Morgunblaðið - 07.02.1981, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 7. FEBRÚAR 1981
Siggeir Ólafsson húsasmíðameistari:
Er fasteignamatið
á viliigötum?
Fasteignamat ríkisins skal
starfa samkvæmt lögum útgefn-
um 1976. Það starfar undir stjórn
forstjóra sem ráðherra ræður. Við
fasteignamatið skal starfa ráðgef-
andi 11 manna nefnd frá ýmsum
aðilum. Hún kýs sér formann og
skal hann kalla ráðið saman ekki
sjaldnar en tvisvar á ári. Nefnd
þessi mun ekki hafa verið kölluð
til fundar nema einu sinni, svo
varla verður hún sökuð um ef
eitthvað er athugavert við fram-
kvæmd matsins.
Hvert er svo starf Fasteigna-
mats ríkisins? Það er að skrá allar
fasteignir á landinu, jarðir, lönd
og lóðir, og meta til peningaverðs.
Að sjálfsögðu er nauðsynlegt að
þessar upplýsingar séu til í að-
gengilegu formi, en að hinum
almenna borgara snýr aðeins ein
hlið á fasteignamatinu. Það er
fasteignamatið sem skattfótur, en
á síðustu árum er hefur verið um
mjög miklar fjárhæðir að ræða,
svo sem fasteignaskatt, eigna-
skatt, þinglesningargjald og
fleira.
Það á því að vera höfuðmarkmið
matsins að þar gæti samræmis
svo að skattþegnum sé ekki mis-
munað.
Matsreglur
Samkvæmt lögum um fast-
eignamat skal meta fasteignir
samkvæmt gangverði umreiknuðu
til staðgreiðslu (17 gr.). En hvern-
ig verður þetta gangverð fasteigna
til t.d. á höfuðborgarsvæðinu og
víðar? Við skulum athuga það
nánar. Einhver mundi sjálfsagt
svara: Það fer eftir framboði og
eftirspurn. En málið er ekki svo
einfait. Söluverð húsa og fasteigna
fer eftir verðlagningu fasteigna-
sala sem hafa hagsmuna að gæta,
nefnilega að selja sem dýrast þar
sem þeir fá sín laun í prósentum
af sölu.
Lesendur góðir, þið hafið sjálf-
sagt oft heyrt svona auglýsingu:
„Látið okkur selja húsið ykkar.
Við sendum menn til að verðleggja
það.“
Við skyldum nú ætla að þetta
væru byggingafróðir menn eða
sérfræðingar frá Fasteignamat-
inu. Ó, nei. Þetta eru sölumenn.
Eða þessi auglýsing: „Höfum til
sölu einbýlishús á fögrum stað við
sjó. Heillandi fagurt sólarlag." Þá
höfum við það. Við þurfum að
borga fyrir sólarlagið og sjávar-
loftið. Og það væri svo sem
meinlaust, ef hvorttveggja væri
ekki notað sem undirstaða undir
fasteignamat!
í Morgunblaðinu 29. jan. sl. var
greinargerð frá forstjóra Fast-
eignamatsins. Henni fylgir meðal
annars mynd af honum með línu-
rit yfir sveiflur á fasteignamark-
aðnum, sem honum þykir sjálfsagt
mjög merkilegt. Línuritið er at-
hyglisvert, því það sannar hversu
atgjör fjarstæða það er að miða
fasteignamat við markaðsverð
fasteignasalanna.
Og hvað veldur svo þessum
sveiflum í söluverði á fasteignum?
Venjulega hefur eftirspurn eftir
húsnæði stóraukist þegar fólk
hefur óttast gengisfellingu eða
einhverjar slíkar ráðstafanir
ríkisvaldsins. Þá hafa fasteigna-
salar gripið tækifærið og hækkað
verð eins mikið og þeir hafa talið
sér mögulegt, því þeirra viðskipti
eru ekki háð verðlagseftirliti, sem
þó væri full ástæða til.
Mörg dæmi munu vera um það
að húsnæði hafi verið selt með
30% álagi og þar yfir miðað við
kostnaðarverð.
Og hverjir verða svo fyrir því að
kaupa á þessum ágæta frjálsa
markaði? Það eru þeir sem síst
skyldi, fólkið sem oft hefur úr
minnstu að spila, og hefur ekki
haft möguleika á að ná sér í lóðir
og byggja.
