Morgunblaðið - 09.02.1980, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 9. FEBRÚAR 1980
17
Times-maðurinn IAN MURRAY lýsir aðdraganda innrásarinn-
ar í Afganistan — og telur Sovétmenn nú komna þar í sjálfheldu
SER
GREFUR
GROF...
Ojafn-
leikur
Riddarar
meö fornfáleg
vopn gegn millj-
ónaherjum
risaveldis
sem ræöur yf-
ir gjöreyö-
ingarsprengj-
Afganskir uppreisnarmenn og
flóttamenn í Pakistan virðast allir
hafa hryllingssögur að segja. Þessi
er ein hin versta.
Lítið þorp norð-austur af Kabul
hafði misboðið kommúnistastjórn
Núrs Múhameðs Tarakis. Hann og
forsætisráðherrann, Hafizullah
Amin, ákváðu, að þorpið skyldi
verða öðrum víti til varnaðar.
Ágústmorgun einn var afganski
herinn sendur á stúfana til að eyða
því.
Meðan hermennirnir hófust
handa við að rífa niður og brenna
húsin, var 13 börnum safnað sam-
an og skipað í röð fyrir framan
foreldra sína. Sumir hermannanna
rifu þá augun úr börnunum með
stálteinum. Síðan voru limlest
börnin smám saman kyrkt til
bana.
Næst kom að foreldrunum og
voru þau skotin eitt og eitt í einu,
sem og allir aðrir í þorpinu. Líkin
ásamt öllu öðru voru síðan brennd.
Farið var með jarðýtum yfir nær-
liggjandi akra. Öll tré og runnar
voru rifin upp. Þegar hermennirnir
höfðu lokið verki sínu, var gervallt
svæðið eitt brunasár.
Sagðar eru aðrar sögur, eins og
til dæmis um 200 karla, er voru
bundnir með túrbanklútunum
sínum, snúið við og dýft í bensín og
síðan brenndir til ösku. Eftir
sögunum að dæma virðist lítil
ástæða til að draga í efa, að
þúsundir Afgana á öllum aldri
létust.
Taraki og Amin, valdníðingur-
inn, sem steypti honum frá völdum
í september sl., höfðu bersýnilega
gripið til villimennsku af þessu
tagi í þeirri viðleitni að kæfa
uppreisn múhameðstrúarmanna,
sem breiðst hafði út jafnt og þétt,
síðan Taraki hrifsaði fyrst völdin í
apríl 1978.
Með því að reyna að halda
þjóðinni í greipum óttans, er
greinilegt, að báðir þessir menn
misskildu algerlega skapgerð
landa sinna. Þrátt fyrir það, sem
var að gerast, eða næstum vegna
þess, breiddist uppreisnin út,
þannig að síðastliðið haust voru 22
af 28 héruðum landsins fullkom-
lega á valdi uppreisnarmanna.
Amin tók völdin í sínar hendur
þar eð hann áleit Taraki vera of
mjúkhentan. Sögur flóttamanna
benda til þess, að ástandið hafi
versnað til muna eftir að hann
komst til valda. Hinn 21. október
réðst hann af fullu afli gegn
uppreisnarmönnum með aðstoð
3000 sovéskra „hernaðarráðgjafa"
og flugmanna, sem þá voru í
landinu.
Orrustuþyrlur réðust til atlögu
og hófu skotárásir á þorp. Nap-
almsprengjum var beitt með
hörmulegum afleiðingum. Flótta-
menn, sem til þessa höfðu aðeins
leitað til Pakistans í smáum stíl,
tóku nú að flæða yfir landamærin.
En einurð uppreisnarmanna
virtist eflast við þessar árásir, og
nú sýnist ljóst, að í Moskvu gerðu
menn sér grein fyrir því, að Amin
var svo óvinsæll af almenningi og
duglaus stjórnandi, að auðvelt yrði
að fjarlægja hann innan tíðar og
setja í staðinn stjórn, sem hefði
múhameðstrú í heiðri.
Þannig að Sovétmenn tóku þá
ákvörðun að ráðast inn í Afganist-
an.
Von þeirra var sú, að hvaða
stjórn, sem tækist að hrinda hin-
um hataða Amin úr valdastóli, yrði
vinsæl. Frá byrjun sáu Rússar
hlutverk herja sinna einungis fyrir
sér sem liðsterkan bakhjarl, með-
an hinn nýi leppur þeirra, Babrak
Karmal, styrkti sig í sessi.
Nærvera Sovétmanna virðist
hafa stöðvað þau fólskuverk, sem
framin voru undir stjórn Amins.
Hryllingssögurnar eru allar frá því
fyrir jól, og ekkert virðist heldur
benda til, að napalm hafi verið
notað nýlega gegn óbreyttum borg-
urum.
