Morgunblaðið - 25.10.1980, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 25. OKTÓBER 1980 3 7
Minning:
Ólöf Jónsdótt-
ir Siglufirði - minning
Miðvikudaginn 15. október sl.
kvaddi mín elskulega tengdamóðir
þennan heim, 89 ára að aldri.
Ekki hefði það verið henni að
skapi að ég færi að stinga niður
penna henni til lofs. Ég ætla mér
heldur ekki þá dul, heldur aðeins
að drepa á nokkur æviatriði henn-
ar og draga fram nokkra eðlis-
þætti, er svo ríkir vóru í fari
hennar. Jafnframt að þakka fyrir
að hafa kynnst slíkri mannkosta-
konu, sem hún var.
í þau 38 ár, er við áttum
samleið, féll aldrei skuggi á okkar
samskipti og er ég þó ekki galla-
laus maður. Fyrir það vil ég
þakka.
Ólöf var fædd 15. maí 1891 að
Stóru-Brekku í Fljótum, Skaga-
firði. Foreldrar hennar vóru hjón-
in Anna Kristjánsdóttir og Jón
Þorláksson, bóndi og smiður. Þau
fluttu búferlum aldamótaárið að
Hóli í Siglufirði með börn sín
fjögur: Björn, Sigríði, Ólöfu og
Margréti. Skömmu eftir komuna
þangað tóku þau í fóstur ársgam-
alt stúlkubarn, Sigfúsínu Sigfús-
dóttur. Nú eru systkinin öll látin
nema Sigfúsína, sem búsett er í
Reykjavík í skjóli barna sinna.
Mjög kært var með þeim Ólöfu og
henni.
Ólöf stundaði nám við Kvenna-
skólann í Reykjavík veturna
1909—11 og var sú skólaganga
gott vegarnesti á lífsleiðinni. Hún
dvaldi vetrarlangt hjá Sören Goos
og fjölskyldu í Kaupmannahöfn
við heimilisstörf.
24. febrúar 1917 giftist hún
Birni Jóhannessyni, bónda og
skipstjóra, frá Heiði í Sléttuhlíð,
og Guðbjargar Björnsdóttur
hreppstjóra á Skájá í sömu sveit
Björn og Ólöf eignuðust 2 dæt-
ur, Guðbjörgu Maríu, ekkju eftir
Axel Guðmundsson, fulltrúa, bú-
sett í Reykjavík og Margréti, sem
gift er undirrituðum.
Börnin okkar fimm eiga margar
hugljúfar minningar frá æskuár-
um sínum, er þau lögðu leið sína í
Hlíðarhús, til Ólafar ömmu, til að
læra að draga til stafs og lesa
móðurmálið sitt. Það var þeirra
fyrsta skólaganga. Amma Ólöf var
óþreytandi, svo og systir hennar
Sigríður, að leiðbeina og gefa
ráðleggingar. Þau virtu og elskuðu
Björn afa sinn meðan hans naut
við.
Oftlega brugðu þær systur upp
svipmyndum frá uppvaxtarárum
sínum og systkina sinna og var
hlýtt á með eftirtekt, eftir því sem
ungir hugir leyfðu og skildu þau,
að líf á þeim liðnu dögum var ekki
einvörðungu dans á rósum. Þá var
iðjusemi, trúmennska og nægju-
semi þungamiðja hins daglega
lífs.
Ólöf var fróðleiksfús og las
mikið, eingöngu góðar bókmennt-
ir. Hún unni íslenzkum fróðleik og
ættfróð var hún í bezta lagi. Hún
var umtalsgóð í hvívetna en hafði
fastmótaðar skoðanir. Hún átti til
að bera í ríkum mæli þá mann-
kosti, sem hennar kynslóð varð-
veitti, trúmennsku og skyldu-
rækni. Hún var myndarleg til
allra verka, hvort heldur vóru
hannyrðir eða önnur störf. Saum-
aði t.d. nokkra íslenzka búninga.
Nutu börn okkar góðs af þessum
myndarskap, því marga flíkina
saumaði hún og prjónaði á þau.
