Morgunblaðið - 15.05.1980, Side 1

48 SÍÐUR
109. tbl. 67. árg.
FIMMTUDAGUR 15. MAÍ 1980
Prentsmiðja Morgunblaðsins.
NATO-ríki
í Evrópu:
Herútgjöldin auk-
in um þrjá af hundraði
Frá fundi varnarmálaráð-
herra Atlantshafshandalajís-
ríkja í Bríissel í gær. Joseph
Luns. framkvæmdastjóri
bandalagsins setur fundinn.-
en með honum er á mvndinni
(f.v.) J. B. Walsh.
aðstoðarvarnarmálaráðherra
Bandarikjanna og R. Petrig-
nani. aðstoðarvarnarmálaráð-
herra Ítalíu. Simamvnd-AP.
Afganistan:
Miklir bardagar
í borginni Herat
- vegna aukinna
umsvifa Sovét-
manna og innrásar
þeirra í Afganistan
Brtissel. 14. maí. AP.
VARNARMÁLA- og utanríkis-
ráðherrar Evrópuríkja. sem aðild
eiga að Atlantshafsbandaiaginu.
samþykktu á fundum sínum i dag
að verða við þeim tilmælum
stjórnar Carters Bandaríkjafor-
seta að auka útgjöld til hermála
um þrjá af hundraði vegna auk-
inna umsvifa Sovétmanna og
innrásar þeirra í Afganistan.
Josef Luns, framkvæmdastjóri
bandalagsins, sagði að engin
misklíð hefði verið á fundunum,
heldur fullkomin samstaða.
Bandalagsríkin hefðu verið sam-
mála um að innrás Sovétmanna í
Afganistan hefði skapað nýja og
Lýðræði
laf nað í
Vepal
Katmandu. Nepal, 14. maí. AP.
ÞJÓÐIN í Nepal í Himalayafjöll-
um hefur samþykkt að viðhaida
núverandi stjórnmálakerfi í land-
inu og hafnað margra flokka
kerfi að vestrænni fyrirmynd að
því er tilkynnt var opinberlega í
dag.
Þjóðaratkvæðagreiðslan fór
fram 2. maí en úrslit voru ekki
kunn fyrr en í dag. Birendra
konungur hafði beðið þjóðina að
velja milli hinna tveggja stjórn-
kerfa.
Stjórnarandstöðuflokkar höfðu
búizt við því að margra flokka
kerfið sem þeir studdu fengi
meirihluta, en það fékk 45,21%
atkvæða en núverandi kerfi
54,79%. Atkvæði greiddu 4,8 millj-
ónir kjósenda.
viðsjárverða stöðu á alþjóðavett-
vangi.
Edmund S. Muskie, utanríkis-
ráðherra Bandaríkjanna, lét svo
ummælt í dag, að af umræðum á
fundunum í morgun mætti ráða,
að valdamenn í Evrópu væru jafn
uggandi og ráðamenn í Hvíta
húsinu varðandi þær afleiðingar
sem aðgerðir Sovétmanna í Af-
ganistan hafa þegar haft, og
kunna að hafa þegar fram í sækir.
Ráðherrarnir létu í ljós fögnuð
með fyrirhugaðan fund Muskies á
föstudag með Andrei Gromyko
utanríkisráðherra Sovétríkjanna,
en það verður í fyrsta skipti frá
því að Sovétríkin réðust inn í
Afganistan, að svo háttsettir full-
trúar þjóðanna tveggja hittast.
Muskie sagði í dag, að á fundinum,
sem verður í Hofburg-höllinni í
Vínarborg, yrði Sovétmönnum
gert það ljóst, að það væri í þeirra
verkahring að sýna fram á að þeir
vildu að mark yrði tekið á fullyrð-
ingum þeirra um að þeir aðhyllt-
ust slökunarstefnu.
Ráðherrarnir hétu því ennfrem-
ur að efnahagslegar refsiaðgerðir
gegn íran kæmu einnig til fram-
kvæmda um helgina, ef staða í
máli bandarísku gíslanna í íran
yrði þá óbreytt. Meðal þess sem
ráðherrarnir samþykktu á fund-
um sínum var, að fjölgað yrði í
varaliðum Evrópuríkja, þannig að
hægt yrði að gera ráð fyrir
bandarískum varaliðum til nota í
öðrum heimshlutum. Þeir 300,000
Bandaríkjahermenn sem eru í
Evrópu, verða þar áfram. Vopna-
birgðir verða auknar í Evrópu,
hernaðarmáttur aukinn og flota-
deildir verði betur úr garði gerðar.
Luns sagði, að Evrópuríkin hefðu
m.a. samþykkt að koma meira til
skjalanna í Evrópu, til að auð-
velda Bandaríkjamönnum að
senda heri sína til annarra
„glóandi svæða" í heiminum. í
þessu sambandi væri ráðgert að
setja á laggirnar nýja flotadeild
bandalagsins er kæmi í stað
bandarísku flotadeildarinnar er
send var frá Miðjarðarhafi til
Persaflóa og Indlandshafs.
Nýju-Dehlí, Islamahad. 14. maí, AP.
MIKLIR bardagar hafa brotist
út í borginni Herat, sem er 344
kilómetrum austan við landa-
mæri írans, að því er ferðamenn.
sem komu til Indlands I dag,
skýrðu frá.
