Morgunblaðið - 28.02.1980, Qupperneq 19

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 28. FEBRÚAR 1980
31
nrrverandi
um samþykki
Kjartan Jóhannsson fyrrverandi
viðskiptaráðherra:
Ríkisstjórn Alþýðu-
flokksins haf naði
— ríkisst jórn Gunn
ars lét gott heita
stafanir sveigt hlutföllin milli end-
urkaupa og bundins fjár lítið eitt til
betra horfs, en þó langt í frá að
nægja.
Bankastjórnin ræður
ekki skuldastöðu
ríkissjóðs
við bankann.
Þannig stóðu málin í byrjun
þessa árs. Við gerð áætlunar um
þróun peningamála á árinu 1980
kom í ljós, að ef fylgja átti þeirri
stefnu, sem lögð var með lögunum
um stjórn efnahagsmála, þá yrði
óhjákvæmilegt að stefnan í pen-
ingamálum yrði að vera mjög að-
haldssöm, sem þýddi, að Seðlabank-
inn yrði eftir megni að draga úr
aukningu fjárútstreymis. Nú mundi
einhver segja, og hefur reyndar
verið sagt í þessum umræðum, að
ríkissjóður ætti að draga saman
seglin og endurgreiða skuldir sínar
í Seðlabankanum. Þessu er fljót-
svarað, að þar um fær stjórn
Seðlabankans litlu þokað og það
verður því miður að viðurkennast,
að þrátt fyrir góðan ásetning
margra ríkisstjórna á undanförn-
um árum hefur lengst af sigið þar á
ógæfuhlið. Það var því samdóma
álit bankastjórnar Seðlabankans,
að nærtækasta lausn þessa vanda
væri að taka enn eitt skref til
lækkunar endurkaupahlutfalla og
var rætt um 3,5% í því sambandi, í
50%.
I viðræðum við viðskiptabank-
ana, þar sem stjórn Seðlabankans
mæltist til þess, að bankarnir létu
þrátt fyrir þetta haldast heildar-
hlutfall afurðalánanna, kom fram
tregða af þeirra hálfu, sem studd
var lélegri lausafjárstöðu sumra
bankanna, en Seðlabankinn getur
ekki fyrirskipað bönkunum neitt í
þessu efni.“
„Hvað var þá tekið til bragðs?"
„Til þess að auðvelda viðskipta-
bönkunum að laga sig að þessari
breytingu, var ákveðið að láta hana
ekki koma til framkvæmda í einu,
eins og gert hefur verið tvö undan-
farin ár, heldur í þremur áföngum.
Ýmsir tæknilegir erfiðleikar urðu
til þess, að framkvæmd seinkaði og
það er fyrst nú við lok þessa
mánaðar, að fyrsti áfanginn hefur
komið til framkvæmda, en það er
Vk% lækkun á endurkaupahlut-
föllum, í 52%. Fyrstu viðbrögð
viðskiptabankanna hafa orðið þau,
að þeir hafa ekki treyst sér til að
halda heildarlánahlutfallinu
óbreyttu eins og áður, en þeir hafa
heldur ekki lækkað sín viðbótarlán
í hlutfalli við lækkun endurkaup-
anna. Þess í stað hafa þeir farið
milliveginn. Ef þeir hefðu látið
lækkunina koma fram að fullu með
því að halda viðbótarlánunum í
sama hlutfalli og áður, hefði hún
numið 2,2%, en með því að fara
milliveginn hefur lækkunin orðið
þriðjungi minni, eða 1,5%. Þegar
þetta væri komið að fullu til
framkvæmda á þennan hátt, hefðu
bankarnir hækkað sín viðbótar-
lánahlutföll um 3%. í dæminu um
stóra frystihúsið, sem sýnt var í
Mbl. sl. laugardag hefði þetta all-
ténd munað nærri tveimur tugum
milljóna, sem heildarlánið yrði
hærra en þar var getið. Þetta hljóta
þó þeir að vita, sem taka lánin og
það skiptir auðvitað mestu máli.“
Tímabundnir
erfiðleikar — brýn
nauðsyn að rekstur
stöðvist ekki.
