Morgunblaðið - 22.03.1980, Qupperneq 19

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 22. MARZ 1980
19
innihaldiö var komiö yfir 2 ppm.
Þessvegna var 1 ppm markiö
stefnumarkandi grundvöllur.
Tannskemmdir voru ekkert
smávægilegt heilbrigöisvanda-
mál. Styrjaldarárið 1942 voru 2
millj. manna rannsakaðar meö
tilliti til væntanlegrar herkvaön-
ingar. Um þaö bil 10% þeirra
töldust óhæfir vegna þess aö af
32 tönnum voru færri en 12
tennur í góöu ástandi.
Þótt tannverndargildl flúor-
blöndunar væri augljóst var and-
staöa gegn því aö setja kerntsk
efni í neysluvatn. Á árunum eftir
1940 voru ekki til vísindaleg
gögn um hugsanleg aukaáhrif.
Þó var nokkur jákvæð reynsla til
staöar. Fólk hafði neytt flúors í
mat og vatni frá örófi alda.
Margir í suövestur ríkjunum
höfðu drukkiö vatn meö margfalt
meira flúormagni en 1 ppm án
þess að sýna aukaverkanir aö
undanteknum blettum á glerungi
tanna. Aö lokum ákváöu nokkrar
borgir að gera tilraun.
Newburgh-Kingston
tilraunin
Meöal þeirra sem riöu á vaðið
var heilbrigöisráö New York fylk-
is. Áöur en víötæk flúorblöndun
var hafin lét stofnunin gera
langtíma rannsókn á hópi barna
undir eftirliti lækna.
Borgirnar voru í u.þ.b. 35
mílna fjarlægö hvor frá annarri,
nálægt Hudson ánni, meö 30
þús. íbúa og áþekkar hvaö viö-
kom kynþáttasamsetningu, efna-
hag og aldursdreifingu. Báöar
borgirnar höföu of lítið flúor í
neysluvatni sínu.
Ákveöiö var aö bætt skyldi
flúor í neysluvatn annarrar borg-
arinnar. Fylgst skyldi meö svip-
uöum aldurshópum barna í báö-
um borgum frá unga aldri undir
nákvæmri umsjá barnalækna.
Vöxtur, beinamyndun, blóö-
myndun, húö, skjaldkyrtill, sjón
og heyrn var allt athugaö ná-
kvæmlega. Hvert barn átti einnig
að gangast undir nákvæma og
reglulega tannrannsókn.
I marsmánuöi 1944 ákvaö
borgarstjórnin í Newburgh aö
taka þátt í rannsókninni og
samþykkti 1 ppm flúorblöndun
vatns. Kingston varö nokkurs
konar viömiöun og notaöi eftir
sem áöur vatn meö litlu flúorinni-
haldi. í Newburg-hópnum voru
samtals 817 börn og 711 í
hópnum frá Kingston. Enda þótt
flest þessara barna væru meö frá
upphafi var ungbörnum bætt viö
árlega fyrstu þrjú árin til þess að
rannsóknin næöi til barna þeirra
mæöra sem tekið höföu flúor á
meðgöngutíma.
Rannsóknin stóö í tíu ár, og
flest börnin í báöum hópunum
voru meö í lokarannsókninni.
Árangurinn er í stuttu máli þessi:
Rannsóknirnar á þessum tveim
hópum sýndu engan marktækan
heilsufarslegan mun sem væri á
nokkurn hátt hægt aö rekja til
flúors. En hvað varöaöi tannheil-
brigöi var mikill munur á. Börnin
í Newburgh-hópnum höföu næst-
um 60% færri skemmdar tennur
en börnin í Kingston-hópnum.
Mikill fjöldi rannsókna hefur
síðar sannað kosti flúorblöndun-
ar. Færri skemmdar tennur þýöa
færri kostnaöarsamar fyllingar,
minna um tannmissi og þar meö
færri gervitennur eða -parta.
Samkvæmt skýrslu í New Eng-
land Journal of Medicine 1977
kostar flúorblöndun einungis
40—160 kr. (10—40 cent) á
mann á ári.
Öryggi sannað
Einu merki um lífeðlis-
fræðilegar og meina-
fræðilegar breytingar
hjá þeim, sem lengi hafa
drukkið vatn með
æskilegu flúormagni
er, að tannáta er minni.
Allt frá fyrstu dögum New-
burgh-Kingston tilraunarinnar
hafa þúsundir rannsókna fært
sönnur á áhrifamátt og öryggi
flúorblöndunar. Allur vafi og allar
spurningar sem fram hafa komiö
— sama hversu smávægilegar
þær hafa virst — hafa verið
vandlega athugaöar af einum
eöa fleiri hópum vísindamanna.
