Morgunblaðið - 02.04.1981, Qupperneq 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 2. APRÍL 1981
ráðherra málefni heyri, sker forsætisráð-
herra úr. Og auðvitað sker forsætisráð-
herra úr, ef hér verður einhver vafi og ekki
ætla ég mér að fara að deila við dómarann.
Hitt er náttúrlega annað mál, að ég
áskil mér allan rétt í því sambandi, hvort
ég vil þá skipa sæti utanríkisráðherra."
Ólafur aðvarar Gunnar
Hér fór ekki á milli mála, að Ólafur
Jóhannesson skaut föstu aðvörunarskoti
að Gunnari Thoroddsen, minnugur um-
mæla Gunnars um eldsneytisgeymana í
Helguvík. „Ef þú úrskurðar byggingu
eldsneytisgeyma mál allrar ríkisstjórnar,
þá er allt eins víst að ég taki poka minn og
afmunstri mig af stjórnarfleyinu." Það fór
ekki á milli mála, að þessi voru skilaboð
Ólafs.
Frekari umræður leiddu í ljós að til var
samkornulag milli ríkisstjórnarflokkana
um að forsætisráðherra notaði ekki þing-
rofsréttinn, nema með samþykki allra
stjórnaraðila og ríkisstjórnin hefði sett
sér starfsreglur, en Framsóknarmenn
héldu fram að þær skertu ekki vald
utanríkisráðherra í varnarmálum. Al-
þýðubandalagsmenn bæði Svavar Gests-
son og Ólafur Ragnar þögðu þunnu hljóði í
þessum umræðum.
En það sem fékkst ekki upplýst að fullu
á alþingi íslendinga, er nú upplýst í
fréttablaði Alþýðubandalagsins eins og
ríkisútvarpið hefur skýrt frá. Leynisamn-
ingurinn er til, undirritaður af Gunnari
Thoroddsen, Ragnari Arnalds og Stein-
grími Hermannssyni og fjallar um þing-
rofsréttinn og að ríkisstjórnin taki enga
ákvörðun í meiriháttar málum, nema allir
stjórnaraðilar samþykki, eins og 2. spurn-
ing mín fjallar um.
Sjaldan hafa ráðherrar sýnt Alþingi og
alþjóð meiri lítilsvirðingu og lagst eins
lágt með laumuspil, svo að annars staðar
þætti það fráfararsök og ætti svo vissu-
lega að vera hér.
En Alþýðubandaiagsmenn hafa af
skömm sinni ekki stillt sig um, eftir
gagnrýni flokksmanna sinna, að birta í
fréttablaði það sem þeir þögðu um á
Alþingi til að telja herstöðvaandstæðing-
um, trú um að stöðvunarvaldið væri
þeirra.
Af þessu er ljóst að Alþýðubandalagið
telur sig hafa lykilstöðu í öryggis- og,
varnarmálum og það m.a. því miður fyrir
tilstyrk Sjálfstæðismanna í ríkisstjórn.
Framvinda flugstöðvarbyggingar, flug-
skýla og eldsneytisgeyma mun m.a. leiða í
ljós, hvort svo sé, en vera má, að
Alþýðubandalagið éti eitthvað af þessu
ofan í sig svo að orðalag Ólafs Jóhannes-
sonar sé notað, til þess að halda ráðherra-
stólunum lengur og búa betur um sig í
valdastöðum í þjóðfélaginu.
Það er nefnilega unnt að grafa undan
lýðræðisskipulaginu og sjálfstæðinu innan
frá engu að síður en með þrýstingi og
ásælni utan frá.
Moldviðri um
kjarnorkuvopn
Það er unnt með því að kreppa að
atvinnuvegunum með sívaxandi ríkisum-
svifum og skattaálögum og gera bæði
einstaklinga og fyrirtæki svo háð náðar-
brauði ríkis og lánastofnana, að enginn
megni að rísa upp gegn stjórnvöldum.
