Morgunblaðið - 09.11.1979, Blaðsíða 22

2 2 MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 9. NÓVEMBER 1979
,JVú er bágt
til bjargar,
blessuð
rjúpanhvíta”
Ingjaldur
Tómasson:
Framkvæmdastjóri Slysavarna-
félags íslands, Hannes Þ. Haf-
stein, skrifaði í Morgunblaðið 13.
október grein um öryggismál
skotveiðimanna, og koma þar
fram ýmsar þarfar ábendingar um
meðferð skotvopna og útbúnað
allan. Þar er líka minnt á góða
siðfræði, og „góða umgengni við
land og lífríki".
Daginn eftir að þessi grein
birtist, er lesin tilkynning í út-
varpið frá Borgfirðingum um al-
gert rjúpnaveiðibann á mjög stór-
um „hefðbundnum" veiðisvæðum,
vegna þess að rjúpnastofninn
hraðminnkar nú ár frá ári. Aftur
á móti segja hinir ríkislaunuðu
fuglafræðingar að engin fækkun
sé í rjúpnastofninum, nú sé bara
„lægð“ sem fljótlega breytist í
„hæð“ og stofninn nái sér aftur.
Ég vil byrja á því að óska
Borgfirðingum af heilum hug til
hamingju með þessa stórmerku og
nauðsynlegu samþykkt til vernd-
unar einni tegund íslensks lífríkis,
það er rjúpnastofninum, og ég
vona að helst allir bændur lands-
ins sem eiga eða hafa ráð á
rjúpnaveiðilöndum geri slíkt hið
sama.
í athyglisverðum sjónvarps-
þætti var því haldið fram í fullri
alvöru af einum forvígismanni
sportdrápara, að bændur hefðu
alls engan veiðirétt í löndum
sínum umfram aðra landsmenn,
jafnvel þótt þeir hefðu keypt eða
erft þessi réttindi. Hvernig þætti
þessum mönnum ef af þeim væru
teknar bótalaust löglegar eignir
þeirra? Ég held að bændur lands-
ins þurfi nú að fara að gæta sín
gegn þeim þettbýlisöflum sem
álíta að allir landsmenn eigi allt
landið, og allir eigi fullan rétt á að
vaða um það að vild skjótandi og
traðkandi það niður, eins og dæm-
in sanna og víðsvegar blasir við.
Ef bændur beita ekki samtaka
mætti sínum gegn þessum árásum
úr þéttbýlinu, þá verður áreiðan-
lega ekki langt í það að yfirstétt-
arsportlýður borgar og bæja leggi
landið undir sig og útrými þar
með bændastétt landsins.
Ég vil benda ágætum fram-
kvæmdastjóra Slysavarnafélags
Islands á grein sem ég skrifaði í
dagblaðið Tímann 10. júlí 79 með
yfirskriftinni „Vígvöllur umferð-
arinnar".
í greininni er m.ö. áskorun til
stjórnar Slysavarnafélagsins um
að taka að sér forustu í björgunar-
aðgerðum á hinni ógnvekjandi
slysaöldu umferðarinnar, sem
ráðamenn virðast alveg sofandi
yfir. Ég vísa í greininni til stað-
reynda um stórslys og dauðsföll
götustríðsins. Það má með sanni
segja að Bakkus hafi að mestu í
sinni hendi stjórn umferðarinnar.
Lögreglumaður sagði nýlega í
sjónvarpi að síðan næturvínsalan
var lengd, hafði lögreglan fengið
mjög aukna næturvinnu við að
„líta eftir" drukknum ökumönn-
um. Ég vil nú í annað sinn skora á
yfirvöld þessa lands og öll samtök
er telja sig vinna að slysa- og
áfengisvörnum, og alveg sérstak-
lega stjórn Slysavarnafélags
íslands, að vinna að því af alvöru
og festu, að stórstríði götunnar
ljúki að mestu. Þar hefir oft
sannast, bæði í verkföllum og á
H-daginn að þetta er hægt. Þótt
ég viðurkenni nauðsyn eftirlits
með sportveiðidrápurum, þá er
það samt léttvægt móti hinu
geigvænlega þjóðarböli umferðar-
slysanna.
Maður
eða minkur
Sportveiðimenn virðast hafa þá
„hugsjón" að drepa sér til ánægju.
