Morgunblaðið - 06.11.1979, Síða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 6. NÓVEMBER 1979
Nauðsynlegt að koma á
verðtryggingu sparifjár
Blaðinu barst í gær eftirfarandi
bréf frá Kristjáni Oddssyni
bankastjóra.
Háttvirtu ritstjórar.
í blaði yðar sunnudaginn 4.
nóvember s.l. er opnugrein undir
fyrirsögninni Skírteini eða fast-
eign. Þar er rætt um verðbólg-
una og þá erfiðleika, sem al-
menningur hefur átt í við að
verðtryggja fjármuni sína. Síðan
er þessi spurning lögð fyrir
nokkra aðila, sem sinna fast-
eignasölu og sölu á verðtryggð-
um spariskírteinum.
„Hvort á almenningur að verð-
tryggja sparifé sitt með því að
kaupa verðtryggð spariskírteini
ríkissjóðs eða kaupa sér fast-
eign?“
Því skal ekki móti mælt, að
vérðbólgan undanfarin mörg ár
hefur farið verst með sparifjár-
eigendur í þessu þjóðfélagi og
helzta ráð þeirra hefur verið að
festa fjármuni sína í fasteign
eða verðtryggðum spariskírtein-
um, eftir að þau komu á markað-
inn. En að mati bankamanna
hefur nú orðið breyting á þessu,
nú gefst mönnum tækifæri til að
ávaxta fjármuni sína á fleiri
vegu og því hefði ég álitið það
sanngjarnt, að blaðið hefði einn-
ig leitað til fulltrúa innláns-
stofnana með svár við spurning-
unni, sem hefði þá þurft að
orðast á einhvern annan hátt
t.d..
„Hvernig á almenningur að
verðtryggja sparifé sitt? Kaupa
verðtryggð spariskírteini ríkis-
sjóðs, kaupa sér fasteign eða
Kristján Oddsson
leggja fé sitt inn á vaxtaauka-
reikning í banka?"
Eins og ég sagði hér að
framan, hefur almenningur
fram á þetta ár ekki haft aðra
möguleika betri að verðtryggja
fjármuni sína en á þann hátt,
sem felst í spurningu blaðsins.
En nú er að verða breyting á.
Með lögum um stjórn efna-
hagsmála o.fl. nr. 13/1979 er
mörkuð sú stefna, að komið skuli
á verðtryggingu sparifjár.
Vaxtaákvarðanir á árunum 1979
og 1980 skuli við það miðaðar að
verðtrygging sparifjár sé komið
á í áföngum fyrir árslok 1980. í
samræmi við þessi lög hækkuðu
innlánsvextir 1. júní og 1. sept-
ember sl. um samtals 7.5% og
eru nú hæstu innlánsvextir
39.5%. Samkvæmt fyrrgreindum
lögum munu vextir verða end-
urskoðaðir aftur 1. desember n.k.
í fréttatilkynningu Seðlabank-
ans um vaxtahækkunina 1. sept-
ember sl. segir svo m.a: „Þótt
með framangreindri hækkun
verðbótaþáttar sé búið að brúa
tvo sjöundu hluta bilsins milli
vaxtastigsins fyrir júní sl. og
áætlaðs verðbólgustigs nú, eins
og upphaflega var að stefnt,
nægir þessi breyting þó ekki til
þess að halda óbreyttum raun-
vöxtum. Þessu veldur hin mikla
aukning verðbólgustigsins til
óvæntra utanaðkomandi hækk-
ana á olíuverði. Er ekki óeðlilegt,
að nokkuð hægi á í framsókninni
til fullrar verðtryggingar við
þessar aðstæður, enda von til
þess, að hér sé að nokkru um
tímabundin ytri verðbólgutilefni
að tefla.“
Það sem skipti meginmáli er
þó það, að nú er ákveðið í lögum
þessa lands, að spariíé lands-
manna skuli að fullu verðtryggt.
Og sú verðtrygging skal nást í
áföngum á næstu tólf mánuðum.
Ég er sannarlega þeirrar skoð-
unar, að sem flestir einstakl-
ingar eigi þess kost að búa í
eigin húsnæði. Mér finnst einnig
eðlilegt og sjálfsagt, að ríkið gefi
út og selji verðtryggð spariskírt-
eini í einhverjum mæli til að afla
fjár til hagkvæmra fram-
kvæmda. En jafn fráleitt er að
minni hyggju að almenningur sé
nauðbeygður til að beina fjár-
munum sínum eingöngu í þessa
tvo farvegi til að varðveita
verðgildi sparifjár síns vegna
þess að annarra kosta hefur ekki
verið völ. Þess vegna var nauð-
synlegt að koma verðtryggingu
sparifjár á. Og kostirnir við að
eiga peninga verðtryggða í
banka fram yfir að binda þá í
fasteignum eða verðtryggðum
spariskírteinum eru líka aug-
ljósir. Það er kostnaðarsamt að
reka fasteign, það þarf að halda
henni við, fasteignagjöld og fast-
eignaskattar eru háir, og svo eru
óþægindi við að standa í að
leigja hana. Þá getur orðið
tímafrekt og kostnaðarsamt að
selja fasteignina og losa þannig
fjármagnið, ef á þarf að halda.
