Morgunblaðið - 25.09.1980, Page 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 25. SEPTEMBER 1980
Hottintottar fyrr og nú:
Þetta er bara svona
66
99
eftir Oskar Jóhannsson
Formáli
Hottintottahöfðinginn sat í hásæti sínu hjá skurðgoð-
inu ok hvatti þegnana til að vera örlátir í fórnum sínum
ok koma með meiri mat. Morguninn eftir var allur
maturinn horfinn af stallinum. „bið hafið sefað reiði
Kuðanna í hili. en meira má ef duga skal." sagði
höfðinginn oj? ropaði. „Þeir hafa okkur að fíflum“
tautaði einn í hópnum. „Þeir éta allan matinn sjálfir.“
„Auðvitað vitum við það,“ sajfði annar, „en þetta bara er
svona.“
Dekriö við vísi-
tölufjölskylduna
Dreifinn nauðsynjavara er
ómissandi starfsemi í hverju þjóð-
félagi.
Ein af frumskyldum stjórn-
valda er því að skapa verzluninni
þau skilyrði að hún geti sem allra
best þjónað þeim tilgangi sínum
að útvega neytendum mest og best
vöruval á hagkvæmustu verði með
sem minnstri fyrirhöfn fyrir
viðskiptavinina.
Við skulum rifja upp nokkur
atriði sem sýna hvernig íslensk
stjórnvöld hafa rækt þessar skyld-
ur sínar við almenning á undan-
förnum árum.
Svo að segja öll matvöruverzlun
er háð verðlagsákvæðum. Þær
reglur sem verðlagsyfirvöld fara
eftir við ákvarðanir sínar, eru ekki
í neinum tengslum við raunveru-
legan dreifingarkostnað vörunnar,
heldur er það dekrið við vísitölu-
fjölskylduna sem ræður ferðinni.
Alltaf er verið að „vinna gegn
verðbólgunni," alltaf eykst hún.
Alltaf er verið að „bæta hag
þeirra sem minna mega sín,“ en
alltaf fara þeir verst út úr aðgerð-
unum.
Búið að kroppa
rúsínurnar úr
jólakökunni
Afleiðingar verðlagsákvæðanna
hafa meðal annars orðið þær, að
litlu búðirnar, sem veita nauðsyn-
lega þjónustu í íbúðahverfunum,
selja lítið annað en vísitöluvör-
urnar, sem lægsta álagningin er á
en mestur kostnaðurinn við að
selja. En stórverzlanir hafa náð til
sín mestum hluta sölunnar á
vörunum sem eru ódýrastar í sölu
en mest álagning er á.
Það er fyrir löngu viðurkennt
af öllum aðilum. að álagningin á
vísitöluvörunum nægir ekki til að
greiða kostnaðinn við sölu
þeirra, en það er salan á hinum
vörunum sem á að standa undir
kostnaðinum. En þegar hinar
vörurnar eru seldar í öðrum búð-
um, vandast málið. Enginn kaup-
maður rekur verzlun sína fyrir
hagnaðinn í verzlun annars kaup-
manns.
Allflestar fjölskyldur gera nú
aðalinnkaup sín í stórverzlunum,
en daglegar neysluvörur svo sem
mjólk, hrauð og fleira sækja þær í
búðina í hveífinu sínu, enda eru
Óskar Jóhannsson.
þær vörur allsstaðar á sama verði.
Það er ekki von að fólk átti sig á
því að með því að kaupa eingöngu
vísitöluvörurnar í hverfisbúðinni
er það áð grafa undan rekstrar-
grundvelli hennar, því að stór-
verzlanirnar eru búnar að „kroppa
rúsínurnar úr jólakökunni."
Hér rekum við okkur enn einu
sinni á, að þegar stjórnvöld ætla
að bæta hag þeirra sem minnst
mega sín, verkar það öfugt, því
útrýming hverfisverzlana kæmi
sér verst fyrir gamalmenni og þær
fjölskyldur sem ekki hafa bíl til að
fara í næstu búð, þegar sú leið er
farin að skipta kílómetrum.
Nú segir frá
ostinum og
kornflögunum
Til að skýra ósamræmið í álagn-
ingarreglunum skulum við taka
dæmi um cornflakes-pakka sem
kostar í héildsölu 1.000 krónur.
Ekki þarf dýrar innréttingar til að
selja hann úr, en verzlunin fær
380 krónur í sölulaun sem nota á
til að greiða rekstrarkostnaðinn
með. Sé hins vegar um að ræða til
dæmis heilan ost, sem þarf að
geyma í dýrum kælitækjum og
spekingarnir álíta að vísitölu-
fjölskyldan borði mikið af, þá fær
verzlunin 63 krónur fyrir að selja
það magn sem kostar 1.000 krónur
í innkaupi.
Öllum ætti að vera Ijóst að 63
krónurnar duga ekki fyrir rekstr-
arkostnaðinum. Þegar búið er að
draga aðstöðugjaldið frá, sem er
13 kr. eru aðeins eftir 50 kr. eða
sem svarar launakostnaði sem
verzlunin þarf að greiða fyrir
einnar mínútu vinnu.
Hins vegar eru 380 krónur
miklu meira en þarf fyrir að selja
cornflakes-pakkann. Verzlunin
fær rúmlega 7 sinnum meira fyrir
að selja pakkann úr hillunni en
ostinn úr kælirnum.
