Morgunblaðið - 15.04.1980, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 15. APRIL 1980
15
Jóhanna Sigurðardóttir, alþm:
Hafa skal það sem
sannara reymst
Við afgreiðslu fjárlaga benti
stjórnarandstaðan á, að framlög
til Framkvæmdasjóðs öryrkja
væru verulega skert frá því fram-
lagi sem samþykkt var í sjóðinn á
Alþingi vorið 1979. Vegna þessa
fluttu nokkrir þingmenn stjórnar-
andstöðunnar tillögu um 239
milljón króna aukið framlag til
öryrkja.
Þessi tillaga náði ekki fram að
ganga og í tilefni af þessari
gagnrýni nokkurra þingmanna
stjórnarandstöðunnar og tillögu-
flutningi sá Þjóðviljinn ástæðu til
þess 3. apríl sl. að hafa viðtal við
Helga Seljan alþm. þar sem að því
er látið liggja að ekki sé um
niðurskurð á framlögum til sjóðs-
ins að ræða, og er talað þar um
sýndarmennskutillögur sem flutt-
ar voru til að ná fram leiðréttingu
á framlögum til öryrkja.
Hafa skal það sem sannara
reynist — og sé ég því fulla
ástæðu til að gera nokkra grein
fyrir staðreyndum í þessu máli.
Framlag til
sérkennslu og
endurhæfingarmála
Á 100. löggjafarþingi 1978—79
flutti ég frv. um Framkvæmdasjóð
öryrkja. Markmiðið með stofnun
þessa sjóðs var að fjármagna ýmis
verkefni vegna sérkennslumála
þroskaheftra og að fjármagna
ýmsar framkvæmdir sem kveðið
er á um í lögum um endurhæfingu,
s.s. verndaða vinnustaði fyrir ör-
yrkja, dvalarheimili og endurhæf-
ingarstöðvar.
Ástæðan fyrir flutningi þessa
frv. var að mjög lítið hafði miðað í
þessum málum, sérstaklega í sér-
kennslumálum þroskaheftra,
þrátt fyrir lög um grunnskóla frá
1974 og síðar setningu reglugerðar
um sérkennslu frá 1977. — í
grunnskólalögunum kemur fram
að sérkennslumál þroskaheftra
skyldu vera komin í viðunandi
horf á 10 árum eða 1984. í skýrslu
sem þáv. menntam.rh. lagði fyrir
Alþingi 1978 — eða um svipað
leyti og frv. um Framkvæmdasjóð
öryrkja var lagt fram — kemur
fram að til þess að sú áætlun
stæðist, þá þurfti fjárframlag til
sérkennslumála að vera um 600
milljónir á verðlagi þá ár hvert
fram til ársins 1984. En á fjárlög-
um 1977 þegar reglugerðin var
gefin út fram til 1980 eða á
þremur árum var veitt framlag til
þessa verkefnis úr ríkissjóði að
upphæð um 190 milljónir króna.
ÚTVEGSMENN á Suðurnesjum
vekja athygli á því í ályktun, sem
þeir samþykktu á fundi sínum
nýverið, að fiskiskipafloti þeirra
er orðinn svo úreltur, að þótt
minnka eigi heildarflota lands-
manna þá sé brýn þörf á að hef ja
nú þegar endurnýjun flota Suð-
urnesjamanna. Bent er á að 35%
af bátaflota Suðurnesjamanna er
16—20 ára, 44% eru 21 árs og
eldri og því 79% af flota þeirra
orðinn eldri en 16 ára. „Öllum má
ljóst vera, að slíkir bátar upp-
fylla ekki kröfur timans um
aðbúnað og öryggi fiskimanna."
sagði í ályktuninni.
Þá vekur fundurinn athygli á
því að vegna þeirrar óðaverðbólgu
sem ríkir í landinu, er til muna
dýrara að smíða skip innanlands
en á erlendum markaði. Um end-
urnýjunina segir m.a. í ályktun
Útvegsmannafélags Suðurnesja:
„Endurnýjun hlýtur þó að
— Var því auðsætt að mikil
nauðsyn var á stofnun
Framkvæmdasjóðsins til að
tryggja árlegt framlag til sérk-
ennslumála, — þrátt fyrir að
markaðir tekjustofnar hafi lengi
mætt mikilli andstöðu. — Fram-
lagt til Framkvæmdasjóðsins var
svo samþykkt sl. vor — 1000
verðtryggðar milljónir árlega.