En þetta blessaða fólk er ekki
laust við fasteignasalana þó það sé
Hækkun fasteignamats í
Reykjavík nalægt 60%
I _ Svipuð hækkun á höfuðtorgarsvæðmu
I hækkun í Kópavpg1 er umiram u, 5o%
' aSWÍSÍÖ* ^ » undir gangverð, ,buða
- ,r Wr linurit
u j-'KKI N I»*teiltn»nu,t'> » r,n, m,i|, mánaða u« vær
„HÆKKl'N
M»ku-.ir«ri|tnumrrbrrytnrK
HgT nila-K' «« • *•“
197? Atvinnubunnrði
brkkar rkki riiu- mlkið. rða um
til 18% Þmr krmur lyrat o*
»=?bí£Ss
l«*nuhu>nrði t \rtun»Wo(öa
li mrð (réttamonnum. rn
•Trnamat tók (Udt þann
siða!>tltðlna
^ ítllkynninKar
f. tt hrr mrð l.nurit um
ívriflur milli minaða u« v»ri u
hjartaajúklinK að rmða Þ* W™
káin Ikki *» k™f*, í'™
Guttormur a íundmum
Skortur á lóAum á
hofuAborgarsvæAinu
kom fram á fundinum. aö
, i hvKKingarlóðum fyrir ibuð-
mrira rn ibúðarhuanarði aiðuatu
sú i.~ú kú" j
..Aaatliðnu iri o« rr avo aO aja. ao
akortur rf * ibúðarhuaatoðum *
„11. kol«»>“n“r'"í'"'„„,„?Í;
fyrir aolutrrgðu, þá __
„wfctaW/ rkki Irú úr.~ '«k
* w* voru þau hin vrratu tra
.w.h.li, rú. 7S-I ú hr*. ú™
,búú. 3 hrrhrmi 3SI Þ"*_
Ijílbýlirk.. i Brr,úb.,ll. * I”
,bú”í hrrlsnii. M Þ„. » I".
ibúð. 4 hrrhrnci. 284 pua
^Smnakí^timburhua á '"vvftum
,L /_ ^rhrð. 'i hrrhrno. 28«
b„, s.b,hýliJ|ú. i
b.rhirð '« hrrhrnci.
þúa 73 fm riaibuð. 4 hrrbrrgi. 2K2
þua
“»úrir;Írh.k,/,, „-k-í- *
hloðnum kjallara i Auaturtur ifra
ílSh,”..,, »71", »' >”»a'":'
atrinatrvpt rinbý'liahúa i
;?„li ,l«ú. kj.llúri m r,«
fm , 308 þú»
búið að kaupa, því samkvæmt
lögum um fasteignamat á að nota
verðlagningu fasteignasalanna við
fasteignamat í framtíðinni. Það er
semsagt verið að löggilda fast-
eignabraskið.
Forstjóri fasteignamatsins get-
ur þess í greinargerð sinni að verð
á íbúðarlóðum hafi hækkað all-
mikið af því að byggðarlögin á
höfuðborgarsvæðinu hafi ekki get-
að séð þegnum sínum fyrir nægi-
legum byggingarlóðum. Já, það er
nú svo. Ymsir fá samt lóðir án
þess að þarfnast þeirra sjálfir
nema til að hagnast á þeim, þótt
það sé hæpinn verslunarmáti.
Hvernig er svo fasteignamatið í
framkvæmd nú? Samkvæmt lög-
um er hús tekið í fasteignamat
þegar það er fokhelt. Síðan á að
meta það á hverju ári þangað til
það er fullgert, og hvenær eru hús
fullgerð? Samkvæmt þessu er
hægt að meta sama húsið 4—5
sinnum eða oftar, því hús eru
lengi fsmíðum hjá fólki sem hefur
úr litlu að spila.
Hvaða tilgangi þjónar svo öll
þessi skriffinnska og skoðunar-
gerð við hvert hús, og hvað kostar
þetta?
Ég sé ekki að þetta þjóni öðrum
tilgangi en þeim að pína skatta út
úr því fólki sem síst hefur efni á
því, fólki sem er að berjast við að
koma sér þaki yfir höfuðið og
skapa verðmæta fasteign.
Ég tel það algjörlega rangt að
taka í fasteignarmat og skatt-
leggja húsnæði fyrr en flutt er í
það eða það er orðin arðbær
fasteign.
Hvernig á að
verðleggja húseign?