„En kemur þetta ekki engu að
síður illa við fyrirtækin?“
„Ekki dettur mér í hug að neita
því, að þessi lækkun endurkaupa-
hlutfallanna muni koma illa við
einhver fyrirtæki í sjávarútvegi, þó
að ég eigi eftir að sjá, að hún leiði
til rekstursstöðvunar fyrirtækja.
Ég held, að reynslan hafi kennt
mönnum það, að þegar tímabundnir
erfiðleikar hafa steðjað að þessum
rekstri, þá hafa annars ströng
ákvæði um hlutföll viðbótarlána
viðskiptabankanna orðið að víkja
fyrir brýnni nauðsyn þess að láta
reksturinn ekki stöðvast. Sé ég ekki
hvað ætti að verða til þess, að
einhver grundvallarbreyting yrði
hér á.“
„En hvað um þá staðhæfingu, að
gengisbinding afurðarlána til út-
flutningsframleiðslu feli í sér, að
erlent fé sé notað til þessara lána
og þau séu því óháð ráðstöfunarfé
Seðlabankans?"
„Hér er um misskilning að ræða.
Að vísu gera þessi lánskjör kleift að
nýta erlent lánsfé í þessu skyni, án
þess að rekist á kjör útlánanna. Það
haggar hins vegar í engu nauðsyn
almennrar stjórnar og aðhalds að
peningamyndun á innlendum vett-
vangi eða á hinn bóginn forsjálni
um skuldasetningu út á við og
uppbyggingu nægilegs gjaldeyris-
varaforða. Var fyrir því séð með
sérstöku lagaákvæði, sem heimilar
þessi lánskjör án tillits til þess,
hvort til afurðarlánanna sé notað
erlent eða innlent fé.
Loks má ekki gleyma að líta á
mál þetta út frá víðara sjónarmiði
þróunar lánsfjármarkaðar og
bankakerfis. Með hinu nýja láns-
kjarakerfi og verðtryggingu láns-
fjár samkvæmt því, er stefnt að
jafnvægi á lánamarkaði á heildina
litið. Eru þegar komin fram um-
merki eflingar bankakerfisins eftir
þeim leiðum, þótt ekki hafi enn
nýtzt sem skyldi, meðfram af völd-
um tímabundinna örðugleika. Með
þeirri þróun þessara mála, sem
vonir standa til, er eðlilegt, að
bankarnir eigi vaxandi hlut að
afurðalánum beint og án milligöngu
Seðlabankans og beri þannig
ríflegri ábyrgð á skynsamlegri og
markvissari lánastefnu gagnvart
atvinnuvegunum.
Svo nokkur orð að lokum. Þessi
ákvörðun bankastjórnar Seðla-
bankans var, eins og ég áður sagði,
tekin í janúar og svo sem venja er
var viðskiptaráðuneytinu skýrt frá
því. Fylgdi þar með greinargerð um
málið. Það var ekki óskað eftir
samþykki ráðuneytisins, enda er
þetta ákvörðunaratriði banka-
stjórnarinnar. Þegar núverandi
ríkisstjórn tók við völdum var það
eitt af fyrstu verkum bankastjórn-
arinnar að senda ríkisstjórninni
ýtarlegar greinargerðir um pen-
ingamál og m.a. varðandi þetta
endurkaupamál. Hér hafa því
hvorki fyrrverandi né núverandi
ríkisstjórn verið beðnar um sam-
þykki á þessari ráðstöfun, enda
hefur það ekki tíðkazt við svipuð
tækifæri."
RÁÐHERRAR Alþýðubandalags-
ins, þeir Ragnar Arnalds og Svav-
ar Gestsson, hafa látið hafa það
eftir sér, að lækkun á endur-
kaupahlutfalli Seðlabankans á af-
urðalánum hafi verið frágengih í
ríkisstjórn Alþýðuflokksins.
Þetta er alrangt. Máiflutningur
þeirra alþýðubandalagsráðherr-
anna er hreinar álygar og ber vott
um aumingjaskap þeirra sjáifra
og ríkisstjórnarinnar í heild.
