t.d.
hrein áfengisauglýsing, þegar
verið er að gefa uppskrift af mat
að taka það fram hvaða áfengi
skuli drekka með. Stjórnvöld
virðast svo hliðholl áfenginu að
þau horfa í gegnum fingur sér í
framkvæmd laga í þessu efni.
Þannig er gefið eftir áfengisauð-
valdinu í vil og ég veit ekki
hvenær orðin aumingjaskapur
og spilling eiga við ef ekki í
þessu efni, sé á það litið, hve
margir þurfa að gjalda þess með
hamingju sinni og heilsu og hve
mikið fáir hagnast.
Bindindissöm
kynslóð
Ef við lítum til baka til
aldamóta og síðari hluta 19.
aldar þá einkennist hún af þrótt-
mikilli sjálfstæðisbaráttu þjóð-
arinnar á öllum sviðum og sókn
til bættra lífskjara, aukinnar
Páll V. Danielsson.
menningar og frelsis. Og alda-
mótakynslóðin vann þrekvirki
við erfið skilyrði. En henni var
ljóst að til þess að ná árangri
varð að vísa á bug bölvaldinum
Bakkusi. Og það var gert með
glæsilegum árangri. Afengi og
áfengisböli var nánast útrýmt.
En áfengisauðvaldið gafst
ekki upp. Það fékk formælendur
á ýmsum sviðum þjóðlífsins.
Læknabrennivín og viðskipta-
samningur um Spánarvín var
kjörin leið til þess að koma
áfengi á markað á íslandi aftur.
Heimabruggun í kjölfar þess og
hetjusögur og dýrðarljómi, sem
skapaður var í kringum brugg-
ara, voru óspart notaðar til þess
að valda hugarfarsbreytingu hjá
þjóðinni til þess að geta losað
enn betur um hömlur í meðferð
og neyslu áfengis.
Slakað á í 60 ár
I stuttu máli hefur það gerst
að öll stefnumótun í áfengismál-
um í um 60 ár hefur verið í
höndum þeirra, sem hafa viljað
slaka á hömlum. Allar meiri-
háttar breytingar hafa verið í þá
átt. Og afleiðingin er geigvæn-
leg. Þessi stefna hefur eyðilagt
líf og heilsu tugþúsunda Islend-
inga. Og ástandið í áfengis- og
eiturefnamálum í dag er bein
afleiðing þessarar stefnu í
áfengismálum og þeir sem fyrir
henni hafa staðið fyrr og síðar
hljóta að bera ábyrgð þar á.
Áfengið býður öðrum
eiturefnum heim
Og áfram er haldið. Og verði
ekki snúið við eigum við eftir að
sjá samferðafólk okkar í vaxandi
mæli ánetjast áfengisnautninni.
Og það sem verra er: Áfengið á
eftir í stórum mæli að ryðja
brautina fyrir önnur fíkniefni og
eiturefni. E.t.v. vill fólk ekki ljá
því eyru. En þarf þá ekki að
reyna að hugsa rökrétt? Sann-
leikurinn er sá, að fólk fer
tæpast að neyta eiturefna sér til
gamans. Það er því reynt að
veikja mótstöðuafl þess. Og
áfengið er gott til þess að fá fólk
til að gera hluti sem það mundi
ekki gera allsgáð. Þetta vita
dreifendur eiturefnanna og þess
vegna eru það sameiginlegir
hagsmunir áfengisauðvaldsins
og annarra eiturefnahringa að
koma því inn hjá fólki að það sé
allt annað og hættuminna að
neyta áfengis en ýmissa annarra
fíkniefna. Eiturefnahringarnir
missa spón úr aski sínum og
hafa minni dreifingarmöguleika
sé ekki hægt að nota áfengið til
að ryðja brautina.
Minnumst barnaárs
Ég hef ekki heyrt neinn tala
um annað en það verði að gera
allt sem hægt er til að vinna
gegn eiturefnanotkun. Og sann-
arlega er hægt að gera mikið í
þeim efnum. En öll slík barátta
er meira og minna vindmyllu-
bardagi ef ekki er af alefli unnið
gegn áfengisneyslu með öllum
tiltækum ráðum. Fólk getur ekki
bæði sleppt og haldið í þessum
efnum.
Nú er barnaár og fólk þykist
vilja gera eitthvað fyrir börnin
og tillögur eru um að leggja
fjármuni í þetta eða hitt. En
margt verður ekki keypt fyrir
peninga og þar með ekki ham-
ingja barna. Austfirðingar gerðu
samþykkt um að gefa börnunum
foreldra sína aftur og var það
sannarlega viturlega mælt. En
er ekki einn stærsti þátturinn í
því að gefa börnum foreldrana,
að þeir velji á milli barna sinna
annars vegar og áfengis og
annarra eiturefna hins vegar.
Hvað er börnum meira virði en
allsgáðir foreldrar? Og hvað er
þjóð sem við vandamál á að
stríða meira virði en að eiga
allsgáða stjórnendur á öllum
sviðum þjóðlífsins? Þetta ætti
fólk að hugleiða í alvöru þessa
viku sem nú er að hefjast.
Páll V. Danielsson
Nú er gler
o

ítísku
littala býður frábæra línu í glösum,
bollum, diskum, skálum o.fl.
Komið í nýju GJAFAVÖRUDEILDINA
og skoðið nýju gerðirnar með lausu
handfangi ætlaöar fyrir heita og kalda
drykki.
KRISTJfifl
SIGGEIRSSOn Hfi
LAUGAVEGI 13. REYKJAVÍK, SÍMI 25870
t)rval býöurtippávikudvölí
NEWYOFK
NEWYOFK
býóuruppáallt!
Það er varla til sá hlutur sem þú finnur ekki í New York. Hljómleikar, leik-
hús, söfn, götulíf, kaffihús o.fl. o.fl. — allt eins og best gerist. Og þú veröur
ekki í vandræðum með að finna hlutina — fararstjórinn sér um þaö.
Brottför: 26 okt. (Heimkoma að morgni 3.11.)
10. nóv. (Heimkoma aö morgni 18.11.)
24 nóv. (Heimkoma að morgni 2.12.)
Gist veröur á TAFT HOTEL, 51stSTR 7thAVENUE.
Taft Hote! er mjög vel staðsett, rétt við RADIO CITY og
ROCKEFELLER CENTER. öll herbergi eru með baði og sjónvarpi.
Verðið er aðeins kr: 234.000.—. Innifalið í verði er flugfargjald,
gisting í 7 nætur, flutningur til og frá flugvelli og fararstjórn.
ATH: Brottfararskattur kr: 6.700.— er ekki innifalinn í verði.
Við bjóðum þér upp á vikudvöl í NEW YORK,
NEW YORK býður þér upp á allt. . .
FERÐASKRfFSTOFAN
URVAL
VID AUSTURVÖLL SÍMI26900