Talað er um að rjúpnadráp í
hreinu fjallalofti sé heilsubót. En
er ekki hægt að njóta heilnæmra
gönguferða í íslensku fjallalofti,
nema skjótandi þær fáu rjúpur
sem enn eru eftir.
I Morgunblaðinu 18. október er
heil opna um þessi rjúpnamál, rétt
bænda o.fl. Þar heldur Ævar
Petersen hjá Náttúrufræðistofnun
íslands því fram að ástand
rjúpnastofnsins sé „nokkuð
þokkalegt" eða „líkt og áður var“
og að töluverður hluti þess sem
drepið er „drepist hvort sem er“ í
hörðum vetrum. Segja má að í
þessum ummælum birtist ræfil-
dómur hins opinbera stofnana-
kerfis. Náttúrufræðistofnun hefir
eflaust verið stofnsett í þeirri trú
að hún sæi um framkvæmd nauð-
synlegra verndunaraðgerða gagn-
vart þeim fuglategundum sem eru
nú augsýnilega að syngja sitt
síðasta.
ótrúlega léleg
náttúruvernd
Vesaldómur náttúruverndaryf-
irvalda hefir um langan tíma
verið öllum augliós. Minni á sjón-
varpsþátt sem Omar Ragnarsson
stjórnaði, þar sem kom skýlaust í
ljós að verndun viðkvæms hálend-
isgróðurs er alls ekki til. Allskon-
ar tryllitæki innlendra og er-
lendra eru óáreitt látin spóla upp
viðkvæmum hálendisgróðri. Af-
leiðingin verður uppblástur, eyði-
mörk í stað gróins lands. Fram
kom í fyrrnefndum sjónvarps-
þætti framkvæmdastjóri Náttúru-
verndarráðs. Hann viðurkenndi að
þessi mál væru ekki í sem bestu
lagi, þeir þyrftu bara meira fjár-
rnagn". Þá yrði „allt í þessu fína“
með verndun náttúru þessa lands.
Stór þjóðar-
skaðvaldur
Ég get ekki séð annað en hið
óhóflega stofnanakerfi sé að verða
eitt með stærri bölvöldum okkar
þjóðar. Margar þessar stofnanir
eru til orðnar vegna yngri kyn-
slóðarinnar, sem er látin hírast á
skólabekk langtímum saman, og
þegar því lýkur, þarf að skapa
stofnanir fyrir þetta lærða fólk,
því það er auðvitað langt fyrir
neðan virðingu þess að vinna
skítverk, svo sem fiskvinnu,
sjómennsku eða við iðnaðarstörf.
Allir ættu þó að vita að þetta eru
sannnefndar lífæðar þjóðarinnar.
Þessi stofnanalýður er að verða
einn mesti kröfuþrýstihópur, sem
virðist aðeins hafa eitt kjörorð,
sem hvern einasta dag er öskrað í
fjölmiðla: „Fjármagn, fjármagn
og meira fjármagn." Aldrei er
minnst á það einu orði hver á að
borga eða hvernig afla skuli fjár-
magnsins „einhverjir" „hinir“ eiga
bara að koma með það. Nýir
leiðtogar þjóðarinnar þurfa að
hafa hug til að létta að nokkru
þessu þrúgandi stofnanafargi af
þjóðinni. Fólkið sem losnar úr
þessari stofnanaprisund, gæti
fengið miklu skemmtilegri störf
við hina lífrænu útflutningsfram-
leiðslu, sem þarf að stórefla á
næstu árum með bættri nýtingu,
og við stóraukinn iðnað bæði
stóran og smærri. Það myndi líka
losna við þrúgandi stofnanaleiða,
þegar það skynjar að það er að
vinna að endurreisn þjóðarinnar, í
stað þess að draga hana ofan í
efnahagslegt svað, og þá kæmi
kauphækkun af sjálfu sér með
bættum þjóðarhag.
