Morgunblaðið - 25.09.1980, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 25. SEPTEMBER 1980
11
BREVENE
eftir FINN CARLING
Undirritaður fylgdist af mik-
illi undrun með furðulegum deil-
um eða réttara orðskaki milli
Ernu Ragnarsdóttur, formanns
félags húsgagna- og innanhúss-
arkitekta, annars vegar og sam-
keppnisnefnd Arkitektafélags
Islands hinsvegar. Ég vil koma
strax að kjarna málsins, sem er
einokun arkitekta á að senda inn
tillögur um gerð og lögun
gangstéttarbiðskýla við mis-
munandi aðstaeður vegna sam-
keppni SVR um hönnun þeirra á
höfuðborgarsvæðinu.
Fram má koma, að ég tel
húsameistara alls góðs maklega
og að hlutur þeirra mætti vera
meiri í teiknun húsa almennt
enda eru þeir mjög snjallir og
Bragi Ásgeirsson.
Samkeppni á
vegum SVR
það virðist vera mikil gerjun í
þeirri stétt nú um mundir.
En kjarni þéssa máls varðar
nú eiginlega ekki einungis húsa-
meistara heldur öll þau félags-
sambönd er virðast streitast við
að taka til sín öll réttindi um
hugmyndir á hinum aðskiljan-
legasta vettvangi í skjóli ein-
hverra pappírsbleðla og stimpla
er veita þeim fagleg réttindi.
Hér eru t.d. auglýsingateiknarar
komnir á vettvang og ég veit til
þess að innan myndlistarmanna-
samtaka eru uppi hugmyndir um
svipaða einokun myndskreyt-
inga á opinberum vettvangi.
Ég vil vísa til þess, að ég tel
hér um háskalega meinloku að
ræða vegna þess að hugmynda-
flugið er ekki að einoka, slíkt er
andstætt öllum líffræðilegum
lögmálum og ætti í raun að
varða við lög að reyna í þessa
veru að sporna við eðlilegri
framrás náttúrunnar. Fagfélög
eiga að hafa næg réttindi fyrir
til þess að þörf sé á bæta þessu
ákvæði við, sem ber í raun vott
um þröngsýni og yfirstéttarfiðr-
ing. Það er alveg ljóst, að
einungis arkitektar, innanhúss-
arkitektar, landslagsarkitektar
og tæknifræðingar eru í flestum
tilvikum færir um að útfæra
List og hönnun
eftir BRAGA
ÁSGEIRSSON
Nokkur
orð afgefnu
tilefni
sjálfa tæknilegu hliðina. En
þessari menntun fylgir því mið-
ur ekki að jafnaði ótakmörkuð
hugmyndagróska, það sýna ótal
dæmi. Á sama hátt fylgir því
engin fyrirgreiðsla í hugmynda-
banka heimsins, að útskrifast
sem myndlistarmaður úr völd-
ustu listaháskólum veraldar.
Á sama tíma og heimurinn
virðist verða sífátækari á góðar
upprunalegar hugmyndir fjölgar
geigvænlega í stéttum hinna
aðskiljanlegustu „fræðinga", —
kenningar eru búnar til, fádæma
snjallar og glæsilegar á pappir-
unum en reynast svo ófram-
kvæmanlegar í raun.
Er það tilviljun, að félags-
fræðingarnir og forsprakkarnir
að stúdentaóreiðunum 1968—79,
játa nú hver af öðrum að margar
hinna fögru kenninga þeirra
biðu skipbrot, að þær voru
óframkvæmanlegar í raun og að
þeim tókst síst af öllu að lifa
eftir þeim sjálfum. Frelsið varð
að upplausn vegna þess að
rammann vantaði, — sjálfir for-
sprakkarnir björguðu sér margir
en milljónir einfaldra
áhangenda þeirra er leituðust
við að framfylgja kenningunum
sitja eftir með sárt ennið og
óvissa framtíð. Meðal kenninga-
smiðanna voru að sjálfsögðu
margt hálærðra spekinga, hug-
myndafræðilegum reglustriku-
fræðingum en minnst af almúg-
anum og lítið af brjóstviti.
Hefði ekki verið hræðilegt ef
að þessar hugmyndir hefðu verið
lögverndaðar t.d. eitthvað í lík-
ingu við formúluna skv. III kafla
Byggingarreglugerðar, gr. 3.
I.I.“?.....
Vonandi verða menn aldrei of
gamlir til þess að leita til
náttúrunnar og draga dám að
lífskeðjunni, hátterni allra líf-
vera er jörðina byggja.
„Plönturnar vaxa upp frá
frjókornunum, sékenni forms
þessa eru falin í frummætti
frjókornanna. Jarðvegurinn ljær
þeim grómögn og ytri áhrif
ákvarða svipmót þeirra í um-
hverfismyndinni“ (Eliel Saarin-
en).