Verkefnum
bætt á sjóðinn
í meðferð frv. um Fram-
kvæmdasjóð öryrkja á Alþingi var
bætt á hann mjög mörgum verk-
efnum, þar sem hann var felldur
inn í frv. til laga um aðstoð við
þroskahefta, — og á hann sam-
kvæmt þeim lögum að standa
undir mörgum framkvæmdum
vegna þeirra laga einnig.
I frv. til laga um aðstoð við
þroskahefta var ekki gert ráð fyrir
neinum sérsjóði til þeirra mörgu
verkefna, sem þar er ætlað að
framkvæma — og má ætla að ekki
hefði verið greiðari gangan í
ríkissjóð til að fá fjármögnuð þau
verkefni, þegar litið er á það
fjármagn sem fékkst á fjárlögum
til sérkennslumála, þrátt fyrir
skýr lagaákvæði þar að lútandi.
Verkefnin sem bættust á sjóð-
inn í meðferð Alþingis voru — auk
þess að fjármagna sérkennslu-
málefni, verndaða vinnustaði,
dvalarheimili og endur-
hæfingarstöðvar fyrir öryrkja —
1) göngudeildar, þar sem jafn-
framt skal veitt eftirvernd 2)
skammtímafósturheimili 3) leik-
fangasöfn 4) skóladagheimili 5)
sambýli 6) afþreyingarheimili 7)
hjúkrunarheimili.
Getur hver séð í hendi sér að
hér er um geysimörg og kostnað-
arsöm verkefni að ræða, og væri
þörf á að gera þeim hér nánari
skil, þó ekki gefist ráðrúm til þess
hér. — Undan voru svo skilin
heimili sjálfseignarstofnana og
vistheimili, en þau áttu ekki að
fjármagnast úr framkvæmda-
sjóðnum, enda hafði fjármagn til
þeirra áður runnið úr Styrktar-
sjóði vangefinna — og var áfram
gert ráð fyrir að hann yrði á
fjárlögum. — Komið hefur fram
að eðlilegt sé að verkefni styrktar-
sjóðsins falli einnig undir fram-
kvæmdasjóðinn til að sem best
samræming sé á öllum fram-
kvæmdum í þágu öryrkja. — Ekki
skal því mótmælt, — en þá er það
frumskilyrði að til komi aukið
fjármagn til að sjóðurinn hafi
bolmagn til að standa undir þeim
byggjast á því, að fjármagnsfyr-
irgreiðsla verði stóraukin og má í
því sambandi nefna, að brýnt er
að stórefla aldurslagasjóð. Út-
vegsmenn og sjómenn á Suður-
nesjum hafa á undanförnum árum
lagt stóran skerf af mörkum í
þeirri uppbyggingu, sem átt hefur
sér stað vítt og breitt um landið,
og telja því tímabært, að þeir fái
ekki aðeins að standa jafnfætis
öðrum, heldur njóti forgangs um
alla fyrirgreiðslu.
Óðaverðbólgan stefnir allri at-
vinnustarfsemi landsmanna í voða
og þá ekki sízt útgerðinni, sem
vegna takmarkaðs rekstrargrund-
vallar hefur orðið að byggja end-
urnýjun skipa á hlutfallslega há-
um lántökum. í rekstrargrundvelli
útgerðarinnar er engan veginn
gert ráð fyrir, að hægt sé að
standa í skilum með greiðslur við
þau afarkjör, sem eru á lánum
sjóðanna.
verkefnum sem á hann eru lögð, —
ef á annað borð er ætlan Alþingis
að hann verði lyftistöng í málefn-
um öryrkja. Gefur það auga leið
hvað verkefnin eru mörg þegar á
það er litið að þegar hafa borist
beiðnir um 1850 milljón króna
framlög úr sjóðnum til ofan-
greindra verkefna, enda um að
ræða verkefni sem lengi hafa
verið afskipt.