Sannleikurinn í málinu er sá, að
1. febrúar sl., eða fyrir nærfellt
mánuði, bar Seðlabankinn þetta
mál fram við mig sem viðskipta-
ráðherra og vildi hrinda því strax í
framkvæmd. Ég þvertók fyrir það.
Gerðist svo ekkert meira í málinu í
ríkisstjórnartíð Alþýðuflokksins.
Hitt er svo lærdómsríkt, að þegar
hin nýja ríkisstjórn Gunnars
Thoroddsens og þeirra alþýðu-
bandalagsmanna hefur setið að
völdum í hálfan mánuð — og
HEILBRIGÐIS— og trygg-
ingamálaráðherra hefur skipað
Gunnar Biering lækni i embætti
yfirlæknis við Landspítalann
(Barnaspítala Hringsins) frá og
með 1. febrúar 1980. Auk venju-
legra yfirlæknisstarfa við barna-
spitalann skal hann hafa yfir-
umsjón með nýburaþjónustu á
Landspítalanum og vera ráðgef-
andi um þá þjónustu við heil-
brigðisstofnanir landsins.
væntanlega haft tíma til að hugsa
um málið — þá skellur ákvörðunin
yfir. Svo er fundið upp á því núna
að kenna ríkisstjórn Alþýðuflokks-
ins um.
Slíkur málflutningur kórónar
einungis aumingjaskap ríkisstjórn-
arinnar. Staðreyndirnar eru þess-
ar: Ríkisstjórn Alþýðuflokksins
samþykkti aldrei umrædda lækkun
endurkaupahlutfalls á afurðalán-
unum. Sem viðskiptaráðherra
þvertók ég fyrir þessa breytingu.
En þegar ríkisstjórn Gunnars
Thoroddsens og þeirra alþýðu-
bandalagsmanna hafði haft hálfan
mánuð til að fjalla um málið, þá
skall ákvörðunin á. Ríkisstjórn
Alþýðuflokksins hafnaði málinu,
ríkisstjórn Gunnars Thoroddsens
lét gott heita.
Málflutningur þeirra alþýðu-
bandalagsráðherranna stendur því
algjörlega á haus miðað við stað-
reyndir málsins."
Þá hefur ráðuneytið sett Ólaf
Pétursson efnaverkfræðing til
þess að vera deildarverkfræðingur
við Heilbrigðiseftirlit ríkisins frá
og með 15. febrúar sl. til jafnleng-
dar næsta ár. Sama ráðuneyti
hefur framlengt setningu Ingólfs
J. Birgissonar Petersen lyfjafræð-
ings, til þess að vera deildarstjóri
lyfjamáladeildar ráðuneytisins
frá og með 1. mars 1980 til
jafnlengdar næsta ár.
Barnaspítali Hringsins:
Nýr yfirlæknir
iskól-
candi“
Ljósm: Emilia.
miðla í stjórnmálabaráttunni.
Þá má geta þess að farið
verður í heimsókn til Alþingis,
Sjónvarpsins og Morgunblaðs-
ins, og þær stofnanir skoðað-
ar. Þá verður nemendum gefið
V estmannaey japistill:
Sjávarútvegsráðherra á lokuðum
íundum með framámönnum í gær
sérstakt tækifæri til að æfa
sig í framkomu í sjónvarpi, en
skólinn á upptökutæki og sýn-
ingarvél, til að taka upp sjón-
varpsþætti, og síðan horfa á
hann og sjá hvar gera hefði
mátt betur.
Mjög er vandað til allrar
skipulagsvinnu við skólann, og
fyrirlesarar eru allir í fremstu
röð. Meðal þeirra sem flytja
fræsluerindi við skólann að
þessu sinni eru Jónas Haralz
bankastjóri, Sigurður Líndal
prófessor, Halldór Blöndal al-
þingismaður, Matthías Jo-
hannessen ritstjóri og Björn
Bjarnason lögfræðingur.
Guðni sagði, að reynsla
þeirra nemenda sem á undan-
förnum árum hefðu sótt skól-
ann, væri oftast nær sú, að
þátttaka í honum væri sá
herslumunur sem réði því að
þeir hæfu virka þátttöku í
félagsstarfi og stjórnmálum.
