Morgunblaðið - 16.12.1979, Qupperneq 14

46
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 16. DESEMBER 1979
Ólafur M. Jóhannesson:
Heíur kirkjan sýnt næg-
an stuðning við listir?
Ýmislegt kom upp í huga minn
er ég hlýddi hér einn morguninn á
erindi séra Jóns Einarssonar í
Saurbæ á Hvalfjarðarströnd um
starfshætti kirkjunnar. Séra Jón
hélt fram rétti kirkjunnar og er
það ágætt. Hún er sá þrýstihópur
sem hvað minnst má sín um
þessar mundir. Er það máske
eðlilegt því þörf fyrir kirkjuna
hefur minnkað mjög upp á
síðkastið. Áður fyrr fóru sam-
skipti manna mjög fram í guðs-
húsum. Fólk fór þangað í og með
til að sýna sig og sjá aðra. Nú fara
menn á skemmtistaði eða í bíó tii
slíkra hluta. Það er helst eldra
fólk sem fer í kirkju, sennilega
mest af gömlu vana, svo og er það
finnur að styttist æviskeiðið. Þá er
meiri þörf að kíkja yfir hinumeg-
in. Með þessu er ekki sagt að eigi
sé þörf fyrir kirkjuna í þjóðfélag-
inu. Hún sér um ýmislegt nauð-
synlegt svo sem að grafa fólk,
skíra börn þess og fá sambandi
karls og konu formlegt snið.
Þarna fær hún manninum líka
vissa hlutdeild í því sem æðra er.
Tengir hversdagslegar athafnir
jarðvistar hans við guðdóminn að
minnsta kosti að formi til. En
kirkjan sér um fleira, þar á meðal
sálgæslu. Sýnast mér félagsráð-
gjafar og sálfræðingar hvers kon-
ar færir um að veita slíka þjón-
ustu, að einhverju marki. Kirkjan
fæst einnig við trúarbragða-
fræðslu í fermingunni og hefur
áhrif á námsskrá í því efni. Þarna
er hún vart svo nauðsynleg, væri
nær að kenna krökkunum al-
menna trúarbragðasögu svo, þau
gætu síðar myndað sér skoðun
varðandi eigin trúarsannfæringu.
Og tækju þar með afstöðu til
hvaða birtingarform guðdómsins
þau aðhylltust á grundvelli þekk-
ingar en ekki einhliða myndar,
sem nú er haldið að þeim. Ýmis-
legt fleira í þessum dúr kom í
hugann við að hlusta á erindi séra
Jóns í Saurbæ, en eitt þó öðru
fremur og er það kveikja þessarar
greinar: Það er hve lítið kirkjan
hefur sinnt listum í landinu.
Kirkjan hefur frá örófi verið
mikil lyftistöng lista. Hún hefur
hlúð að mörgum brothættum
snillingi. Stærstu verk mannsand-
ans eru gjarnan unnin samkvæmt
pöntun frá henni. Hvað t.d. um
ýmsar perlur Bachs gamla? Hér á
landi er það ferðaskrifstofustjóri
ásamt áhugafólki sem flytur þær
perlur. Auðvitað á kirkjan að
halda lifandi kór til slíkra verka
og fylla þar með rándýr hús sín
hér á höfuðborgarsvæðinu. í vold-
ugum söng er ekki síður hægt að
nálgast helgidóminn en í litlaus-
um helgisiðum. Þar sem margar
raddir verða sem ein í ákalli þar
rís duftsins son hvað næst. Hér er
verkefni fyrir góðann mann.
Og þá er komið að myndlistinni.
Hvað halda menn að komið hefði
út úr Michelangelo ef hann hefði
verið án kirkjunnar. Var hann
ekki liggjandi svo árum skipti á
bakinu málandi loft sixtínsku kap-
ellunnar með sjálfan páfann rek-
andi á eftir sér. Slíka örvun
vantar í dag. Að vísu var skreyt-
ing Skálholtskirkju myndarlega af
hendi leyst og fátt til sparað, en
meiri myndlist þarf í kirkjurnar.
Stórar og vandaðar altaristöflur,
helgimuni hannaða af myndlistar-
mönnum, klæði presta af fata-
hönnuðum. Garðana kringum
guðshúsin af skrúðgarðafræðing-
um. til allarar hamingju eru sjálf
guðshúsin nú um margt til fyrir-
myndar hvað varðar yfirbragð, því
ber að fagna. Arkitektarnir eru
duglegir að ota sínum tota enda
margir rækilega samrunnir
ríkiskerfinu og valdastofnunum
þess.
