Morgunblaðið - 06.11.1979, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 6. NÓVEMBER 1979
11
Svart: Nunn
Stórmeistararnir fengu oft
óblíða meðferð á mótinu. Hér
fléttar Speelman skemmtilega
gegn Nunn: 25. Hxe6! — fxe6,
26. De5+ - Kg8.(Eða 26... .Kh6
27. Hf7) 27. Dxe6+ - Kh8, 28.
Hf7 og svartur gafst upp. Hvítur
hótar 29. De5+ með máti í næsta
leik.
I næstu umferð, þeirri
sjöundu, bætti Nunn hins vegar
um betur:
Svart: Large
Hvítt: Nunn
21. Bxg6! — hxg6, 22. Hxg6+
- Kf7, 23. Hgxf6+! - Bxf6, 24.
Hxf6+ — Kg8, 25. Hg6+ og
svartur gafst upp, enda er hann
óverjandi mát í næsta leik.
Tvö gömul og þekkt nöfn settu
skemmtilegan svip á mótið, það
voru þeir Penrose, sem um
árabil var sterkasti skákmaður
Englendinga og John Littlewood.
Hér tekur Penrose son kollega
síns, Paul Littlewood, illilega í
karphúsið.
Svart: Penrose.
Hvítt: Paul Littlewood
Öldungurinn lék nú
12....Rg4!? og lagði þar með
sígilda gildru fyrir andstæðing
sinn. Paul virtist ekki vel með á
eftir MARGEIR
PÉTURSSON
nótunum, lék 13. Ba2?? í stað 13.
g3 og gafst upp eftir Rd4!
Ekkert kynslóðabil virði'st
vera í brezku skáklífi og John
Littlewood tókst að kafsigla
Mestel í sérgrein hans, flækjun-
um, enda hafði sá síðarnefndi
teflt byrjunina helst til djarft.
Svart: Mestel
Hvítt: John Littlewood
15. Hb4! — Dxa2 (Eitthvað
skárra var 15 .... Dxc3+ — 16.
Bd2 - Dc6)
16. De2 - Rc6, 17. Re6+ og nú
sá Mestel sitt óvænna og gafst
upp, því að 17... .Kc8 er hægt að
svara með 18. Hxb7!
Slysin gera aldrei boð á undan
sér í skákinni frekar en annars
staðar og í stöðunni hér að
neðan gerðist hvíti herforinginn
full sókndjarfur:
Svart: Watson
Hvitt: Hall
14. h5?0 — Bh6! og hvítur gafst
upp.
Svart: Alcock
Hvítt. Knox
26. Hxe5+! - Kf8, 27. He7 -
Db5, 28. Dxf6 - IIh7, 29.
Hxf7+! - Hxf7, 30. Dh8 mát.
Á myndinni tefla þeir Bellin, t.v. og Short úrslitaskákina á brezka meistaramótinu. Á milli þeirra má
greina þá J. Littlewood, (t.v.) og Chandler (t.h.).
lega fyrir sér hvað gerðist. Ritgerð
Þórhalls er aftast í bókinni því
höfundum er raðað í stafrófsröð.
Eigi að síður á ég von á að forvitni
muni reka margan til að lesa hana
fyrst.
Ekki er þó nauðsynlegt að lesa
þessa bók upp á kínversku aftan
frá — því fyrsta ritgerðin er ekki
síður athyglisverð, Ættland og
þjóðerni eftir Arnór Hannibals-
son. Séu menn ósammála um
kalda stríðið eru meiningar ekki
síður deildar um íslensk þjóðern-
ismál — sem og þjóðernismál
yfirleitt. Arnór ræðir efnið vítt og
breytt, flettir ofan af mótsögnum
og sýnir ljóslega hvernig viðhorf
til þjóðernis hafa breyst með
breyttum stjórnarháttum síðustu
aldirnar. Kynleg er t.d. sú þver-
sögn að samhliða mjög svo vakn-
andi þjóðernisvitund íslendinga
fyrir aldamótin síðustu skyldu
jafnmargir og raun bar vitni
flytjast úr landi — til Vestur-
heims. «Hvað kom til að svo
margir vildu gefa upp þjóðerni sitt
og verða kaupþrælar í útlendum
efnabræðslum?» spyr Arnór.