Vitna má í orö tannlæknis frá
Bandaríska tannlæknafélaginu
þegar vitnaleiöslurnar fóru fram t
fulltrúadeildinni haustiö '77:
„Flúorblöndun er að öllum líkind-
um sú heilsuverndaraögerð á
síöari tímum sem best hefur
veriö rannsökuö."
í lok sjötta áratugsins lauk
Alþjóða heilbrigöisstofnunin viö
þá þrekraun aö safna öllum
fáanlegum upplýsingum saman.
Tilgangurinn var aö gera hlutlægt
yfirlit yfir vísindaleg rit um fiúor-
blöndun, en þaö er geysilegt safn
af skýrslum frá mörgum löndum
um íbúa og búsetu, dýratilraunir
og læknisfræöilegar athuganir,
meöal annars krufningar, lækn-
ingarannsóknir og röntgenskoö-
anir á fólki.
Skýrslan „Flúor og tennur"
(Fluorides and Human Teeth)
kom út áriö 1970. Hún fjallaöi um
fjölda spurninga varöandi hugs-
anleg áhrif flúors á hin ýmsu
líffæri og þá fullyröingu aö sam-
band væri milli þess og ýmissa
sjúkdóma. Aftur getum viö sett
niöurstööuna fram í stuttu máli:
Rannsóknin gaf enga vísbend-
ingu til skaölegra áhrifa eöa
einkenna sem rekja mætti til
drykkjarvatns sem innihéldi flúor
í þeim hlutföllum sem mælt er
meö.
Frá því að þessi skýrsla var
gefin út hafa Alþjóða heilbrigö-
isstofnuninni ekki borist neinar
aörar niöurstööur sem gætu
breytt þessari ályktun. í tilkynn-
ingu frá stofnuninni árið 1975
segir: „Einu merki um lífeðlis-
fræöilegar og meinafræöilegar
breytingar hjá þeim sem lengi
hafa drukkið vatn meö æskilegu
flúormagni er, aö tannáta er
rninni."
Tryggir
andstæðingar
Félög hafa verið stofn-
uð í þeim eina tilgangi
að berjast gegn flúor-
blöndun. Otulasti og
áhrifamesti félags-
skapurinn er „National
Health Federation“, en
rætur hans eru sam-
tvinnaðar skottulækn-
ingastarfsemi.
Engar rannsóknir hafa getaö
bælt niöur gagnrýnina á flúor. í
grein í tímariti Bandaríska tann-
læknafélagsins í mars 1956 sagöi
yfirmaöur heilbrigöisráös New
York fylkis, dr. Herman E. Hille-
boe frá reynslu sem skrifstofa
hans haföi orðið fyrir í upphafi
Newburgh-Kingston rannsóknar-
innar. Rétt eftir aö flúorblöndun
haföi veriö ákveöin í mars 1944,
fóru heilbrigðisfulltrúanum í
Newburgh aö berast kvartanir
frá íbúum borgarinnar.
Einhver kvartaöi yfir því aö
flúorblandaöa vatnið litaöi pott-
ana. Aörir kvörtuöu yfir maga-
verkjum. Kona nokkur kvartaöi
viö tannlækni sinn yfir aö flúor-
blandaöa vatniö heföi orsakaö
þaö aö gervitennur hennar
brotnuöu. Allir þessir atburöir
áttu sér staö áöur en flúori var
bætt í vatniö, sagöi dr. Hilleboe.
Kvartanirnar hættu fljótlega eftir
aö blað í Newburgh skrifaöi um
þessa ímyndunarveiki borgar-
búa.
Þrátt fyrir sigurinn í Newburgh
voru mótmælin gegn flúorblönd-
un alls ekki úr sögunni næstu 10
árin. Þaö kom fram „harðskeytt-
ur minnihluti", sagði dr. Hilleboe,
sem tókst aö tefja eöa koma í
veg fyrir flúorblöndun á mörgum
stööum. Andstööuna sagöi hann
komna frá öfgahópum náttúru-
lækninga, sértrúarsöfnuðum,
hnykklæknum og frá fólki sem
skildi ekki hvaö flúorblöndun er.
Afskiptaleysi lækna, tannlækna
og virtra vfeindamanna, sem
voru í fyrstu um vafa um ágæti
flúorblöndunar varö einnig and-
mælendum til framdráttar. Mót-
mæli komu einnig frá öörum
starfshópum og leikmönnum
sem litu á flúorblöndun sem
takmörkun á frelsi einstaklings-
ins.
Félög hafa verið stofnuö í þeim
eina tilgangi aö berjast gegn
flúorblöndun, en engin þeirra
hafa haft nein sérstök áhrif út
fyrir sitt samfélag. Áhrifamesti
áróöurinn gegn flúorblöndun hef-
ur vanalega komið frá fjársterk-
um samtökum sem hafa áhuga á
málum sem ofarlega eru á baugi
hverju sinni og sem hafa dreift
miklu magni af hræösluáróðurs-
efni yfir alit landiö. Einn slíkur
hópur er John Birch félagiö.