Það kann að virðast fáránlegt
að minnast á leikhús í sambandi
við kirkjuna. En á það ekki sinn
stað innan hennar. Stundum eru
fluttir helgileikir á vegum presta.
Þessa tegund leiklistar ber að
rækta og ljá henni meiri dulúð og
framandleik en nú er. Þar með má
ná til þess óræða í mannskepn-
unni, þess hárfína bils milli til-
finninga og skynsemi þar sem
trúin lifir. Okkur í dag veitir
heldur ekki af smá tilbreytingu
frá allri þeirri nöktu tækni sem
umlykur okkur. Hins snauðlega
einfaldleik lúterskunnar sem á
sínum tíma kom fram sem and-
svar við ofhlæði kaþólsks siðar, á
ekki við núna. Þá var allt vaðandi
í dulúð og hindurvitnum. Okkur
skrotir slíkt nú til að svæfa ekki
alveg móttökutæki trúarinnar.
Guðdómurinn verður ekki skilinn
nema í gegnum ofurlítið mistur.
Við verðum að gleyma andartak
að Karlinn í tunglinu er dáinn.
Jafnvel listgrein eins og ballett
kemur kirkjunni við. Ovíða sér
maður átök anda og efnis eins
skýrt og í baráttu ballettdansar-
ans við eigin líkama. Og svo við
AUSTURVERI
HÁALEITISBRAUT 68
SÍMI84445
URVAL HEIMIUSTÆKJA
LÍTIÐ
VIÐ HJÁ
OKKUR
stökkvum út í aðra grein listar
sem lítið snertir hið holdlega,
heimspekina. Er það ekki mann-
legt atferli á hæsta plani, Þar sem
fer saman rökvísi, innsæi, hug-
myndaauðgi og nýsköpun. Með
hjálp heimspekinnar væri hægt að
nálgast guðdóminn frá annarri og
tærari hlið en fyrr var nefnt. Ekki
man ég eftir fundum milli
íslenzkra heimspekinga og kirkj-
unnar manna þar sem guðshug-
myndin er rædd og krufin. Ekki
ætti slíkt að kosta svo mikla
peninga en hitt er ljóst að öflugt
starf kirkjunnar á sviði lista
kostar peninga. Og peningar
kirkjunnar koma frá Alþingi. Það
er einnig ljóst að í dag er dýrt að
lifa og prestar þurfa að fæða sig
og sína rétt eins og aðrir. Ekki síst
á þetta við nú í jólamánuðinum
þegar tilstandið er að sliga hinn
almenna borgara. Varla er hægt
að ætlast til að prestar líti upp úr
þeirri vertíð til að huga að tengsl-
um kirkju og listar, nógu er sá
kross samt þungur.
Rausnarleg
gjöffrá
ísfirzkum börnum
FYRIR miðjan nóvember
gekkst skólastjóri Barnaskól-
ans á ísafirði, Björgvin Sig-
hvatsson, fyrir því að börnin
í skóla hans söfnuðu fé handa
fátækum börnum í Indlandi, í
tilefni af alþjóðlega barnaár-
inu, og fælu Móður Teresu í
Kalkútta að verja fénu til
hjálpar þeim alsnauðu og
umkomulausu smælingjum,
sem hún hefur lagt allt starf
sitt í að líkna. Skólastjórinn
stakk upp á að hvert barn léti
af hendi rakna andvirði eins
bíómiða. Undirtektir barn-
anna voru svo góðar og al-
mennar að á skömmum tíma
söfnuðust kr. 262.170, sem
Kjartan Sigurjónsson, skóla-
stjóri Gagnfræðaskólans á
ísafirði, veitti móttöku fyrir
hönd söfnunar Móður Teresu.
Þetta er langstærsta fram-
lagið til líknarstarfa Móður
Teresu sem borist hefur í
einu frá íslenskum aðilum, og
mun það komast í hendur
Kærleikstrúboðanna, reglu
Móður Teresu, nú fyrir ára-
mótin. Við, sem önnumst
söfnun Móður Teresu hér á
landi, sendum hinum ungu
gefendum innilegustu þakkir
okkar fyrir hönd Móður Ter-
esu og barnanna hennar.
Torfi Ólafsson.