Framkvæmda-
sjóðurinn skertur
En svo bregður við að í þeim
þrem fjárlagafrv. sem lögð hafa
verið fyrir Alþingi síðan í haust,
að í þeim öllum er ráð fyrir gert
að styrktarsjóður vangefinna falli
niður, ásamt styrktarsjóði fatl-
aðra og byggingastyrk til Sjálfs-
bjargar og verkefni þeirra falli
framvegis undir Framkvæmda-
sjóð öryrkja án þess að til komi
aukið fjármagn til hans og að
fyrir því væri lagaheimild. — Fé
lagsmálaráðuneytið hafði þó gert
tillögu til fjárveitingavaldsins að
þessir sjóðir yrðu áfram á fjárlög-
um og fengju 1980 — 239 milljón
króna framlag. — Við bættist
ennfremur að um var að ræða
skerðingu á fjármagni til Fram-
kvæmdasjóðs öryrkja á fjárlögum
úr 1450 millj. (vegna verðtr.ákv.
sjóðsins) í 1020 milljónir.
Við meðferð fjárlaga nú var þó
Framkvæmdasjóðurinn hækkaður
um 40 milljónir og inn tekinn
aftur byggingastyrkur til Sjálfs-
bjargar 15 milljónir.
Ennfremur var á fjárlögum
skert fjármagn til Erfðafjársjóðs
um 372 milljónir — en samkvæmt
tekjuáætlun átti erfðafjárskattur
að vera um 700 milljónir, en er á
fjárlögum nú 327 millj. kr.
I Þjóðviljanum 3. apríl kemur
fram að meginefni málsins sé að í
stað 450 milljóna króna framlags
til öryrkja og þroskaheftra á
fjárlögum síðasta árs séu nú
veittar 1432 millj. (framlag til
erfðafjársjóðs meðtalið) — og til
viðbótar sé um að ræða milljóna-
tugi — þar sem viðhald til vist-
heimila er tekið inní daggjöld
þeirra, — sem færi þá tölu upp í
nær 1500 milljónir.
Rétt er það að framlög hafa
hækkað til þessara mála frá
síðustu fjárlögum, — en það
breytir ekki þeirri staðreynd að
framlögin hafa verið verulega
skert nú — miðað við það sem
upphaflega var gert ráð fyrir með
stofnun Framkvæmdasjóðsins á
siðasta ári — og er það mergurinn
málsins. — Auk þess er rétt að
benda á í sambandi við þá
milljónatugi sem nú eiga að renna
til viðhalds samkvæmt frásögn
Þjóðviljans, — þá er hér um að
ræða verkefni sem hvergi heyra
undir Framkvæmdasjóðinn, — en
um margra ára skeið hefur ekki
verið hægt að halda uppi eðlilegu
viðhaldi á vistheimilum þroska-
heftra sökum fjárskorts, og horfir
til mikilla vandræða á mörgum
heimilum af þeim sökum, sem
vissulega væri full ástæða til að
tíunda hér nánar.
Staðreynd málsins er því að
framlag til Framkvæmdasjóðsins
skerðast um 390 milljónir og
79% af bátaflota
Suðurnesjamanna
er 16 ára og eldri
verður 1060 milljónir, — auk þess
sem allt bendir til að nú bætist á
hann verkefni heimila sjálfseign-
arstofnana án viðbótarfjármagns
— en þau verkefni kalla á fjár-
magn sem hundruðum milljóna
skiptir. — Einnig að framlag til
erfðafjársjóðs skerðist um 372
millj. miðað við áætlun á erfða-
fjárskatti.
Orð og athafnir
fyrir að um frv. alþ.fl.ráðherra
hefði verið að ræða. — Hefði þeim
Alþýðubandalagsmönnum verið
nær að taka upp skynsamari
tillögur úr því frv. Alþýðuflokks-
ins — eins og lækkun tekjuskatts
og minni niðurgreiðslur með land-
búnaðarafurðum á borð útlend-
inga.