Margur fjallvegurinn á Islandi
væri greiðari yfirferðar og snjó-
léttari ef menn heðu tekið mið af
troðningum hestanna er um ald-
ir fóru þar yfir og það má vera
alveg víst, að sundlaugarnar í
Laugardal væru betur hannaðar
ef starfsfólk gömlu lauganna og
fastagestir hefðu verið hafðir
með í ráðum.
Tvö lítil dæmi af mörgum en
alveg nóg með þessu greinar-
korni. En þessum línum fylgir þó
ábyggilega samhyggð og bæn
ótalmargra er á köldum vetr-
armorgnum norpa undir hús-
vegg eða á bersvæði, bíðandi
eftir strætisrögnum en sjá
„fræðingana" aka framhjá í
glæstum og hlýjum blikkkerrum,
vindill í munnvikinu og „III.
kafli Byggingarreglugerðar, gr.
3.1.1., í vasanum.
Með vinsemd og virðingu.
Kjalarnesprófastsdæmi:
Kynning Biblíunnar í söfnuðum
Finn Carling er afkastamik-
ill rithöfundur í Noregi. Hann
sendi frá sér fyrstu bókina árið
1949, Broen og síðar hefur hann
gefið út um þrjátiu til viðbótar.
Brevene- skáldsaga er ný komin
út á forlagi Norsk Gyldendal.
Brevene snúast að meira eða
minna leyti um konuna Gertrud.
Fyrsta bréfið skrifar sonur
hennar, Daniel til systur sinnar
og lýsir þar áhyggjum, sem hann
hefur eftir síðustu heimsókn
sína á æskuheimili sitt: móðir
hans er að verða eitthvað furðu-
leg í háttum og hvað er til ráða.
Síðan skrifa ýmsir heimilislækn-
inum og það eru bréf til eigin-
mannsins, það eru allir að skrifa
öllum um vandamálið, sem sí-
Sálsýki að
sýna náunga-
kærleika?
fellt verður stærra og erfiðara
að dómi bréfritara. Gertrud tek-
ur upp á því að flytja í bílskúr-
inn og býr þar um sig undarlega,
síðan gerist hún skúringakona í
fátækrahverfi, sezt að með hipp-
um, loks er hún sett á geðveikra-
spítala og þar virðist hún aldeil-
is í essinu sínu, liðsinnir og
hjálpar meðsjúklingum sínum af
mildri og einlægri þörf, virðist
vera fjarska hamingjusöm og
fjarska eðlileg — svo fremi það
kallast eðlilegt að vilja hjálpa
náunga sínum.
Maður Gertrud er vísindamað-
ur, hann er einhvers konar
sérfræðingur, sem er á sífelldum
ferðalögum til þróunarlanda,
hugar þar að næringaskorti og
matvælavöntun, milli þess sem
hann baðar sig í vellystingum og
situr digrar matarveizlur. Hann
virðist aldrei koma heim og
Bðkmenntir
eftir Jóhönnu
Kristjónsdóttur
hann virðist afar lítinn áhuga
hafa á veikindum konu sinnar.
Þó skrifar hann henni eitt bréf,
þegar hann er staddur í París,
þar rifjar hann upp liðnar ljúfar
stundir sem þau áttu þar í borg
fyrir óralöngu. Hins .vegar virð-
ist honum fjarri skapi að reyna
að átta sig á „sjúkleika" hennar
eða hvað það nú er sem að amar.
Gertrud er býsna athyglisverð
persóna frá hendi höfundar. Lát-
ið er að því liggja að hún leiti
þessara leiða og sýni þessi við-
brögð vegna þess að ástríki
hennar hafi ekki fengið útrás á
annan veg og að skort hafi á að
henni væri sjálfri sýndur annað
en yfirborðslegur kærleiki. Get-
ur slíkt leitt til atferlisum-
skipta? Það má kannski spyrja
að lokum lestri þessarar bókar
hver sjúkur sé. Varla Gertrud.
Hún hegðar sér ekki eins og
rugluð manneskja, hún vill bara
gera öðrum gott. Eru þá allir
hinir afbrigðilegir og ófærir að
skilja kærleika.
Síðasta bréfið skrifar heimil-
islæknirinn Eckermann til að-
standendanna: „Hvað sem síðar
verður um sjúklinginn get ég
ekki tjáð mig um, en ég var
sannast sagna beðinn að hvetja
ykkur að taka Gertrud heim. Það
er ekki erfitt fyrir mig að skilja,
hvernig þig bregðist við slíkri
beiðni, enda er mér fjarska ljóst,
hvað þið hafið miklar áhyggjur
af henni. En ég eygi ekki annan
möguleika. Hvernig á að telja
hana á það (þ.e. að fara af
sjúkrahúsinu) er einnig hægara
ort en gert. Þótt hún léti í ljós
einlægan vilja á fundinum með
okkur, að uppfylla allar okkar
þarfir og óskir. Þið gætuð
kannski reynt að sannfæra hana
um að þið þarfnist hennar enn
meira en samsjúklingar hennar.