Vorboðinn
Ijúfi
Á hinu síðast liðna óvenjukalda
vori, leituðu margir farfuglar
skjóls og ætis í húsagörðum
Reykvíkinga, en langflest var þó
heiðlóan. Stór hópur hélt sig
langan tíma hér við háhýsin við
Austurbrún. Ég fullyrði að engin
mannleg hljómsveit jafnast á við
dýrðarsöng lóunnar, sem ég naut í
vor, mér til ógleymanlegrar
ánægju. Þessi dýrðartónlist byrj-
aði kl. 5 — 7 á morgnana og hélst
langt fram á dag. Engin mannleg
listsköpun kemst í hálfkvisti við
listsköpun Guðs í ríki náttúrunn-
ar, samanber ummæli Krists um
liljur vallarins. „Ég segi yður að
jafnvel Salómon í allri sinni dýrð
var ekki svo búinn sem ein
þeirra." Er það mögulegt að stór
hluti nútímafólks sjái hvorki né
heyri dásemdir náttúrunnar, sem
alls staðar blasa við. Það er ekki
að sjá að fólk meti mikils hina
miklu fegurð bæði í einstaklings-
og almenningsgörðum hér. Al-
menningsgarðar eru oftast nær
mannlausir, jafnvel á blíðviðris-
dögum.
Landauðn
mófugla
Allir sem farið hafa um landið,
hljóta að taka eftir hinni miklu
fækkun mófugla frá því sem var
fyrir nokkrum áratugum. Menn á
miðjum aldri og eldri muna hina
miklu flota heiðlóunnar, sem
þöktu túnin á hverju hausti. Öll
árin sem ég hefi dvalið á Austur-
brún 4, hafa lóuhópar haldið sig
hér í kring nokkurn tíma hvert
haust, en stöðugt farið fækkandi,
þar til í fyrrahaust að ég sá aðeins
4 — 5 lóur, og nú í haust hefir
engin sést. Ég fór í sumar bæði
um Borgarfjörð og austur fyrir
fjall og gat ég hvergi séð lóu né
nokkurn mófugl annan. En nær
alls staðar sást ótölulegur grúi
svartbaks og einnig hrafn víða.
Hvað varð um lóuna sem heim-
sótti okkur svo eftirminnilega í
vor? óska eftir svari fuglafræð-
inga. Engu er líkara en bæði
fuglafræðingar og yfirvöld hafi
fengið ofurást á mikilvirkustu
ránfuglum landsins, sem eru
svartþakur og örn. Það er þó bót í
máli hve fár örninn er, og hann á
stöðugt erfiðara með fæðuöflun,
með öðru vegna þess að margar
fuglategundir eru nær útdauðar,
og deyja út að fullu verði ekki
verndunaraðgerðir hafnar hið
bráðasta með öðru með stórfækk-
un svartbaks og helst alútrým-
ingar minks.
Væri ekki athugandi fyrir
sportveiðimenn að beina byssum
sínum að svartbak og mink, frekar
en verða að eltast við þær fáu
rjúpur sem enn eru eftir. Stórauka
þarf verðlaun fyrir að skjóta þessa
mestu meinvætti íslensk fuglalífs,
svo þessar veiðar gæfu ekki minna
í aðra hönd en rjúpnadrápið.
Svartbakskjöt er gott til manneld-
is, og líka tilvalið minka- og
refafóður. Eflaust má líka nýta
fiðrið.
Þegar ég er að skrifa þessa
grein heyri ég tilkynningu í út-
varpi um fund Fuglaverndunarfél.
íslands í Norræna húsinu. Þar er
skýrt tekið fram að aðalmál fund-
arins sé friðun og aukning arn-
arstofnsins, og mér heyrðist að
talað yrði um að ala erni á
friðlýstum svæðum til augnayndis
fyrir erlent og innlent sumarfría-
og ferðafólk. Mér datt í hug hvort
mál fundarins númer 2 yrði alfrið-
un minks og svartbaks!; Hvað
skyldi hin obinbera fuglavernd
(sem vægast sagt ber ekki nafn
með rentu) vera búin að eyða
miklu fé í arnarrassa. Mér er í
fersku minni þegar flugvél var
send með matvæli handa örnum,
sem annars myndu „geispa gol-
unni“ af fæðuskorti. Segja má að
hin svokallaða fugla- og dýra-
vernd sé á kafi í arnarrössum og
ólöglegum gæludýrum sem „betri"
borgarar ala við brjóst sitt, meðan
milljónir barna líða ótrúlegar
þjáningar og hungurdauða víðs-
vegar um heim. Og svo þykjast
þessir hundaalendur bara vera
ágætlega kristnir.
En þetta er kannski bara allt
saman ágætt, að friða verstu
ránfuglana með algeru aðgerðar-
leysi, meðan margar okkar yndis-
legustu fuglategundir eru að deyja
út, og stórauka ólöglegt hunda-
hald meðan börn svelta til bana,
næstum við dyr okkar.