Sú staðreynd, að innrás Sovét-
ríkjanna hefur að því er best
verður séð bundið enda á verstu
grimmdarverk fyrri stjórna, er
haldgóð skýring þess, að leiðtog-
arnir í Kreml og rússnesku her-
mennirnir hafa sýnt af sér yfir-
bragð hins særða sakleysingja
þegar þeir eru sakaðir um að troða
á rétti annarrar þjóðar.
Það má vel vera, að Rússar hafi í
raun og veru reiknað dæmið þann-
ig, að þeir gætu haft umheiminn
svo að fífli, að hann legði trúnað á
útgáfu þeirra á gangi 'mála, ein-
faldlega vegna þess að sovéskir
hermenn voru raunverulega að
stöðva grimmilega herferð gegn
óbreyttum borgurum í landinu.
En hafi stjórnin í Kreml reiknað
dæmið skakkt um viðbrögð um-
heimsins hefur hún án efa mis-
reiknað viðbrögð afgönsku þjóðar-
innar. Andstaða uppreisnarmanna
við stjórn Amins fór almennt eftir
hefðbundnum ættflokkum, enda
þótt sex mismunandi fylkingar
hafi verið teknar að myndast.
Þegar Sovétmenn komu til
landsins virtist allur ættflokka-
ágreiningur hafa verið lagður á
hilluna. Hinar bardagaglöðu muja-
hideensku Afganir kunna e.t.v. að
varðveita gamla hollustu sína, en
sem stendur eru þeir að því er
virðist algerlega einhuga um þá
ákvörðun að reka síðasta Rússann
úr landi sínu.
Þannig heldur stríðið áfram. En
þar eð Rússar halda aftur af sér af
varfærni og uppreisnarmennirnir,
með létta riffla eina að vopni, eru
varir um sig gagnvart árásum
orrustuþyrlna, virðast átökin
tvístruð og takmörkuð við áhlaup
úr launsátri.
Þessi aðferð truflar samgöngur
að vissu marki, en það er ekkert,
sem bendir til þess, að sovéskir
hermenn hafi nokkru sinni átt í
teljandi erfiðleikum með að ná á
vald sitt vegi eða borg, ef þeir hafa
viljað það.
Reyndar geta þeir enn treyst því
að afganski herinn sjái um megnið
af bardögunum fyrir þá. Þetta
stafar af því, að hermennirnir eru
af ráðnum hug látnir berjast á
svæðum, sem eru ekki þeirra
átthagar.
Þar sem uppreisnarmenn hafa
náð mestum árangri er í hinum
afskekktu fjallahéruðum, sem
reyndar ná yfir mestallt landið.
En þessi svæði landsins hafa í
rauninni aldrei verið undir öruggri
stjórn valdhafanna í Kabul.
Að svo stöddu er nær ógreining-
ur að ieggja mat á hina raunveru-
legu stöðu uppreisnarinnar. Hinar
ýmsu mismunandi fylkingar ýkja
stórlega eigin framgang til að slá
sig til riddara í augum hinna.
Stríðið getur aðeins farið á þrjá
vegu. í fyrsta lagi geta uppreisn-
armenn með sína gömlu riffla
sigrað stærsta her i heimi. Sá
endir verður að teljast ósennilegur,
sé litið á málið af raunsæi. í öðru
lagi kann svo að fara, að stærsti
her í heimi brjóti á bak aftur
baráttuanda sem er tendraður af
Múhameð og studdur fjármagni
frá andstæðingum Sovétríkjanna.
Sé litið á þennan möguleika af
raunsæi, getur einungis þjóðar-
morð gert hann að veruleika.
Eini kosturinn, sem þá blasir við
er að núverandi þrátafl í hernaði
landsins haldi áfram, meðan Sov-
étríkin eru beitt þrýstingi frá
stjórnmálamönnum og múhameðs-
trúarmönnum. Það tekur tíma að
byggja upp þrýsting af því tagi og
Sovétmenn veðja á þau endalok, að
Karmal muni með tímanum öðlast
viðurkenningu jafnt heima við sem
á alþjóðlegum vettvangi.
(The Times)
Stór-útsalan 1980 A
Eigum enn umtalsvert magn af eftirfarandi:
Hespulopa — Plötulopa — Lopa-Light —
Tröll-lopa — Eingirni — Tweed hosubandi
— Teppabandi — Endabandi — Fatnaöi —
Hosum — Treflum — Gardínuefnum —
Fataefnum — Áklæðum — Væröarvoðum,
bæði ofnum og prjónuðum — Gólfteppum
og földuðum mottum.
Ath.: Síðasta helgi stór-útsölunnar í hús-
næði okkar við gömlu verksmiðjuna (efst í
brekkunni ofan við brúna) í Mosfellssveit.
Opiö laugardag 9. feb. kl. 10—18
Opiö sunnudag 10. feb. kl. 13—18
Við vekjum sérstaka athygli á:
Góöu úrvali af fatnaöi og gólfteppum, ásamt plötulopa í
glæsilegum tískulitum.
Verö á lituöum plötulopa, aöeins 3.000 kr. pr. kg
/4lafoss hf