Verðlagning á húsum og mann-
virkjum getur sannarlega ekki
farið eftir öðru en byggingar-
kostnaði á hverjum tíma, og fram-
reikningur verður að sjálfsögðu að
fylgja byggingarvísitölu að frá-
dregnum afskriftum. Byggingar-
kostnaður á landinu er mjög
svipaður. Þótt sami stuðull fyrir
Guðrún Helgadóttir alþingismaður:
Nokkur orð um
Skálholtsstað
í Morgunblaðinu 3. febrúar birt-
ist langt viðtal við rektor Skál-
holtsskóla að því tilefni, að ég
hafði lagt fram fyrirspurn á
Alþingi um rekstur staðarins og
kirkjumálaráðherra Svaraði
henni. Fyrirspurn mín var á þeSsa
leið (á þingskjali nr. 129):
1. Hvernig er rekstri Skálholts-
staðar háttað og hvernig
starfsemi fer þar fram?
2. Hvernig er ástatt um hið mikla
bókasafn Þorsteins Þorsteins-
sonar sýslumanns, sem geymt
er í Skálholti? Hvernig er
nýting þess og hvaða aðili hefur
umsjón þess með höndum?
3. Hefur verið mörkuð stefna um
framtíðarrekstur Skálholts-
staðar og hlutverk hans?
Á fjárlögum 1981, sem ég átti
þátt í að samþykkja, eru Skál-
holtsskóla ætlaðar 88,629 milljón-
ir gamalla króna og Skálholtsstað
10 milljónir gamalla króna. Ég
þóttist því vera í fullum rétti til að
bera fram áðurnefnda fyrirspurn,
enda taldi kirkjumálaráðherra
ekki eftir sér að svara henni, þó að
þau svör nægðu ekki alls kostar að
mínu mati.
Morgunblaðið virðist hafa feng-
ið áhuga á málinu og sendi
blaðamenn á staðinn, sem tóku
viðtal við rektor Skálholtsskóla.
Var það virðingarverður áhugi á
þessum merka stað. En þá bregður
svo við, að rektor sér ástæðu til að
ráðast að mér persónulega með
þarflausri ókurteisi, í stað þess að
ræða málefnið. Lætur rektor að
því liggja, að ég hafi ráðist að
starfsemi í Skálholti og undrast
„hvaða hvatir" liggi að baki fyrir-
spurnar minnar. Embættis-
mannahroki er ekki nýlunda hér á
landi, en oftast láta þeir sér nægja
að sýna hroka sinn á sæmilega
siðaðan hátt. En séra Heimir
Steinsson hefur ekkert fyrir því.
Honum finnst þingmönnum ekk-
ert koma við, í hvað fjármunir til
staðarins fara, því síður finnst
honum eitt dýrmætasta bókasafn
í landinu, sem keypt var fyrir
almannafé, koma öðrum við en sér
einum.
Fyrirspurnir af þessu tagi eru
algengar á Alþingi, ef rektor er
ekki kunnugt um það, og er talið
með öllu eðlilegt að þeim sé
svarað. Ástæður fyrir slíkum
fyrirspurnum eru langoftast þær,
að fyrirspyrjendur hafa áhuga á
viðkomandi stofnun, vilja bæta
hag hennar eða eru uggandi um
mannvirki eða fjármuni. Að mínu
viti er fyrirspurnaformið að því
leyti gott, að oft má vekja athygii
á ákveðnum málum og hrinda af
stað breytingum til bóta. „Hvatir"
mínar voru nákvæmlega þær í
þessu tilviki, að ég vildi glöggva
mig á hugmyndum um framtíð-
arrekstur Skálholts og vekja at-
hygli á þeim bókum, sem þarna
eru geymdar — og mörgum
gleymdar. Annað verra gekk mér
nú ekki til, auk þess sem ég tel
hverjum þingmanni skylt að hafa
hugmynd um til hvers fjármunir
ríkisins eiga raunverulega að nýt-
ast og hverjum þeir eiga að koma
að gagni.
Ráðherra svaraði fyrstu spurn-
ingunni með því að rekja þá
starfsemi, sem fram fer í Skál-
holti. Að einu leyti var sú skýrsla
röng, en það var fullyrðing ráð-
herra um, að sumarbúðir fyrir
æskufólk væru reknar á staðnum.
Sá rekstur er ekki lengur í gangi,
og var mér það vel kunnugt.