Ný kvikmynd um stjóm-
mál á íslandi ’76—’79
Vilhjálmur Knudsen hefur gert nýja kvikmynd um stjórnmála- og
efnahagsástandið hérlendis, sem hann nefnir Þrælaeyjan. Undirbún-
ingur að gerð myndarinnar hófst árið 1974, en taka ekki fyrr en 1976
og lauk hcnni i október i ár.
Myndin cr nú tiibúin til sýningar og fara þær fram á
Kvikmyndavinnustofu Ósvalds Knudsen kl. 16, 18, 20 og 22, en þar
hafa síðan sumarið 1975 verið sýndar árlega ýmsar kvikmyndir þeirra
feðga. Um hina nýju kvikmynd segir Vilhjálmur Knudsen svo.
Kvikmyndin hefst 1976 er sam-
stjórn Sjálfstæðisflokksins og
Framsóknarflokksins situr að
völdum á íslandi. Mikil átök hafa
verið á vinnumarkaðnum og kaup-
máttur launa heldur áfram að
rýrna þrátt fyrir batnandi hag
þjóðarbúsins. Harkalegar deilur
rísa milli kjördæma og landshluta
um fjármagn til alls kyns fram-
kvæmda. Inn í þetta blandast
síðan deilur um ýmsar stór-
framkvæmdir ríkisins, svo sem
Borgarfjarðarbrúna og virkjunina
við Kröflu.
Það liggur fyrir að Karvel
Pálmason hyggst leita samvinnu
við Alþýðuflokkinn og neitar Al-
þýðubandalagið áframhaldandi
samvinnu við Samtökin um kjör í
fjárveitinganefnd og fá þá Sam-
tökin engan fulltrúa í nefndina.
Samkvæmt gerðu samkomulagi
við Breta eiga veiðiheimildir
þeirra að falla niður 1. des.
næstkomandi (1976). Mikið er
rætt um aðstöðumun iðnaðarins
og annarra atvinnugreina. Það er
t.d. í hæsta máta óeðlilegt að
greiða þurfi háa tolla af tækjum
til iðnaðar meðan útlendingar
geta flutt sömu tæki með sér
hingað án nokkurra álaga.
Sýnd eru viðbrögð stjórnarand-
stæðinga við stefnuræðu forsætis-
ráðherra, Geirs Hallgrímssonar,
og gerð er grein fyrir störfum
fjárveitinganefndar og afgreiðslu
fjárlaga. Sagt er frá stofnun og
markmiðum hinna ýmsu stjórn-
málaflokka, þingflokkarnir sýndir
að störfum og þingmenn sýndir á
tali. Sagt er frá þjóðfundinum
1851 og þingdeildirnar sýndar að
störfum og gerð er grein fyrir
skiptingu þeirra. Sagt er frá þeim
fullyrðingum stjórnarandstæð-
inga 1977 að ríkisstjórn Sjálfstæð-
isflokksins og Framsóknarflokks-
ins geti ekki staðið að þeim
kjarasamningum sem framundan
voru þá um vorið, og kröfur þeirra
um að hún segði af sér.
Sagt er frá launahækkunum
þingmanna þegar neyðarástand
Unnið að kvikmyndun á Austur-
veili
ríkir í efnahagsmálum, yfirvinnu-
banni, sem lyktaði með samning-
um sem gerðu ráð fyrir að launa-
fólki yrði tryggður kaupmáttur
launa á við það sem bezt hafði
áður gerzt. Ríkisstjórnin grípur
síðan inn í kjarasamningana í
ársbyrjun 1978 með sérstökum
lögum og fyrir kosningar 1978
segir Sjálfstæðisflokkurinn að
ekki sé unnt að tryggja meiri
kaupmátt ráðstöfunartekna, að
óbreyttum afla og viðskiptakjör-
um. Stjórnarandstöðuflokkarnir
Alþýðubandalagið og Alþýðu-
flokkurinn sem gengu til kosninga
undir kjörorðinu: „Samningana í
gildi“, vinna stórfelldan sigur i
byggðakosningunum 28. maí 1978
og Alþingiskosningunum 25. júní
1978.
Framsóknarflokkurinn, sem
tapað hefur stórfelldu fylgi og er
nú minnsti flokkur þingsins,
myndar stjórn undir forsæti Olafs
Jóhannessonar, fyrrverandi
dómsmálaráðherra. Aðrir flokkar
í stjórn eru Alþýðubandalagið og
Alþýðuflokkurinn.