Spariskírteini ríkissjóðs eru
bundin í fimm ár a.m.k. og þarf
því að leita til verðbréfamarkað-
arins, ef þarf að losa þau fyrir
innlausnartíma.
Og verðbréfamarkaðurinn á
íslandi er ekki mjög þróaður enn
sem komið er eins og flestir vita.
Peningar í banka eru aftur á
móti lengst bundnir í tólf mán-
uði (vaxtaaukareikningar með 12
mánaða uppsagnarfresti). Að
þeim tíma liðnum eru þeir laus-
ir, ef menn þurfa að nota þá.
Engin fyrirhöfn. Aðeins að koma
í bankann og fá þá afhenta. Og
þegar fullri verðtryggingu verð-
ur náð eftir rúmlega eitt ár, í
desember 1980, þá þurfa menn
aðeins að leggja fé inn á þriggja
mánaða vaxtaaukareikning til
að fá sömu vexti og gildandi
verðbólgustig verður. Og kost-
irnir eru vissulega fleiri. Sparifé
almennings í bönkum er skatt-
frjálst, ef viðkomandi skuldar
ekki meir en sem nemur Hús-
næðismálastjórnarláni. Auk
þess er þjóðhagslegt að sparifé
landsmanna sé sem mest varð-
veitt í innlánsstofnunum, þær
veita fjármagninu út í atvinnu-
lífið og tryggja atvinnufyrir-
tækjum rekstrarfé og fólkinu í
landinu þar með atvinnu.
Virðingarfyllst,
Kristján Oddsson bankastjóri
Verzlunarbanka íslands hf.
Jón G. Sólnes fyrrv. alþingismaður:
Hvers vegna ekki profkjör um lista
Jóns G. Sólness og félaga hans?
Mér er það mjög á móti skapi að
þurfa að standa í ritdeilum við þá
miklu heiðurskonu frú Svanhildi
Björgvinsdóttur, sem nú skipar sæti
formanns kjördæmisráðs Sjálfstæð-
isflokksins í Norðurlandskjördæmi
eystra. En grein í Mbl. í gær með
ofangreindu heiti og ummæli frú
Svanhildar í þeirri grein eru þess
eðlis, að ekki verður hjá því komist
að koma á framfæri nokkrum at-
hugasemdum af minni hálfu.
I umræddri blaðagrein er skil-
merkilega skýrt frá ályktun sem
samþykkt var á fundi kjördæmis-
ráðs hinn 31. okt. sl. Hins vegar er
alveg forðast að geta þess, að þrátt
fyrir gífurlegan áróður núverandi
forystumanna kjördæmisráðs og
framboðslista þess, þá var umrædd
ályktun alls ekki samþykkt ein-
róma eða samhljóða. Um þessa
ályktun fór fram leynileg atkvæða-
greiðsla í kjördæmisráði og var
ályktunin samþykkt með 44 atkv.
gegn 2 en 3 sátu hjá. Ég vil í þessu
sambandi benda á og leggja á það
ríka áherslu að það er á allra
vitorði sem fylgjast með í þessum
málum, að bak við mótatkvæðin og
hjásetuatkvæðin er verulega stór
hluti kjósenda Sjáifstæðisflokksins
í Norðurlandskjördæmi eystra.
Með þessa staðreynd fyrir augum er
ekki óeðlilegt að sú skoðun komi upp
í huga þeirra stuðningsmanna Sjálf-
stæðisflokksins í þessu kjördæmi,
sem í reynd bera fyrst og fremst
gengi og velferð flokksins fyrir
brjósti, hvort ekki sé vafasamt, að
meira sé ekki sagt, að sá meirihluti,
sem fékkst á umræddum fundi
kjördæmisráðs, sé hæfur til þess að
taka jafn örlagaríka ákvörðun um
málefni flokksins eins og gert er í
fyrrgreindri samþykkt.