Kannski lausnin felist í því?“
Það er mikið efamál að að-
standendur Gertrud geti sann-
fært hana um að þeir þarfnist
hennar á þann hátt að það
fullnægi löngun hennar til að
sýna elskusemi sína. Þetta er
verulega læsileg bók, vekur
hugsanir hjá lesanda.
IIÉRAÐSFUNDUR Kjalames-
prófastsdæmis fer að þessu sinni
fram i Vestmannaeyjum dagana
27. og 28. september. Er hann
haldinn þar i tilefni þess, að
Landakirkja á tvö hundruð ára
afmæli á þessu ári.
Héraðsfundurinn hefst í Landa-
kirkju kl. 1.30 e.h. á laugardag.
Þar mun prófasturinn, séra Bragi
Friðriksson, flytja yfirlitsræðu
sína og safnaðarfulltrúar segja
fréttir úr sóknum sínum. Lagðir
verða fram kirkjureikningar og
reikningar héraðsnefndar. Kl. 5
e.h. fer fram samkoma í Landa-
kirkju. Þar leikur kunnur, enskur
orgelleikari, Jennifer Bates, á
orgel kirkjunnar. Sameiginlegur
kvöldverður verður síðan í boði
sóknrnefndar Landakirkju. Þar
mun Ólafur Gunnarsson, verk-
fræðingur, rekja sögu kirkjunnar.
Um kvöldið verður héraðsfundin-
um haldið áfram. Aðalefni fund-
arins er „Kynning Biblíunnar í
söfnuðunum". Mun séra Gunnar
Kristjánsson, dr. theol. flytja er-
indi um það efni.
Sunnudaginn 28. sept. kl. 10.30
f.h. fer fram guðsþjónusta í
Landakirkju. Þá prédikar séra
Jóhann Hlíðar, sendiráðsprestur,
en séra Karl Sigurbjörnsson, þjón-
ar fyrir altari. Þessir prestar hafa
báðir þjónað Vestmannaeyjasöfn-
uði og verða sérstakir gestir við
þetta tækifæri.
Strokkvartett Kaupmannahafnar
Efnisskrá:
Strengjakvartett nr. 23, Kv. 590
eftir Mozart.
Strengjakvartett op. 63 eftir
Gade.
Strengjakvartett nr. 15 op. 132
eftir Beethoven.
F-dúr kvartettinn, Kv 590, er
sá þriðji af svo nefndum
„prússnesku" kvartettunum.
Mozart samdi þá eftir að hafa
verið vortíma í Potsdam og er
F-dúr kvartettinn síðasta verk
sinnar tegundar í smiðju Moz-
arts. Verkið er mjög fjörugt og
allt að því galsafengið, sérlega
Tðnlist
eftir JÓN
ÁSGEIRSSON
síðasti þátturinn.
Strokkvartett Kaupmanna-
hafnar er samstilltur kvartett og
er leikur þeirra víða „músikant-
ískur" og nettlega útfærður.
Nokkuð vantaði á jafnvægi í
tónstyrk og var veikur leikur
sérlega óstyrkur og virtist flökta
á milli þess að vera „non vi-
brato“ aða „vibrato".
Annað verkið á tónleikunum
var eftir danska tónskáldið Niels
Gade. Hann var þekktur hljóm-
sveitarstjóri, en hefur sjálfsagt
ekki haft tröllatrú á sjálfum sér
sem tónskáldi, enda bæði
grimmur gagnrýnandi og kenn-
ari. Strokkvartettinn í D-dúr op.
63 er góð tónsmíð, rómantísk, en
þó klassísk í gerð, trú sínum
tíma og minnir nokkuð á Mend-
elsohn. Skemmtilegasti þáttur
verksins er annar þátturinn,
Allegro vivace. í þessu verki var
leikur Kvartettsins sannfær-
andi. Síðasta verkið var 15.
kvartettinn eftir Beethoven, sá
með lydíska sálminum, sem þó
er ekki hægt að segja að beri
nokkur merki þess í hljómsetn-
ingu. Það verður að segjast eins
og er, að flutningur verksins var
svo litjafn og laus við allar
andstæður, sem er eitt af sér-
kennum þessa verks, að flutn-
ingur þess missti algerlega
marks og útkoman var þægileg
kvöldstund með Beethoven. Tón-
hendingar verksins runnu sam-
an í eina runu og „fraseringar"
allar voru gerðar svo mjúkar, að
verkið var í rauninni rúið allri
skerpu og sársauka. Þá var
einnig áberandi ósamræmi í
styrk hljóðfæranna og mjög
áberandi óvissa í tóntakti, eink-
um í mjög veikum leik, eins og
t.d. í upphafi verksins.
Beethoven er meira en „músi-
kantískur" leikur, tónverk hans
eru skáldskapur og sá einn fær
að flytja hann, sem getur yfir-
unnið sjálfan sig og í rauninni
endurskapað verkið, í stað þess
aðeins að leika það.