Laslo Rajk, kommúnistinn ungverski,
sem seinna var drepinn af eigin samherj-
um, sagði eitthvað á þá leið að samhentur,
harðsvíraður minnihlutahópur getur náð
völdum með snöggu átaki á úrslitastund.
Þannig var farið að í austantjaldsríkjun-
um eftir að kommúnistum tókst að tæla
lýðræðissinna og nytsama sakleysingja til
fylgis með því að skírskota til metnaðar
þeirra og upphefðar, sem síðar reyndist
stundarhjóm og gálgafrestur.
Það er engin tilviljun, að Alþýðubanda-
lagsmenn gera nú tilraun til að blása upp
moldviðri í öryggis- og utanríkismálum,
með því að vekja upp staðlausar margra
ára gamlar fréttir að kjarnorkuvopn séu
geymd á Keflavíkurvelli, blása upp stærð
byggingarframkvæmda umfram stað-
reyndir og síðast en ekki sízt að gera sitt
bezta til að sannfæra Sovétríkin um að
Keflavíkurflugvöllur sé árásarstöð með
kjarnorkuvopn. Hvaða tilgangi þjónar það,
ef Rússar vissu raunar ekki betur.
í leiðara Þjóðviljans 17. marz sl. segir
svo: „Kafbátavarnir Bandaríkjanna í
Norðaustur-Atlantshafi hafa á síðustu 10
til 15 árum verið að þróast upp í
árásarkerfi, sem miðar að því að loka
sovéska flotann inni á innihöfum Sovét-
ríkjanna og granda þeim kafbátum, sem
skotið geta atómflaugum á skotmörk í
Bandaríkjunum."
Það er auðheyrt hverjum hjartað slær
og hvers taumur er dreginn og kemur
engum á óvart, þegar kommúnistar eiga í
hlut.
I sama farveg fór málflutningur þeirra
Svavars Gestssonar og Hjörleifs Gutt-
ormssonar á Norðurlandaþingi um kjarn-
orkulaust svæði á Norðurlöndum. Svavar
býsnaðist reyndar þessi ósköp yfir, að ekki
væri talað meira um utanríkismál á þingi
Norðurlanda, en ein meginástæðan er sú,
að auk þess sem viðhorf þátttökuríkja til
varnarmála var og er ólíkt, og þá tóku
Finnar ekki þátt í störfum Norðurlanda-
ráðs fyrstu 5 árin, og var talið að ástæðan
væri sú að reynsla þyrfti að fást á því
hvort þátttaka Finna í Norðurlandaráði
samræmdist samningsskuldbindingum
Finna við Sovétríkin. En umræða um
kjarnorkulaust svæði á Norðurlöndum
gefur til kynna að þar séu nú slík vopn,
sem ekki er. Einhliða yfirlýsing um
kjarnorkuvopnalaust svæði á Norðurlönd-
úm er gagnslaus og raunar skaðleg, nema
gagnkvæmni sé með í för og eitt stærsta
kjarnorkuforðabúr veraldar á Kolaskaga
beini ekki kjarnavopnum á Norðurlönd,
svo að dæmi sé nefnt í mun víðfeðmara
vandamáli.
Hlutleysi er haldlaust
Við undirritun Helsinki-sáttmálans
gerðu menn sér vonir um framkvæmd
slökunarstefnu í sambúð austurs og vest-
urs. Þær vonir hafa brugðist vegna
innrásar Sovétríkjanna í Afghanistan,
ógnunar þeirra gagnvart Pólverjum, og
brota þeirra gegn mannréttindaákvæðum
Helsinki-sáttmálans svo að dæmi séu
nefnd. Það er umfram allt á valdi
Sovétríkjanna hver örlög slökunarstefn-
unnar verða.
Við Islendingar eigum auðvitað að
leggja okkar lóð, þótt lítið sé á þá
vogarskál að leitast verði við að ná
samkomulagi til að tryggja frið í heimin-
um. Framlag okkar á að vera til þess fallið
að vestræn lýðræðisríki semji af styrk-
leika en verði ekki að láta undan hótunum
einræðisríkja, eins og leiddi til 2. heims-
styrjaldarinnar. Undir því er framtíð
sjálfstæðis okkar komin.