Þá er rétt að benda á í sambandi
við undirbúning framboðs flokksins
hér í sambandi við væntanlegar
alþingiskosningar, að það er í fyrsta
skipti sem fram kemur með skipu-
legum hætti ósk frá fjölmennum
hópi ágætra flokksbundinna og
stuðningsmanna flokksins um að
viðhaft verði prófkjör að þessu
sinni. í hópi þeirra á fimmta
hundrað aðila sem undirrituðu lista
um ósk um prófkjör voru margir
eldheitir stuðningsmenn flokksins,
Nokkrar at-
hugasemdir útaf
grein með þess-
ari fyrirsögn í
Morgunblaðinu
sem um margra ára bil hafa verið
máttarstólpar flokksins á svo mörg-
um sviðum. Hvernig er svo brugðist
við óskum þessara aðila i fyrsta
skipti sem þeir með skipulegum,
ákveðnum hætti bera fram óskir
um prófkjör? Óskum þessara aðila
er gersamlega hafnað og að mínum
dómi og fjölmargra annarra með
óvenjulega harðsvíruðum og
óviðurkvæmilegum hætti. Og nú
skal það koma fram sem fullyrðing
mín, að þó að eitt þúsund nöfn
hefðu verið á umræddum listum,
hefði óskum um prófkjör samt verið
hafnað. Af hverju kunna menn að
spyrja? Svarið er, að núverandi
forysta kjördæmisráðsins var búin
að ákvarða stefnuna í þessu'máli,
sem einfaldlega fólst í því að Jón G.
Sólnes skyldi undir engum kring-
umstæðum fá að halda því sæti sem
hann hefur skipað á lista flokksins
að undanförnu. Þetta er sannleikur-
inn í málinu — bláköld staðreynd.
Þegar slíkar staðreyndir liggja
fyrir og ég hefi hér verið að lýsa, eru
menn þá undrandi yfir því að
einhverjum hitni í hamsi og láti sér
detta í hug að nota sér af heimild
um framboð á vegum flokksins sem
beinlínis er lögheimiluð.
41. gr. laga um kosningar til
Alþingis er svohljóðandi:
„Nú eru fleiri en einn listi boðnir
fram fyrir sama stjórnmálaflokk í
kjördæmi, og skal þá merkja þá: A,
AA, B, BB, C, CC, o.s.frv. Listi, sem
boðinn er fram utan flokka, er
merktur bókstaf í áframhaldandi
stafrófsröð á eftir flokkslistum."
Ákvæði framangreindrar laga-
greinar, sem hefur verið í kosn-
ingalögum síðan núverandi kjör-
dæmaskipan tók gildi, eru alveg
skýlaus. Þessi ákvæði eru beinlínis
til þess að vernda rétt stuðnings-
manna eins stjórnmálaflokks til
þess að standa að sjálfstæðu fram-
boði á vegum flokksins ef svo ber
undir, þannig að þó sé tryggt með
sérstakri merkingu listans að hlut-
aðeigandi stjórnmáiaflokkur njóti
að fullu þeirra atkvæða — sem
slíkur listi kann að fá í kosningum.
Framboð okkar stuðningsmanna
Sjálfstæðisflokksins í Norður-
landskjördæmi eystra er byggt á
ákvæðum framangreindrar laga-
greinar eins og greinilega er tekið
fram í bréfi mínu til formanns
kjördæmisráðs og birt var í um-
ræddri grein í Mbl. en ég vil hér með
ítreka eftirfarandi ummæli sem þar
standa:
„Tilgangur þeirra, sem standa
að þessu framboði, er ekki sá að
gera tilraun til þess að sundra
flokknum innan þessa kjördæmis,
heldur aðeins tryggja það, að öll
atkvæði flokksins í þessu kjördæmi
komi flokknum til góða.“
Ég treysti því að framangreind
ummæli taki af öll tvímæli um það,
að fyrir okkur, sem stöndum að
sérframboði, sé tilgangurinn sá að
flokkurinn geti náð í þessum kosn-
ingum öllum þeim styrkleik sem
hann hugsanlega á og getur fengið.
Það er sveit vaskra manna, sem
stuðla að gengi lista kjördæmisráðs
og við sem vinnum að sérlistanum
höfum fullan hug á því að láta ekki
okkar hlut eftir liggja. Samanlagðir
kraftar þessara aðila eiga því örugg-
lega að geta skilað flokknum hinum
bésta árangri. Frá mínum bæjar-
dyrum séð, mætti með réttu nefna
baráttu þá sem framundan er nokk-
urs konar lögverndað prófkjör
stuðningsmanna Sjálfstæðisflokks-
ins í þessu kjördæmi.
Mér skilst að í samþykkt kjör-
dæmisráðs á fundinum 31. okt. sl.
sem, eins og ég hefi skýrt hér að
framan, var hvorki gerð einróma
eða samhljóða, sé ætlunin að skjóta
sér á bak við viðbótarákvæði sem
sett var við 27. gr. kosningalaga á
árinu 1968. Þessi ákvæði voru sett
inn í lögin af sérstöku tilefni sem
ég fullyrði að ekki er fyrir hendi í
Norðurlandskjördæmi eystra nú.