«Margt hafa íslenzkir sagnfræð-
ingar vel gert á sviði vesturfarar-
sögu, en þessari aðalspurningu
hefur enn ekki verið svarað:
Hvaða lífsgildi settu vesturfarar á
oddinn, hvaða hugmyndir bærðust
í brjósti þeirra þegar þeir ákváðu
að taka pokann sinn og ráða sig í
annað skipsrúm?»
Arnór minnir á að «stjórn-
arskrá sú sem enn er í gildi á
Islandi er að stofni til stjórn-
arskrá Dana frá 1849.» Síðan líða
árin og mikið vatn rennur til
sjávar og íslendingar taka að
draga dám af öðrum: «Um hríð
var það í tízku að halda, að
þjóðríkisstefna Rússaveldis væri
eitthvað betri en aðrar, og var
þessi skoðun tengd baráttu al-
mennings á íslandi fyrir brauði og
betri kjörum. Þessi ömurlega
blekking varð að harmsögu heillar
kynslóðar,® segir Arnór.
Arnór Hannibalsson er sem
kunnugt er skólamaður og einn
fárra sem þora að tala tæpitungu-
laust um íslenska skólakerfið þar
sem yfirbyggingin vex frá degi til
dags, hver hengilmænan þvælist
fyrir annarri, enginn veit neitt og
enginn gerir neitt. «Nú síðustu
áratugi,* segir Arnór, «hefur verið
unnið að því að koma upp mið-
stýrðu ríkisskólakerfi, með ein-
stefnuakstri að ofan og niður.» Þá
upplýsir Arnór réttilega að «þeir
sem vilja fara í verknám eru
heimskir samkvæmt skilgreiningu
ríkisins.»
Bókmenntasöguefni er í veru-
legum minnihluta í riti þessu sem
að líkum lætur. Ekki er það þó
með öllu sniðgengið. Til dæmis er
þarna þáttur eftir Svein Skorra
Höskuldsson sem nefnist Sjálfs-
morð og strand. Tvö dæmi um
endurtekin minni i sögum Gunn-
ars Gunnarssonar. Sveinn Skorri
hefur kafað ofan í verk Gunnars
Gunnarssonar og kemur fram í
þessari ritgerð að Gunnar veitti
honum sjálfur stuðning í þeim
athugunum meðan hans naut við.
Þykja mér niðurstöður Sveins
Skorra hinar athyglisverðustu því
þarna eru ekki aðeins skýrð til
hlítar tvö tiltekin minni heldur
gefa athuganirnar hugmynd um
hvert Gunnar sótti efni í skáld-
verk sín og hvernig hann vann úr
þeim.
Læt ég svo hjá líða að telja upp
annað efni þessarar bókar því
ritgerðirnar eru alls tuttugu og
fimm — um hin margvíslegustu
efni. Nema hvað skylt er að geta
sjálfs inngangsins: Á sjötugsaf-
mæli Ólafs Hanssonar eftir
Bergstein Jónsson. Hann var einn
ritnefndarmanna, en með honum
voru þeir Einar Laxness og Heim-
ir Þorleifsson. Tel ég að þeir hafi
unnið verk sitt með prýði.
Ritgerðasöfn af þessu tagi eru
ekki aðeins mikill heiður fyrir
þann sem þau eru tileinkuð, þau
eru líka — oft og tíðum, sýnishorn
þess besta sem hver höfundur
hefur til málanna að leggj° á sínu
sviði. Og svo sýnist mér einnig
vera hér.
Krukkur,
bollar
og stell frá
Höganas
Keramik
Höganás keramikið er blanda af
gamalli hefðbundinni list og ný-
tísku hönnun.
Það er brennt við 1200°C hita sem
gerir það sterkt og endingargott.
Höganás keramik má þvo í upp-
þvottavél, það er blýfrítt og ofnþol-
iö.
KRISTJflfl
siGGeiRSSon hf
LAUGAVEG113, REYKJAVÍK, SÍMI 25870