Markmiðið
er jafnrétti
Breytingartillögur þær sem
fluttar voru við afgreiðslu fjár-
laga miðuðu að því að framlag til
sjálfseignarstofnana yrðu áfram á
fjárlögum, eða samtals um 239
millj. kr.
í grein Helga Seljans í Þjóðvilj-
anum kallar hann þessar tillögur
sýndartillögur Alþýðuflokks-
manna, — en um var að ræða að
m.a. styrktarsjóður vangefinna
yrði áfram á fjárlögum, ef ekki
kæmi til aukið framlag til Fram-
kvæmdasjóðs öryrkja sem því
framlagi næmi.
Það er furðuleg sú breyting sem
hefur orðið á afstöðu þingmanns-
ins og lítið samræmi milli orða og
athafna, — þegar rifjuð er upp
afstaða hans á síðasta þingi til
þess máls. En þá sagði þingmaður-
inn m.a. í ræðu á Alþingi, þegar
Framkvæmdasjóðurinn var til
umræðu: „Við skulum gæta vel að
því hvað kann að verða gert við
undirbúning fjárlaga næsta ár
varðandi hina einstöku liði, sem
gætu hugsanlega fallið undir
Framkvæmdasjóðinn. Við skulum
vera vel á verði um að ekki verði
allt of mikill hluti af þeim verk-
efnum, sem nú eru t.d. á fjárlögum
eða hugsanlega gætu orðið á
fjárlögum næsta ár, færður undir
framkvæmdasjóð. — Ég vil að
okkur þingmönnum sé almennt
ljóst, — að sú hætta' vofir yfir
okkur að í meðförum þeirrar
ágætu stofnunar, — sem er fjár-
laga- og hafsýslustofnun, muni
verða reynt að kippa út úr vissum
verkefnum, sem nú þegar eru á
fjárlögum og fella þau undir
framkvæmdasjóð. Það verðum við
að vera vel á verði þannig að
tryggt sé að sá tilgangur, — sem
með þessu ákvæði er nái fram og
við séum með í höndunum á næsta
ári verulega aukningu fjár til
þeirra verkefna sem Fram-
kvæmdasjóður öryrkja á sam-
kvæmt þessu frv. að taka að sér.“
Þingmaðurinn gefur tilefni til
með grein sinni í Þjóðviljanum að
þessi orð hans séu hér rifjuð upp,
— þegar hann talar um sýndartil-
lögur alþ.fl.manna. — Og þegar
hann talar um í greininni að þessi
niðurskurður hafi einnig verið í
frv. fjármrh. Alþýðuflokksins, —
þá tel ég nú að hann skýli sér bak
við fíkjublað í því efni, — og það
réttlæti síður en svo verknaðinn,
enda hefðu þessar breytingartil-
lögur komið fram á Álþingi þrátt
Þegar Alþingi samþykkti á
siðasta ári 1000 millj. kr. verð-
tryggt framlag til öryrkja, — var
auðvitað um aukningu að ræða á
fjármagni til þessara hópa í þjóð-
félaginu frá því sem var og
viðurkenning á því að verkefni
þeirra hefðu verið afskipt — og
því þyrfti þjóðfélagið hér úr að
bæta. öryrkjar biðja ekki um
meira en jafnrétt á við aðra
þjóðfélagsþegna eins og kostur er,
og því kalli ber þjóðfélaginu að
sinna.
En það er borin von að ætla að
slíkur sjóður geti orðið lyftistöng í
málefnum öryrkja og þroska-
heftra, — ef sífellt á að vísa á
hann öllu sem tilheyrir sjálfsagðri
þjónustu við þá, án þess að til
komi aukið fjármagn. — Það er
einföld staðreynd, — að aukin
verkefni sem nú á að bæta á
sjóðinn kalla á aukið fjármagn í
þessu sem öðru, ef um raunveru-
legar framfarir á að vera að ræða.
Og að ekki sé talað um að á
sama tíma og verið er að vísa á
hann auknum verkefnum, — þá
reyni fjáryeitingavaldið að hala
inní ríkissjóð aftur fjármagni frá
sjóðnum — með því að skerða það
fjármagn til hans sem samþykkt
var af Alþingi sl. vor.