Við eigum að láta þróun alþjóðamála
okkur meira skipta og fylgjast vel með
gangi mála, svo að við getum á hverjum
tíma gætt hagsmuna lands okkar og gert
viðeigandi ráðstafanir í tíma.
Við eigum sjálfir að fylgjast betur með,
hvernig vörnum landsins er fyrir komið og
eftirlit í lofti og legi varðandi umferð- í
nágrenni landsins.
Við eigum að efla landhelgisgæzluna til
þess í raun að gæta hagsmuna okkar og
sýna fána okkar í fiskveiðilögsögunni og
að landgrunnsmörkum, sem við gerum
tilkall til.
Við hljótum að stuðla að sérfræði-
menntun islenzkra manna á sviði varnar-
og öryggismála og aukinni samvinnu
landhelgisgæzlu okkar og eftirlits vest-
rænna bandalagsþjóða okkar.
Góðir fundarmenn.
Hlutleysi er haldlaust, hnattstaða okkar
er slík, hvort sem okkur líkar betur eða
verr, að útilokað er, að styrjaldarátök
milli austurs og vesturs fari fram hjá
okkar garði.
Meginmáli skiptir því, að við Islend-
ingar stuðlum að því að ekki komi til
styrjaldarátaka annars vegar og tryggjum
sjálfstæði okkar og sjálfsákvörðunarrétt
hins vegar.
Það gerum við best með einarðri þátt-
töku í varnarbandalagi vestrænna þjóða
og varnarsamstarfi við Bandaríkin.
Við héldum fyrir 30. marz 1949, að slíkt
gæti ekki gerzt hér, að starfi þjóðkjörinn-
ar löggjafarstofnunar væri ógnað. I því
fólst aðvörun um að láta slíkt aldrei
endurtaka sig, því að það getur verið
undanfari þeirra örlaga þjóða, sem misst
hafa frelsi sitt og sjálfstæði.
Allir sannir íslenzkir lýðræðissinnar
verða því að skapa sterka þjóðarsamstöðu
um lykilaðstöðu í öryggis- og utanríkis-
málum íslands.
Húseigandi í Siglufírði:
Krafðist götusambands
við umheiminn eða þá
bærinn keypti hús hans
SIGLFIRÐINGAR hafa ekki far
ið varhluta af rysjóttri tíð í vetur
frekar en aðrir landsmenn. Hér
hefur snjóað óvenju mikið í vetur
þó svo oft áður. i „gamla daga"
hafi snjóað meira og Siglfirðing-
um ekki þótt neitt stórmál og
sætt sig við það sem snjónum
fylgir. En nú eru aðrir timar og
aðrar kröfur gerðar, nú t.d. er
bilaeign Siglfirðinga mjög mikil
og fæstir loka þá inni yfir
veturinn, heldur nota þá allt
árið, þess vegna krefjast þeir að
götunum sé haldið færum eins og
kostur er hverju sinni.
Það hefur orðið tröppugangur á
þeirri framkvæmd í vetur a.m.k.
og stafar það fyrst og fremst af
fjárskorti bæjarfélagsins. Snjó-
moksturskostnaður í vetur er orð-
inn gífurlegur, hann skiptir tugum
milljónum gkr. og telja menn
kostnaðinn farinn að nálgast
hundraðið nú um þessar mundir.
