Morgunblaðið - 06.01.1980, Qupperneq 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 6. JANÚAR 1980
FLUGIÐ
Allt í lagi
hjá Laker
í augum sir Freddie Laker eru
upphefð og venjur ekki skóbót-
arvirði, og það er einkum sú
lífsafstaða, sem hefur gert hann
að margföldum milijónamæringi.
Hann hefur sýnt ótvíræðan
hetjuskap, því að hann byrjaði
með tvær hendur tómar og brauzt
áfram af eigin rammleik. Hann
lofaði almenningi ódýrum flug-
ferðum á leiðinni yfir Norður-
Atlantshaf og til þess að standa
við það Ioforð gekk hann í skrokk
á ríkisstjórnum Bandaríkjanna og
Bretlands. Fyrir tveimur árum
fékk hann uppskeru 6 ára erfiðis
og flugmálin eru eiginlega enn í
hálfgerðum keng eftir þann usla
sem hann hefur gert.
Stóru flugfélögin hafa árang-
urslaust reynt að ýta Laker til
hliðar, en hafa nú þurft að lækka
fargjöld á Norður-Atlantshafs-
leiðum til þess að verða ekki undir
í samkeppni við hann.
Sir Freddie er ekki einungis
happsæll í viðskiptum. Hann hef-
ur mjög ákveðnar lífsreglur, sem
hann vill vinna brautargengi, t.d.
er hann ákafur einstaklings-
hyggjumaður og föðurlandsvinur
og trúir á frelsi og framtak.
Hann er hreykinn af því, hversu
vel honum hefur gengið. „Við
höfum slegið í gegn án þess að
Laker: happsæll braytryðjandi.
þurfa að rýja skattgreiðendur inn
að skyrtunni," segir hann.
Freddie Laker fæddist í Kant-
araborg árið 1922. Hann hætti
skólanámi 16 ára að aldri án þess
að hafa lokið nokkrum prófum.
Hann segist 'hafa ákveðið það
fjögurra ára að aldri, hvað hann
ætlaði að leggja fyrir sig í lífinu.
— „Það-var þegar ég sá loftbelg
Hindenburg og gamla tvíþekju frá
Imperial Airways fljúga yfir
Kantaraborg. Það var svo mikil
kyrrð yfir þessum farartækjum að
ég sagði félögum mínum, að þetta
væri einmitt við mitt hæfi.
Þegar síðari heimsstyrjöldin
brauzt úr flaug Laker með Air
Transport Auxilary. Hann hefur
enn í fullu gildi skírteini sín sem
flugstjóri og flugvélstjóri. Að
stríðinu loknu hóf hann störf hjá
Brithish European Airways, en
þremur mánuðum síðar gerðist
hann eigin herra og húsbóndi og
hóf verzlun með flugvélahluti, sem
orðið höfðu umfram í stríðinu.
Hann komst á græna grein, er
hann bjargaði vini sínum úr vand-
ræðum, því að í þakklætisskyni
bauð vinurinn honum 30.000 sterl-
ingspunda lán vaxtalaust. Um leið
og Laker komst niður á jörðina
aftur eftir þessi óvæntu gleðitíð-
indi festi hann kaup á 12 uppgerð-
um Halifax-sprengiflugvélum og
miklu magni af varahlutum. Ári
síðar eða 1948 var komið á loftbrú
til Berlínar, og skapaðist þá þörf
fyrir fleyg farartæki af öllum
gerðum. Þá seldi Laker helming-
inn af flugvélunum sínum fyrir
rúmlega það verð, sem hann hafði
greitt fyrir þær allar, en hinar sex
átti hann áfram og notaði til
Berlínarflugsins. Voru þær á stöð-
ugum þönum til og frá Berlín,
meðan á loftbrúnni stóð en það
var hálfur mánuður. Áður en árið
var liðið átti hann rúmlega 100
flugvélar og hafði reist hornstein
að áframhaldandi velgengni.