Matreiðslukona var hún ágæt og
eftirsótt til að standa fyrir matar-
veizlum við hátíðleg tækifæri,
bæði í heimahúsum og á hátíðar-
höldum í bænum. Eignaðist hún
marga góða vini við þá iðju, er
héldu tryggð við hana meðan hún
lifði.
Björn og Ólöf og dæturnar áttu
heimili í Hlíðarhúsi. Þar bjuggu
og Sigríður, systir Ólafar, og
maður hennar, Snorri Stefánsson,
framkvæmdastjóri síldarverk-
smiðjunnar Rauðku, og dóttir
þeirra Anna. Ég held að óhætt sé
að segja að þetta sambýli hafi
verið til sérstakrar fyrirmyndar,
þar sem reglusemi og góðir siðir
skipuðu öndvegi.
Éftir fráfall Sigríðar systur
sinnar, 27. desember 1972, annað-
ist Ólöf heimilishald í Hlíðarhúsi,
með aðstoð Önnu dóttur Snorra,
sem býr í næsta húsi. Þarna átti
Ólöf gott heimili og var þakklát
forsjóninni fyrir það að geta orðið
að liði.
Ólöf starfaði mikið að slysa-
varnarmálum og var fyrr á árum
félagi í kvennadeild Slysavarnar-
félagsins Varnar í Siglufirði.
Sigfúsína fóstursystir hennar
heimsótti vinina í Hlíðarhúsi og
vóru þá fagnaðarfundir. Guðbjörg
dóttir hennar hafði og fyrir vana
hin síðari ár að dvelja í sumar-
fríum í Hlíðarhúsi. Veittu þessar
heimsóknir gagnkvæma ánægju.
Þrátt fyrir háan aldur var Ólöf
með óskerta sálarkrafta til hins
síðasta. Sjón og heyrn hafði hún
ágæta. Hún var og trúuð kona og
æðrulaus og fól sig Guði á vald án
hiks eða kvíða. Þegar á móti blés á
lífsleiðinni treysti hún á þann,
sem öllu ræður, og því, að upp
birti senn.
Ólöf dvaldi á Sjúkrahúsi Siglu-
fjarðar síðustu þrjá mánuðina
sem hún lifði. Vil ég koma á
framfæri þakklæti hennar til
lækna og hjúkrunarliðs fyrir sér-
staka umönnun í veikindum henn-
ar, svo og til þeirra, er heimsóttu
hana.
A öld tækni og hraða verða
mannlegar tilfinningar oft að
víkja fyrir kuli breyttra tíma. Þá
er gott að minnast þessarar góðu
konu, sem átti svo mikinn kærleik
og hlýju í fari sínu, ekki sízt
gagnvart samborgurum og nán-
ustu skyldmennum. Mættum við
eiga fleiri hennar líka. Guð blessi
minningu hennar.
Siglufirði 23. október 1980.
óli J. Blöndal.
fminningu Einars
Kristjánssonar
Fæddur 5. febrúar 1907.
Dáinn 28. september 1980.
Fréttin um lát Einars barst
okkur hjónunum þangað sem við
vorum stödd á vesturströnd
Bandaríkjanna, sama dag og hann
dó enda þótt enginn heima vissi þá
hvar við værum stödd. Svo mikill
ættarhöfðingi var hann að fréttin
hlaut að berast strax.
Einar Kristjánsson var móður-
bróðir Ingu Rósu konu minnar, og
minnist hún hans, svo langt aftur
sem hugur hennar nær. Einar var
ekki aðeins frændi. Hann var
höfðingi sem lét sér annt um
velferð ættar sinnar, kom oft í
heimsókn, leysti erfið mál óum-
beðinn og mátti treysta að ekki
brygðist ef skjótrar aðstoðar var
þörf, sem stundum kom fyrir, fyrr
á árum. Ekki svo sjaidan hef ég
heyrt tengdamóður mína minnast
þess með hvaða hætti Einar vakti
yfir því heimili og eins ekki síður
að oft var það hann sem fyrstur
kom til að samfagna þegar ástæða
var til slíks.