Biskupsritari gaf mér þá skýr-
ingu, að aðsókn væri hreinlega
ekki nægjanleg. Lýsti ég síðan
áhyggjum mínum af bágbornu
ástandi þeirra mannvirkja, sem
byggð voru undir þá starfsemi, en
þeim hefur greinilega ekki verið
haldið við, enda fjárframlög til
þess allt of lág. Ónotuð og vanhirt
mannvirki, sem byggð hafa verið
fyrir almannafé, eru svo sannar-
lega mál sem varða Alþingi.
Ráðherra taldi bókasafnið vera
„vel geymt í eldtraustri geymslu.
Hins vegar hefur það dregist af
ástæðum sem augljósar eru, að
koma safninu fyrir í húsnæði, sem
gerir fært að nýta það. Þyrfti þá
einnig að vera varsla á safninu.
Þetta verður. að bíða þess tíma,
þegar fé verður fyrir hendi til að
reisa hentugt húsnæði fyrir safn-
ið, og þá verður einnig unnt að
opna það til afnota". Ekki minnt-
ist ráðherra á, að Skálholtsrektor
hefði tekið að sér að líta eftir
safninu, og biskupsritari ekki
heldur í viðtali við mig.
Séra Heimir Steinsson segist
hafa tekið þetta að sér 1979. Vel
má vera að svo sé. En ekki veit ég
til að hann sé neinn sérfræðingur
í meðferð bókasafna, allra síst
gamalla bóka, sem eru afar við-
kvæmar. Enda ber allt tal hans
vott um það. Hann segir um
húsnæðið að „þó kæmi það fyrir,
Þetta bókasafn er ekki „vel
geymt“, segir Guðrún Ilelgadótt-
ir.
að lítilsháttar slagi kæmi í glugga
í miklum hitabreytingum, en
aldrei hefði það orðið það mikið að
rynni niður á gólf“. Gamlar bækur
þurfa að geymast við mjög ná-
kvæmt hita- og rakastig, og alls
ekki við útvegg. Um nýtingu
safnsins segir klerkur, að „við, ég
og kona mín, höfum farið reglu-
lega í turnherbergið og reyndar
dvalið hér löngum stundum, enda
ekki í kot vísað þar sem safnið
góða er“. Síðan segir hann að hluti
safnsins sé notaður af nemendum
Skálholtsskóla, einkum skáldverk
höfunda frá þessari öld. Ekki er
þess getið, hver annast skil og
skráningu á þeim. Ráðherra upp-
lýsti að við safnið hefði bæst gjöf
Páls Kolka og konu hans. Ekki var
þess getið að þær bækur hefðu
verið skráðar, og í viðtalinu í
Morgunblaðinu kemur fram, að
þær bækur séu í kössum á gólfinu.
Ég efast um, að nokkrum bóka-
safnsfræðingi þætti það bókasafn
„vel geymt". Og hvergi kemur
fram, hver gætti safnsins frá
árinu 1965 og þar til séra Heimir
tók það að sér árið 1979.
Síðasta spurning mín fjallaði
um hugmyndir ráðherra um fram-
tíðaruppbyggingu á staðnum. Ráð-
herra las upp stefnumörkun
kirkjuráðs frá 1963, er það tók við
staðnum með sérstökum lögum.
Ég gerði þá athugasemd, að eins
og komið hefði í ljós ættu hug-
myndir þess vart við rök að
styðjast, enda hefði Alþingi ekki
getað veitt fé til allra þeirra
framkvæmda, svo að Skálholt yrði
„kirkjuleg miðstöð í sem fyllstum
mæli og hafi kirkjan þar svo góða
starfsaðstöðu er framast má verða
og hafi á að skipa sem fullkomn-
ustu starfsliði og forustu", eins og
segir í stefnumörkun kirkjuráðs.
Eg hygg að fleiri alþingismenn en
ég dragi í efa að þetta sé raun-
hæft.
Eitt af því sem stefnt er að, er
rekstur menntaskóla í Skálholti
sem geri menn hæfari til guð-
fræðináms. Varla er óeðlilegt að
draga í efa að alþingismenn fallist
á að veita fé til slíks skóla, sem
þar með yrði utan við allt mennta-
kerfi í landinu á sama hátt og
lýðháskólinn í Skálholti nú er.
Áhugi þeirra kom berlega í ljós,