Framhaldið heyrir nú til sögu
flugsins, en 1. apríl 1966 var
stofnað flugfélagið Laker Air-
ways.
Hann líkir flugmálaviðskiptum
við skáklist, og segir, að maður
verði að hugsa sér leikina fyrir-
fram. Sem stendur baðar hann sig
í velgengni og nýtur þess að hafa í
hendi sér eitt stærsta flugfélag
heims, sem starfar frjálst og óháð.
- KARL WILSON
HAFIÐ
Rán & rupl á
Ránarslóoum
Um nokkurt skeið heíur ver-
ið að koma fram í dagsljósið ný
tegund glæpamanna, manna
sem hafa valdið alþjóðlegri
verslun miklum skaða og for-
ráðamönnum Lloyds í London
og annarra skipatryggingafé-
laga mörgum andvökunóttum.
Glæpamennirnir sem hér um
ræðir hafa rakað saman hundr-
uðum milljóna dollara sem þeir
hafa haft út úr trygginga-
félögunum með sviksamiegum
hætti.
Það er einkum á tvennan hátt
sem þessir menn starfa: 1. Með
því að sökkva skipi úti á regin-
hafi, halda því fram að það hafi
farist og bíða síðan í mestu
makindum eftir tryggingafénu,
og 2. Með því að flytja lögmætan
farm til hafnar „Á“, umskipa
honum síðan ólöglega til hafnar
„B“, selja hann hæstbjóðanda,
endurskíra skipið sem farminn
flytur og láta það síðan „gufa
upp“.
I London var nýlega upplýst,
að 16 skip, mörg frá Austurlönd-
Farmurinn er seldur hæstbjóð-
anda og fleyin sjást ekki framar.
um fjær, hefðu komið við sögu
þar sem sviknar voru út 45
milljónir punda um tveggja ára
skeið. Það þurfti hóp leynilög-
reglumanna á vegum helstu
tryggingafélaga í Englandi og
Asíu til að fletta ofan af þessum
stórkostlegu svikum.
Hér áður fyrr var það hægur
vandi fyrir eiganda t.d. SS Fu
Manchu, sem skráð var í Manila,
að oftryggja þennan gamla
ryðkláf frá því fyrir stríð, sigla
honum út á opið haf og senda
hann síðan niður á hafsbotn.
hlægilega auðvelt, þar til nú, og
afar erfitt að sanna eitt eða
annað.
Að sökkva skipi er þó hvergi
eins ábatasamt og farmsvik
hvers konar. Á síðasta ári voru
ólöglegir farmar seldir í Líban-
on aðeins fyrir rúmlega 200
milljónir dollara, sem bendir til
að hér er um milljarða dollara
viðskipti að ræða ef allt væri til
tekið. Áætlað hefur verið, að 14
skip hafi siglt á líbanskar hafnir
í stað rétts áfangastaðar og selt
þar farminn. Síðan var skipt um
nafn á þeim svo að hvorki farm
né skip var lengur að finna.
Svona aðferðir geta gengið í
Líbanon, þar sem upplausn
ríkir, eða þar sem hafnaryfir-
völd eru spillt eða ekki starfi
sínu vaxin. Önnur aðferð þessari
skyld er jafnvel enn arðvæn-
legri. Skip hlaðið vörum mælir
sér mót við annað á hafi úti.
Fyrra skipinu er sökkt en það
síðara heldur t.d. til Beirut þar
sem það selur farm fyrra skips-
ins. Nú eru búnar til tvær
kröfur á hendur tryggingafélag-
inu, önnur fyrir skipið sem
„fórst" og hin fyrir „glataðan"
farm.
- JOHN PHILLIPS.