Sjálfur kynntist ég Einar ekki
fyrr en við Inga giftumst. Engu að
síður höfðu þau kynni svo sterk
áhrif á mig að mér finnst sem ég
hafi þekkt hann lengi. Einar hafði
yfirvegaða og högðinglega fram-
komu, og skaplyndi sem markaðist
af miklum metnaði og stolti og
stefnufestu sem hvíldi á fastmót-
uðum lífsskoðunum.
Einar átti auðvelt með að
stjórna, ekki einungis af því að
framkoman hæfði vel stjórnun-
arstörfum, heldur ekki síður sök-
um þess að hann hafði sjálfur
áunnið sér virðingu fyrir dugnað í
starfi og fágæta trúmennsku við
sína húsbændur á meðan hann
vann hjá öðrum. Einar hafði til að
bera óvenju ríka ábyrgðartilfinn-
ingu gagnvart fjölskyldu sinni og
tengdist þess vegna lífi og starfi
allra systkinna sinna og barna
þeirra og þá ekki hvað síst Ingu.
Það olli okkur því mikilli hryggð
að geta ekki verið viðstödd útför
hans og hvatt hann með þeim
hætti sem við hefðum viljað.
Slíkur maður sem Einar var,
kveður ekki án þess að hugur
þeirra, sem hann gerði að sínu
fólki, hreyfist til söknuðar og
minningar um góðan dreng og
mikinn mann.
Foreldrar Einars voru hjónin
Kristján Sigurður Kristjánsson,
kennari og rithöfundur, og kona
hans Guðrún Þorbjörg Kristjáns-
dóttir. önnur börn þeirra hjóna
sem upp komust voru Kristján og
Guðni sem nú eru látnir og Bjarni,
Álfhildur og Ásdís, auk Rósin-
krans og Ingu sem dóu ung. Efni
munu ekki hafa verið mikil á
heimili þeirra á Þingeyri við
Dýrafjörð og því varð stutt um
skólagöngu, en snemma farið að
vinna, fyrst við sjó, en síðan við
verslunarstörf. Allur flutti hópur-
inn suður til Reykjavíkur á þeim
árum þegar þangað var helzt
eitthvað að sækja fyrir þá sem
höfðu meiri metnað en efni.
Ýmsir munu minnast Einars frá
þeim árum þegar hann rak Aug-
lýsingaskrifstofu E.K., en það
fyrirtæki stofnaði hann að loknu
námi í Danmörku. Rekstur þess
gekk vel og mun hafa lagt grunn-
inn að efnalegri velgengni hans
síðar.
Einar var athafnasamur og
stofnaði eða tók þátt í stofnun
margra fyrirtækja, sem fengust
við ólíkustu verkefni eins og út-
gáfustarfsemi, verðbréfaviðskipti
og iðnrekstur, og eru sum þessara
fyrirtækja starfandi enn í dag.
Flestir munu þó minnast hans
sem heildsalans og forstjórans í
Kristjánsson hf., en það fyrirtæki
stofnaði hann með Guðna bróður
sínum. Fyrirtækið varð máttar-
stólpi fjölskyldunnar sem það dró
nafn sitt af, og á tímabili nutu öll
systkinin góðs af rekstri þess með
einum eða öðrum hætti i formi
vinnu eða sölu eigin framleiðslu.
Einar Kristjánsson er á ýmsan
hátt persónugervingur þeirrar
kynslóðar sem færði lífskjör þjóð-
arinnar fram um aldir, með því að
beina atvinnuháttum í vaxandi
mæli að verslun og ýmiskonar
athafna- og fjármálastarfsemi
sem þörf var fyrir. Jafnvel mun
hann um skeið hafa stofnað fyrir-
tæki í þeim tilgangi að selja þau
og haft af því nokkrar tekjur, en
slík starfsemi er eitthvert það
vandasamasta starf sem hægt er
að ráðast í. Athafnasemi Einars
skóp honum á tímabili talsverðan
auð, en sá auður var þó aðeins lítið
brot af þeim verðmætum sem
starfsemi hans færði þjóðinni
allri. Það grunar mig þó að miklu
meira hefði hann getað gert ef
þjóðin hefði borið gæfu til að leyfa
honum og hans líkum að starfa í
friði í stað þess að fjötra þá í
höftum eftirstríðsáranna og Iama
síðan rekstur þeirra og efnahag
með ofstjórn og óðaverðbólgu.