Að ætla sér að vísa á burtu og
útiloka þátttöku og áhrif fjölmargra
ágætra og traustra stuðningsmanna
Sjálfstæðisflokksins hér í kjördæm-
inu í væntanlegum Alþingiskosning-
um, til fulltingis fyrir flokkinn:
í fyrsta lagi með tilvísun til
ákvæða kosningalaga, sem sett eru
vegna tilefnis sem enga hliðstæðu á
í þessu kjördæmi nú.
I öðru lagi með samþykkt kjör-
dæmisráðs, sem hvorki er einróma
né samhljóða og ekkert liggur fyrir
um að njóti stuðnings meirihluta
stuðningsmanna flokksins í kjör-
dæminu.
Tel ég slikt ofríki og gjörræði á
jafn örlagaríkum tímum og nú
ganga yfir, að ég trúi því ekki að
jafn reyndir og skynsamir aðilar og
valist hafa til forystu í æðstu stjórn
flokksins svo og í kjördæmisráði,
sjái ekki að sér og dragi slíkar
samþykktir til baka meðan tími er
til. Til þess að auðvelda aðilum
ákvarðanatöku, vil ég í allri vin-
semd benda þeim á að taka sér í
hönd hina frábæru bók Ármanns
heitins Sveinssonar, „MANN-
GILDI". Hvernig væri t.d. að byrja
á bls. 33 og lesa með athygli grein
sem nefnist:
„Stóraukið flokksræði“
Alvarleg atlaga að svigrúmi ein-
staklinganna í stjórnmálaflokkun-
um“.
Jón G. Sólnes.
Þær ábendingar og athuganir sem
koma fram í ofangreindri grein,
hafa kannski aldrei átt meira erindi
til sjálfstæðismanna hvar á landinu
sem þeir eru, en einmitt nú.
Ot af ummælum formanns kjör-
dæmisráðs, að erfitt hafi verið fyrir
formann kjörnefndar að ná af mér
tali, vil ég taka það fram, að eftir
fund kjördæmisráðs 20. okt. sl. lá
alveg ljóst fyrir mér að hverju
stefndi um afstöðu meirihluta kjör-
dæmisráðs og kjörnefndar gagnvart
mér persónulega. Ég hefi gert grein
fyrir þessum málum áður hér í Mbl.
og hefi engu við það að bæta. Lái svo
mér hver sem vill, þó að ég hafi
verið viðræðutregur við formann
kjörnefndar og aðra um það, með
hvaða hætti pólitísk aftaka mín
skyldi fara fram. Fyrir fjarveru
minni á fundi kjördæmisráðs 31.
okt. sl. voru fullgildar ástæður sem
ég gerði grein fyrir í bréfi mínu s.d.
til formanns kjördæmisráðs.
Spurningar formanns kjördæmis-
ráðs um það, af hverju ég hafi ekki
komið á fund kjördæmisráðs til þess
að óska eftir leyfi ráðsins til þess að
bera fram lista í nafni flokksins og
hvers vegna ekki hafi farið fram
prófkjör um val á þeim lista sem ég
og fleiri ágætir stuðningsmenn
Sjálfstæðisflokksins standa að
kunna að þykja góðar (sbr. í mæltu
máli „þetta var góð spurning") —
mér finnst það nú ekki, en það er
annað mál. Ég ætla aðeins að svara
síðari spurningu formannsins með
annarri spurningu. Er formaður
kjördæmisráðs að gefa í skyn, að
kjördæmisráð hefði verið fáanlegt
að standa fyrir slíku prófkjöri? Eða
átti kannski með þeim hætti að afla
viðbótarupplýsinga fyrir kosn-
ingaskrifstofu kjördæmisráðsins, en
mér skilst að uppistaðan í starfi
þeirrar skrifstofu undanfarið hafi
verið að notast við þær upplýsingar
sem fengust við tilkomu þeirra lista,
sem innihéldu nöfn á fimmta
hundrað stuðningsmanna Sjálf-
stæðisflokksins og upphaflega ósk-
uðu eftir prófkjöri. Það er gott fyrir
þá, sem unnu að því að safna þeim
undirskriftum, að vita að starf
þeirra virðist vera metið að ein-
hverju, þó með öðrum hætti sé en
upphaflega var til ætlast.
Ég vil ljúka þessum línum með
því að láta í ljós þá einlægu ósk
mína og von að þrátt fyrir þann
skoðanaágreining sem kann að vera
á milli einstakra aðila, þá takist
okkur öllum velunnurum Sjálfstæð-
isflokksins að vinna flokknum mikið
og gott gagn íhöndfarandi kosning-
um.
Formann kjördæmisráðs kveð ég
með virðingu og mikilli vinsemd.
Akureyri, 3. nóv. 1979.
Jón G. Sólnes.