Öryrkjar og þroskaheftir eru
það stór hópur í okkar þjóðfélagi
— að það er hreint til vansæmdar
hvað þessi verkefni hafa verið
höfð í fjársvelti árum saman, —
þó ekki sé reynt að toga inní
ríkissjóð á nýjan leik það sem
áunnist hefur. — Enda getur það
varla talist nein ofrausn þó tæpl-
ega 0.5% af tekjum ríkissjóðs á
fjárlögumrenni til sérþarfa þessa
fjölmenna hóps í þjóðfélaginu.
„Sýndartillagan" sem Þjóðvilj-
inn orðar svo smekklega — var
einungis flutt til að halda utan um
það fjármagn sem áunnist hefur
til verkefna í þáguöryrkja og
þroskaheftra — bæði áður fyrr og
á Alþingi sl. vor. „M.ö.o. vera vel á
verði — þannig að ekki verði of
mikill hluti af þeim verkefnum
sem nú er á fjárlögum færður
undir Framkvæmdasjóðinn, svo
tilgangnum með stofnun hans
verðið náð“ — eins og Helgi Seljan
komst svo ágætlega að orði, þegar
Framkvæmdasjóðurinn var til
umræðu á Alþingi. — Stjórnar-
andstaðan fór að orðum Helga, og
brást honum ekki í því efni.
Jóhanna Sigurðardóttir.
Gunnar Tómasson:
Um sparifé
SPARIFÉ má skilgreina sem
ávísun á þann hluta verðmæta-
sköpunar liðandi stundar sem
framleiðsluaðilar kjósa að bjóða
samfélaginu til afnota gegn lof-
orði um endurgreiðslu af verð-
mætasköpun framtíðar.
Með hliðsjón af grein Arons
Guðbrandssonar í Morgunblaðinu
2. apríl („Misferli aldarinnar?“)
vaknar sú spurning, hvort spari-
skírteini ríkissjóðs megi teljast
viðurkenning ríkisvalds á móttöku
sparifjár samkvæmt þessari
skilgreiningu?
Tökum dæmi.
1. Bóndi krefst hærra verðs
fyrir afurðir sínar en ríkisvald
telur réttlætanlegt gagnvart neyt-
endum. Ríkissjóður tekur lán hjá
Seðlabanka til að fjármagna
niðurgreiðslu á afurðum bóndans.
Bóndinn notar andvirði niður-
greiðslunnar til að kaupa spari-
skírteini ríkissjóðs.
2. Launþegi krefst hærri launa
en ríkisvald telur réttlætanlegt að
komi fram í söluverði þeirrar vöru
sem vinna launþegans skapar.
Atvinnurekandi tekur lán hjá
viðskiptabanka til að fjármagna
umfram launakostnaðinn. Laun-
þegi notar andvirði umfram laun-
anna til að kaupa spariskírteini
ríkissjóðs.
3. Éinkaaðili kaupir togara með
lánsfé á vöxtum í samræmi við
stefnu ríkisvalds í atvinnu- og
byggðamálum. Að nokkrum tíma
liðnum selur aðilinn togarann og
notar andvirði verðbólguhagnaðar
á sölunni til að kaupa spariskírt-
eini ríkissjóðs.
Hagstjórnarstefna undangengis
áratugar var byggð á prentun
seðla umfram sköpun verðmæta,
jafnframt því sem útgáfa spari-
skírteina ríkissjóðs var misvitru
ríkisvaldi nokkur vörn gegn verð-
bólguáhrifum slíkrar óstjórnar.
Endurgreiðsluákvæði spari-
skírteina ríkissjóðs leggja á kom-
andi kynslóðir þá kvöð að mæta af
verðmætasköpun þeirra þeim
byrðum sem ríkisvaldið hefur ekki
viljað að mætt yrði af verðmæta-
sköpun samtíðarinnar.
Er „Misferli aldarinnar“ ekki
réttnefni slíkrar kvaðar?