Ef nú svo slysalega vildi til að
ein verzlun seldi 2 stykki af osti en
engan pakka af cornflakes, ætti
kaupmaðurinn, samkvæmt skil-
greiningu verðlagsyfirvalda, að
leggja land undir fót, banka uppá
hjá öðrum kaupmönnum, þangað
til hann fyndi þann sem seldi 2 pk.
cornflakes og engan ost, og heimta
af honum skaðabætur.
Millifærslufiktið
Vitleysan getur tekið á sig
furðulegustu myndir þegar mis-
vitrir menn eru að fikta í náttúru-
lögmálinu og skilja ekki samband-
ið á milli orsaka og afleiðinga.
íslensku þjóðinni er treystandi
til að horfast í augu við staðreynd-
ir. Almenningur ætti að neita að
taka þátt í þessu millifærslufikti
sem gert er í blekkingarskyni eins
og allir vita.
Séu niðurgreiðslur hinsvegar
taldar nauðsynlegar eru miklu
meiri líkur til að þær skili sér á
rétta staði með beinum greiðslum
úr ríkissjóði inn á skattreikninga
fólks heldur en að stofna til
árlegra veisluhalda með týndu eða
fundnu kjöti, sem sumir ná í
margfaldan skammt af en aðrir
ekkert.
Skyldi heimurinn farast ef
stjórnmálamennirnir okkar færu
að snúa sér að stjórnmálum og
létu verzlunarmennina sjá um
verzlunina eins og nágrannalönd-
in gera? (Meira að segja Finnar
hafa gefið verðlag á matvörum
frjálst).
Staðreyndir um
kaupmanninn og
frjálsa verzlun
Hvaða breytingum mætti búast
við ef verðiag yrði gefið frjálst?
Þær vörur sem ekki eru í vísitöl-
unni mundu lækka mikið í verði
en auðvitað mundu vísitöluvör-
urnar hækka því verðinu á þeim
Skemmdarverkin í Kirkjugarðinum við Suðurgötu:
„Við hörmum það
mjög að svona
lagað skuli
eiga sér staðu
segir Friðrik
Vigfússon
NÝLEGA voru unnin umtals-
verð skommdarverk í Kirkju-
garðinum við Suðurgotu. Voru
legsteinar brotnir af stoplum
sínum og þeim steypt ofan í
leiðin. Víða voru girðingar í
kring um leiði stórskemmdar
og blóm tróðkuð niður. Þá var
skjöldur rifinn af einum leg-
steini en fannst í grasinu
skammt frá, óskemmdur að
mestu.
Blaðamaður Morgunblaðsins
ræddi við Friðrik Vigfússon,
forstjóra Kirkjugarða Reykja-
víkurborgar, um skemmdar-
verkin og sagði hann þá meðal
annars: „Þessi skemmdarverk
voru unnin um helgina 13. til 14.
þessa mánaðar. Við fréttum
ekkert af þessu fyrr en á
mánudagsmorgun og vitum ekki
hvorn daginn þetta gerðist en
talið er að e.t.v. hafi þetta verið
gert aðfaranótt laugardags milli
kl. 2 og 3. Við höfðum strax
samband við Rannsóknarlög-
reglu ríkisins og er hún með
málið í rannsókn. — Það er
Friðrik Vigfússon, forstjóri
Kirkjugarða Reykjavíkur.
greinilegt að þarna hafa nokkrir
menn verið að verki því varla
hefðu tveir eða þrír getað valdið
svona miklum usla. Fjöldi leg-
steina höfðu verið brotnir af
stöplum sínum og hrint niður í
leiðin. Nokkrir höfðu rekist í
grjót eða steinkanta og
Um 30 legsteinar • oru brotnir af stöplum sínum og
girðingar kringum leiði viða mikið skemmdar.
skemmst, einn þeirra mjög mik-
ið — það bjargaði þó miklu að
flestir þeirra lentu í moldarbeð-
um og skemmdust ekki. Þá var
skjöldur rifinn af leiði Stein-
gríms Thorsteinssonar, skálds,
en fannst sem betur fer í
grasinu skammt frá leiðinu og
er nær óskemmdur.
Nú er viðgerð á þeim leiðum,
sem skemmd voru, að mestu
lokið. Það liggur ekkert fyrir um
kostnað ennþá. Kirkjugarðarnir
eru ekki bótaskyldir í tilfellum
sem þessu en við munum taka á
okkur kostnaðinn að mestu leyti
í þetta sinn. Þarna er í nær
öllum tilvikum um gömul leiði
að ræða, frá því um og eftir
aldamót, og erfitt að hafa uppi á
ættingjum þeirra sem þarna eru
grafnir".
Kemur oft fyrir að skemmd-
arverk sem þessi séu unnin í
kirkjugörðum borgarinnar?
„Það hafa því miður verið
nokkur brögð að því, en sem
betur fer er sjaldan um jafn
mikla eyðileggingu að ræða eins
og í þessu tilviki. — Við höfum
rætt við lögregluna í Reykjavík
um máiið og hafa þeir tekið vel
undir að gefa kirkjugarðinum
auga þegar þeir eiga leið hjá.
Það er dálítið um að fólk sé
þarna í kirkjugarðinum á kvöld-
in að sumarlagi og sumir stytta
sér einnig leið í gegn um hann.
Skjöldur hafði verið rifinn af
legsteini á leiði Steingrims
Thorsteinssonar og Guðrfðar B.
Thorsteinsson. Hann fannst
skammt frá leiðinu, nær
óskemmdur.