Einar Kristjánsson á ekki að-
eins sinn mikla hlut í efnahags-
legri uppbyggingu síðustu ára-
tuga, heldur var hann einnig
dæmigerður fulltrúi hinnar gömlu
íslensku menningar. Hann las
óhemju mikið, bæði ljóð og skáld-
verk og var fróður og um margt
vel að sér. Hann hafði miklar
mætur á málaralist enda sjálfur
fengist við myndlist og ófáir
málarar munu hafa selt honum
mynd. Bókasafnið og málverkin
settu íslenskan svip á annars
heimsborgaralegt heimili Einars
og Þorbjargar konu hans.
Einar kvæntist eftirlifandi konu
sinni Þorbjörgu Björnsdóttur, 29.
júlí 1945. Þau eignuðust þrjár
dætur Guðrúnu, Birnu og Auði
Ingu. Einar var aldrei fyrir að
auglýsa sjálfan sig eða verk sín,
eða koma fram fyrir fjöldann, en
því meir beindist hugur hans að
heimilinu, enda eignuðust eigin-
kona og dætur hug hans allan.
Síðustu ár hefur Einar orðið að
berjast við þungbæran óviðráðan-
legan sjúkdóm. í þeirri baráttu
kom vel í ljós hvílíkum viljastyrk
og baráttuþreki hann réð yfir.
Uppgjöf var orð sem ekki var til í
huga Einars Kristjánssonar. Að fá
að berjast var það sem hann vildi
og það fékk hann að gera studdur
af konu og börnum. Erfið hlýtur
sú barátta þó að hafa verið
stundum og ekki auðveldari fyrir
það að á henni gat enginn annar
endir orðið en varð. í þeirri
baráttu vakti Þorbjörg aðdáun
allra sem með fylgdust, og vottum
við Inga henni, dætrum hennar og
tengdasonum dýpstu samúð okkar
og hluttekningu.
Þorvarður Eliasson
+
Móðir mín og tengdamóöir,
STEINUNN SIGURDARDÓTTIR
trá Hofsnesi, Örnfnm,
Laugalœk 1,
andaöist á Borgarspítalanum fimmtudaginn 23. október.
Sigrún Þorsteinsdóttir, Viggó Jósefsson.
Systlr okkar t
SIGRÍDUR MAGNUSDOTTIR,
Hringbraut 81,
er látin. Ragnheióur Magnúsdóttir, Sigrún Magnúsdóttir.
Eiginkona mín og móöir,
STEFANÍA SÖBECK,
Barónsstig 25,
lézt 24. október.
Hallbjörn Jónsson,
Karl Friörik Haltbjörnsson.
Í
Konan mín og móöir,
GUÐFINNA BENEDIKTSDÓTTIR
frá Erpsstööum,
Laugavegi 8,
andaöist í Landspítalanum 19. okt. Jaröarförin fer fram frá
Fossvogskirkju mánudaginn 27. október kl. 3.
Gunnlaugur Jónsson,
Móeiður Gunnlaugsdóttir.
t Þökkum innilega samúö og vináttu viö fráfall og jaröarför
eiginmanns mins, fööur okkar, tengdafööur og afa,
EINARS GUNNLAUGSSONAR.
bónda, Bustarfelli,
Elín Methúsalemsdóttir,
Methúsalem Einarsson. Arndís Hólmgrímsdóttir,
Björg Einarsdóttir, Bragi Vagnsson,
Birna Einarsdóttir, Gunnlaugur Einarsson,
Jóhann Einarsson og barnabörnin.