Sveitir þjóðfrelsisafla, sem barist
hafa gegn stjórnarhernum og sov-
ézkum hersveitum, hafa haft Herat
á valdi sínu um nokkurra vikna
skeið. Bardagarnir hófust með
áhlaupi sovézku herjanna á ýmis
hverfi borgarinnar á laugardag.
Engar tölur hafa borist um mann-
fall í átökunum.
Herat er miðstöð baðmullarrækt-
arhéraðs og hefur andstaðan við
Rússa verið mikil þar um slóðir.
Um borgina liggur þjóðvegurinn til
írnas og er hún efnahagslega mikil-
væg fyrir Afganistan.
í apríl tóku andstæðingar stjórn-
arinnar í Kabúl hluta borgarinnar í
sínar hendur. Áhrif þjóðfrelsisafl-
anna í borginni hafa verið mikil að
undanförnu og var héraðsstjóra
nýlega vikið úr embætti fyrir að
takast ekki að bæla áhrif þeirra
niður. Arftaki hans neyddist svo til
að semja við þjóðfrelsisöflin m.a. til
að tryggja íbúum borgarinnar
ferskt vatn.
Bardagar blossuðu einnig upp
víða annars staðar í Afganistan, að
sögn áreiðanlegra heimilda, m.a.
við Kabul-Kandahar-þjóðveginn í
Ghanzni-héraði og í héruðunum
Nangarhar, Uruzggan og Bad-
akhshan. Þá er hermt að sovézku
herirnir hafi beðið mikið afhroð í
átökum við þjóðfrelsisöflin við
Jaghatu, sem er 180 kílómetra
suðvestan við Kabul. Ennfremur er
skýrt frá miklum liðsflutningum
sovézku herjanna inn á svæði Haz-
ara-ættflokksins, en þeir eru af
shiite-meiði múhameðstrúar-
manna, og eru lendur þeirra 150
kílómetra vestur af Jaghatu.
Bretar beita
refsiaðgerðum
London, 14. maí. AP.
BREZKA þingið samþykkti
stjórnarfrumvarp um efnahags-
legar refsiaðgerðir gegn íran í
morgun, eftir að þingfundur hafði
staðið yfir í rúmar 15 klukku-
stundir, en honum lauk ekki fyrr
en klukkan 7,30 að morgni. í
frumvarpinu er gert ráð fyrir að
öll viðskipti við íran verði bönnuð
og að fyrirtækjum sem fari á bak
við samþykktir stjórnarinnar
verði refsað.
Umræðan um tillögurnar dróst á
langinn þar sem stjórnarandstaðan
hélt uppi málþófi og kom með
hverja breytingartillöguna af ann-
arri. Verður frumvarpið tekið fyrir
í lávarðadeild þingsins á morgun
og er búist við að það verði
fljótafgreitt þar og verði þar með
að lögum.
Ólympíuleikarnir:
Talið að Þ jóðver jar
hunzi Moskvuleikana
Bonn, Washington, Tel Aviv,
14. maí, AP.
ALLT er undir því komið að
vestur-þýzka Ólympiunefndin
samþykki á fundi sínum á morg-
un, fimmtudag. að senda ekki
iþróttamenn á Ólympíuleikana i
Moskvu í sumar. ef refsiaðgerðir
ríkja utan hins kommúnistiska
heims vegna innrásar Sovét-
manna i Afganistan, og mann-
réttindabrota þeirra heimafyrir,
eiga að ná tilgangi sinum, að
sögn fróðra manna.
Háttsettur íþróttafrömuður
sagði í Bonn í dag, að búast mætti
við því að v-þýzka Ólympíunefnd-
in samþykkti að senda ekki
íþróttamenn til Moskvu. Deildar
meiningar væru þó um málið
innan nefndarinnar, og yrði að
líkindum mjótt á mununum.
Nefndarmenn voru í dag á fund-
um með Karl Carstens, forseta
V-Þýzkalands, og öðrum af æðstu
mönnum landsins.
Hinn mikilvægi fundur nefnd-
arinnar verður haldinn í Dússeld-
orf. Ýmsar Evrópuþjóðir hafa
látið í ljós, að þær muni fara að
dæmi V-Þjóðverja. í síðustu viku
samþykkti framkvæmdanefnd
þýzku nefndarinnar með 12 at-
kvæðum gegn sjö að mæla með
því við nefndina að íþróttamenn
verði ekki sendir til Moskvu.
Meirihluti er fyrir því hjá al-
menningi í V-Þýzkalandi, sam-
kvæmt skoðanakönnunum.
Iþróttanefnd þings Israels sam-
þykkti í dag að ísraelskir íþrótta-
menn yrðu ekki sendir til Moskvu
og er búist við að Ólympíunenfd
landsins fari að tilmælum þess-
um. Talsmaður Bandaríkjastjórn-
ar sagði í dag að það hefði valdið
vonbrigðum í Washington, að
franska Ólympíunefndin skyldi
samþykkja þátttöku franskra
íþróttamanna í leikunum í
Moskvu, en það væri þó von
ráðamanna í Washington að önn-
ur bandalagsríki Bandaríkjanna í
Evrópu samþykktu að fara ekki
til Moskvu,