Nú seinnipart vetrar tóku bæjar-
yfirvöld upp á því í sparnaðar-
skyni að minnka og hætta að láta
vinna yfirvinnu, þrátt fyrir næg
verkefni og ófærar götur. Við
þetta fyrirkomulag eru margir
viðkomandi hús og bílaeigendur
alls ósáttir t.d. hefur það ástand
skapast að húseigandi sem mörg-
um sinnum í vetur, hefur ekki svo
dögum saman hverju sinni, komist
heim til sín á sínum bíl, átt þátt í
því að hann hefur nú ákveðið að
flytja burt úr bænum. Og annar
húseigandi við sömu götu sendi á
dögunum forseta bæjarstjórnar
skeyti þess efnis að ef ekki yrði
mokað og götunni og henni komið
á vegasamband við „umheiminn"
hið bráðasta, þá mundi hann
krefjast þess af bænum að hann
keypti af sér húseign sína, en til
þess er bærinn skyldugur, sam-
kvæmt lögum sem tóku gildi um
síðastliðin áramót, en lögin varða
hús og íbúðir byggð samkvæmt
lögum um byggingu verkamanna-
bústaða, þar sem byggðalögum er
gert skylt að kaupa slík mannvirki
hvort sem þau vilja, geta eða ekki,
ef viðkomandi eigandi krefst þess.
Bak við þessa hótun voru „óbeint"
fleiri húseigendur, í sömu afstöðu,
það ætti ekki að þurfa að taka það
fram að gatan var rudd hið
bráðasta, það var auðvitað auð-
veldara að moka eina eða tvær
götur heldur en kaupa „þær“.
Bæjaryfirvöld og snjóruðnings-
tækjastjórnendur eiga við mörg
vandamál að stríða. Það er til
dæmis spurningin á morgnana;
hvar á að byrja í dag? Allir vilja
að byrjað sé við þeirra götur, en
það er ekki hægt því tækin eru of
fá, og Aðalgatan, sem var orðin
fær í gær er orðin ófær nú, og til
hvers er að moka úthverfin ef
enginn kemst um Aðalgötuna. Svo
eru það bíleigendurnir sem ekki
gera sér grein fyrir að þeir eru
ekki einir í heiminum, oft eiga
aðrir bílaeigendur í erfiðleikum að
komast framhjá bílum þeirra þar
sem þeim er lagt á þeim stöðum
sem þeir eru fyrir, bæði umferð og
snjómokstri. Oft hefur ekki verið
hægt að moka götur vegna bíla
hirðulausra bíleigenda.
Og snjómoksturskostnaðurinn
er ógnvekjandi eins og áður er
getið, jafnvel þó ekki sé miðað við
þessa 2000 íbúa sem hér búa, og
allt að því sorglega við þetta
peningasvelt vegna snjómoksturs,
er það að á þessu græðir ríkið, þ.e.
ríkissjóður, en ríkið hirðir 23,5%
af öllum kostnaðinum í formi
söluskatts sem bærinn verður að
borga þó ekki sé til fé til greiðslu
almennra launa.
Fyrir helgina var farið í það að
fjarlægja snjó norðast í bænum,
en þar hafði honum verið rutt í
háa ruðninga beggja megin vega
og var orðinn til trafala inn-
keyrsiu í bæinn, ásamt snjó sem á
götunum er. Vörubílstjórarnir í
bænum féllust á að aka snjónum
burt og slá 50% af taxta sínum til
að gera það kleift. Það hefur svo
vakið umræður á milli manna:
„Að þar sem bílstjórarnir geta
slegið 50% af taxta sínum og samt
borgað 100% til ríkisins gjöld af
bílunum, mæiagjald o.s.frv. þá
ætti ríkið að geta gefið eftir
söluskattinn vegna vinnuvélanna
og mannanna sem vinna við að
koma snjónum upp á bílana.
Snjómagni því sem ekið hefur
verið í sjóinn skiptir þúsundum
tonna að magni til.
Meðfylgjandi myndir voru tekn-
ar fyrir síðustu helgi í marz, eftir
þriggja daga hláku þannig að
snjóruðningarnir hafa lækkað
þess vegna talsvert, en þegar borið
er saman hæð ruðninganna og
bílanna, og horft á myndina þar
sem jarðýtan er uppi á ruðningn-
um við hlið gröfunnar þá má gera
sér í hugarlund magnið. Myndirn-
ar eru teknar við Hvanneyrar-
braut.
Steingrimur Kristinsson,
Siglufirði.