En æfing í ræðumennsku og
fundarstörfum hvers konar er
sem kunnugt er einn grund-
völlur virkrar þátttöku í hvers
kyns félagsstarfi hvort sem
það er á vegum stjórnmála-
flokka eða annarra samtaka.
Þátttaka tilkynnist sem fyrr
segir á skrifstofu Sjálfstæðis-
flokksins í Valhöll, en þátt-
taka er heimil öllum stuðn-
ingsmönnum flokksins hvar
sem er á landinu. — AH
EFTIR allt góðærið í haust og
vetur upphófst með öskudegin-
um, sem var síðastliðinn mið-
vikudag, leiðindaótið sem enn
stendur yfir. í máltækinu um
öskudaginn segir að öskudagur-
inn eigi sína 18 bræður, sem séu
honum líkir, en við skulum
vona að ekki fari svo sem i
máltækinu stendur.
f bænum sjálfum hafa orðið
aðeins minniháttar skemmdir
af völdum lauslegs drasls sem
fokið hefur til. Bátar hafa lent í
minniháttar vandræðum en
ekki orðið fyrir neinu meiri-
háttar áfalli.
Kl. 24.30 aðfaranótt miðviku-
dagsins skeði það að tómur 14
metra langur gámur (trailer-
flutningavagn), sem stóð á
bryggjunni og beið eftir því að
verða lestaður um borð í Herjólf
hentist á hliðina í einni vind-
hviðunni. En í morgun tókst að
rétta hann við með aðstoð
tveggja kranabíla og lyftara.
Skemmdir munu ekki hafa orðið
verulegar.
Togaraafli hefur verið heldur
meiri en á sama tíma í fyrra.
Bátaafli var heldur tregur í
janúar og framan af í febrúar en
hefur heldur verið að glæðast
núna uppá síðkastið. Allflestir
bátar komust út eftir hádegi á
þriðjudag þegar versta veðrið
var gengið yfir og gátu dregið
frá 2 og uppí 5 trossur. Afli
reyndist dágóður, fengust allt
uppí 25 tonn í 5 trossur, mest-
megnis þorskur þó verður að
geta þess að þessi afli var
tveggja nátta. í dag brutust þrír
bátar út en urðu að hörfa aftur í
land þar sem veður fór versn-
Undanfarið hafa
nokkrir ncmendur
Menntaskólans á Ak-
ureyri verið í starfs-
viku á Morgunblað-
inu og þeirra á meðal
Bárður Tryggvason.
Hér fer á eftir pistill.
• sem hann tók saman í
gær samkvæmt upp-
lýsingum, sem hann
aflaði í Vestmanna-
eyjum.
andi. Mest mældist veðurhæðin í
dag 75 hnútar (13 vindstig),
reyndar á Stórhöfða.
Lítil loðna hefur borist á land
í Eyjum, eða miklu minni en á
sama tíma og í fyrra og hefur
það skapað slæmt ástand í þeim
málum. Mun ríkisstjórnin hafa
skipað nefnd til þess að kanna
þessi mál og má segja að mikill
fengur sé í því.
í gær var von á sjávarút-
vegsmálaráðherra vorum,
Steingrími Hermannssyni, til
Eyja og hélt hann lokaðan fund
með forystumönnum hraðfrysti-
húsanna og annarra framá-
manna í fiskiðnaðinum. I gær-
kvöldi hélt hann svo opinn fund í
samkomuhúsinu.
Af íþróttalífinu í Eyjum er
það að frétta að meistaralið
I.B.V. í knattspyrnu æfir nú af
fullum krafti þrisvar í viku
undir stjórn Viktors Helgasonar
þjálfara og hyggja þeir á stóra
hluti á komandi sumri. Golfarar
hafa einnig getað stundað íþrótt
sína af fullum krafti vegna
góðrar tíðar þar til nú. Einnig
má geta þess að þriðji flokkur
Þórs í handbolta er kominn í
úrslit í íslandsmótinu.