„Góðar konur eru hlýðnar", segir kóraninn
IRANl
Svarti kuflinn
veit ekki á gott
fyrir kvenfolkið
„KONURNAR börðust ekki síður gegn keisarastjórninni en karl-
mennirnir“, sagði Shahin Navai, félagi í írönsku kvennahreyfingunni,
„það var enginn munur á framlagi kynjanna í þeirri baráttu. En sjáðu
hvað hefur gerst síðan. Það var ekki fyrir þessu sem við vorum að
berjast".
Tæpu ári eftir að framfarasinn-
aðar konur gengu stundum fram
fyrir skjöldu í baráttunni gegn
keisaranum hugsa þær margar
hverjar til hinnar íslömsku bylt-
ingar Khomeinis með hryllingi og
biturleika. Þeim hefur nefnilega
verið að verða það æ ljósara, að
ríki, sem er grundvallað á kenn-
ingum kóransins, hefur allt annað
en kvenfrelsi á stefnuskrá sinni.
Góðir múhameðstrúarmenn
þurfa ekki að velta vöngum yfir
eða þrátta um réttindi kvenna,
það stendur allt um það í kóranin-
um: „Karlmenn eru yfirboðarar
kvennanna vegna þess að Allah
hefur gert annað æðra hinu og
vegna þess að þeir ala önn fyir
þeim, fæða þær og klæða", segir í
hinni helgu bók. Góðar konur eru
hlýðnar. Þær klæðast kufli vegna
þess, að Allah hefur skýlt þeim.
Þú skalt vanda um við þær, sem
þú óttast að sýni þér óhlýðni,
skipa þeim í rúmið og berja
þær...“
Margir áhrifamenn í trúmálum
í múhameðskum löndum telja, að í
kóraninum sé fullyrt að verðleikar
konunnar séu helmingi minni en
karlmannsins og vitna til erfða-
laganna því til sönnunar en þar
segir: „Karlmenn skulu taka tvö-
falt meiri arf en konur“. Síðan
klerkar af trúflokki shíta tóku
völdin í íran hafa þeir lækkað
giftingaraldur kvenna úr 16 árum
í 13, bannað skóla, sem bæði kynin
sækja, hætt að þjálfa konur í
hermennsku og fellt úr gildi lög
frá keisaratímanum, sem bönnuðu
fjölkvæni. Borgaralegir skilnað-
arréttir hafa hætt störfum og
karlmenn þurfa ekki samþykki
kvenna sinna til að taka sér aðra.
Margt kemur þó á óvart útlend-
ingum sem koma til írans og
búast við, að þar sé nú allt orðið
með sama sniði og í Saudi-Arabíu
þar sem konum er jafnvel bannað
að aka bíl. Kuflinn svarti, sem
mörgum finnst táknrænn fyrir
kúgun konunnar í löndum mú-
hameðstrúarmanna, er t.d. langt í
frá allsráðandi í klæðaburði
kvenna, og þó að tískuverslanaeig-
endur minnist með söknuði liðins
tíma er evrópskur tískufatnaður
enn seldur konum sem njóta þess
að sýna ríkidæmi sitt.
„Eitt með öðru sem veldur því,
að millistéttarkonum er illa við
kuflinn er að hann kemur í veg
fyrir að þær geti skartað nýjustu
tískufötunum frá Pierre Cardin",
sagði ung stúlka, efnafræðinem-
andi við háskólann í Teheran.
Sjálf var hún með bláan höfuðklút
og í hálfsíðu pilsi sem margar
herskáar kynsystur hennar í lönd-
um Múhameðs hafa miklar mætur
á eins og t.d. þær sem eru í hópi
stúdentanna sem halda Banda-
ríkjamönnunum í gíslingu. Ein-
kennisbúningur hinna herskáu
samanstendur annars af gallabux-
um — helst amerískum — og
strigaskóm.
Enn er ekki ljóst hve auðvelt
það verður fyrir ungu stúlkurnar í
hópi stúdentanna í bandaríska
sendiráðinu að sætta sig við hlut-
verk móður og húsmóður en það
mun tíminn leiða í ljós.
—Bernd Debusman