Annar hópurinn sem til var allt til
byrjunar sjöunda áratugsins var
Rodale Press, sem gaf út „Pre-
vention Magazine", en þaö
tímarit var ákafur málsvari
ýmissa órökstuddra næringar-
kenninga. Ötulasti og áhrifamesti
hópurinn er „National Health
Federation", en rætur hans eru
samtvinnaðar skottulækninga-
starfsmei. Um hann skal nánar
fjallaö.
Þegar hanar
höffðu slæmar tennur
í byrjun fimmta áratugsins rak
félagsskapur meö nafninu „El-
ectronic Medical Foundation"
arösama sjúkdómsgreiningar-
þjónustu meö pósti og seldi
einnig rafeindalækningatæki til
aö „lækna" ýmiss konar uppá-
komur. Um þaö bil 3000 læknar
og hnykklæknar, sérstaklega
þeir síöarnefndu, sendu þurrkuö
blóösýni frá sjúklingum til þessa
fyrirtækis. Þar voru blóðsýnin
rannsökuö í rafeindatæki og
„sjúkdómsgreining“ síöan send
um hæl á póstkorti.
Þessi þjónusta vakti grun heil-
brigðisyfirvalda Bandaríkjanna
(U.S. Food and Drug Administra-
tion, FDA). Ákváðu þeir þess-
vegna aö senda blóösýni til
greiningar.
Fyrsta sýniö sem var frá manni
sem misst haföi hægri fót, fékk
sjúkdómsgreiningu sem hljóðaði
upp á æðaþrengsli í hægra fæti
og ökla. Blóðsýni frá látnum
manni gaf til kynna bólgur í ristli
og sýni úr hana sýndu bólgur í
ennisholum og slæmar tennur.
Eftirlitsmennirnir frá FDA
rannsökuöu einnig lækningatæk-
in og komust aö því aö þau voru
einfaldlega búin til úr rafspólum
sem líktust rafmagnsvekjara-
klukku. Ekkert af þessu gæti
læknað neinn, sagöi sagnritari
FDA, Wallace Janssen.
Áriö 1954 fyrirskipaði héraðs-
dómur stjórnarformanni fyrir-
tækisins, Fred J. Hart, aö hætta
sölu á lækningatækjunum. Stuttu
seinna stofnaöi Hart „National
Healt Federation" (NHF). Hann
hélt áfram aö selja tækin, og var
seinna höföaö mál á hendur
honum fyrir að hafa virt aö
vettugi fyrirskipunina. Hann var
dæmdur í 500 dala fjársekt árið
1962. Á árunum frá 1957 til 1963
voru ýmsir aðrir tengdir NHF,
dæmdir fyrir að merkja matvörur
meö fölskum læknisfræöilegum
fullyröingum. Voru þeir dæmdir í
fjársektir eöa fangelsi. Áriö 1963
gaf FDA út skýrslu um NHF en
þar stóö m.a.: „Aðaltilgangur
NHF er aö auka „valfrelsi“ í
heilbrigösmálum. Skýrslan sann-
ar aö í raun og veru er hér um aö
ræöa frelsi til aö selja ólögleg
„töframeöul“ og tæki. Frá upp-
hafi hefur NHF veriö skálkaskjól
manna sem selt hafa og breitt út
órannsökuð lyf, ofstækisfullar
kenningar og skottulækningar."
í skýrslu áriö 1973 um NHF
komst FDA enn aö sömu niður-
stööu. Þá hefur NHF einnig barist
gegn viöurkenndum heilbrigöis-
aðgerðum, svo sem bólusetningu
gegn kúabólu, gerilsneyöingu
mjólkur, mænusóttarbólusetn-
ingu og flúorblöndun drykkjar-
vatns.
Andstaöa NHF gegn heilbrigð-
isframförum hefur veriö á undan-
haldi. Fram á þennan dag hefur
flúorblöndun smám saman verið
aö ná betri fótfestu víða um
heim. U.þ.b. 105 milljónir Banda-
ríkjamanna nota nú flúorblandaö
drykkjarvatn. Áriö 1974
ákvaö NHF aö hefja nýja herferð
í þeim tilgangi aö hnekkja viö-
leitninni til að koma á flúorblönd-
un. NHF réö þá til sín dr.
Yiamouyannis til aö inna af hendi
þetta verk.
Þýtt úr Contumer Reports, júl( 1978, með
leyfi Bandarísku neytendasamtakanna.
KRABBAMEINS-
DRAUGURINN
VAKINN UPP
sjá 2. grein