Morgunblaðið - 12.09.1981, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 12. SEPTEMBER 1981
13
Aernout van Lynden/OBSERVER
komst
á laun
til
„Þaö eina sem viö
getum gert er aö
reyna aö vega menn
í skyndiárásum og
foröa okkur síðan
u
Kabúl
Sovézkur skriðdreki fyrir framan Kabúl-hótel í Kabúl.
Ég er nýkomin til baka til
Pakistan eftir aö hafa veriö smygl-
aö inn í Kabúl, höfuöborg Afgan-
istan, í afgönskum herjeppa. Bíl-
stjórinn minn, sem var höfuös-
maður í stjórnarher Afganistan,
starfar með Mujahedin uppreisn-
armönnunum.
Ævintýriö hófst aö morgni
þriðja dags eftir komu mína tii
Paghman-héraðs, fyrir norö-
vestan Kabúl, er ég vaknaöi i
herbergi þar sem saman var
kominn fjöldi manna, sem reynd-
ust vera foringjar í stjornarher
Afghanistan. Þeir voru borgara-
lega klæddir og höföu komiö
þessar 10 mílur til aö finna
manninn sem þeir kölluöu yfir-
mann sinn.
Hann var Mujahedin foringinn
Abdul Haq, sem ég haföi fylgt meö
til Afghanistan mánuöi áöur. Þótt
hann sé aöeins 22 ára aö aldri,
ræöur hann fyrir rúmlega 200
mönnum í Kabúl og nágrenni.
Foringjarnir 14, voru sumir
hverjir nógu gamlir til aö vera
feöur hans og enginn þeirra var
lægra settur en höfuösmaöur, er
þeir sátu og hlýddu gaumgæfilega
á fyrirmæli hans.
Þaö voru foringjarnir sem
stungu upp á því að smygla mér
inn í Kabúl. Abdul Haq hreyföi
motmælum í fyrstu, en ofurstinn,
lágvaxinn samanrekinn maður um
fimmtugt, var staöráöinn í því.
Hann sagöi, aö þaö væri eina
leiöin til aö koma mér inn. Bflar
hersins væru aldrei stöðvaöir og
jafnvel þótt svo færi yröi alltaf
foringi meö mér. Eina hættan,
sem vofði yfir, væri að lenda í því
er leitað er skipulega hús úr húsi.
Aö lokum gaf Abdul sig.
Hinn ungi yfirmaöur Yunis Khal-
is arms Hezb-e Islami, sem er einn
af fjórum aðalandspyrnuhópunum
í Afghanistan, útskýröi þá um
kvöldiö fyrir mér stööu foringjanna
innan hópsins. „Sumum þeirra
treysti ég fullkomlega. Margir hafa
barizt meö okkur þegar viö höfum
gert árásir á varöstöövar sovézka
hersins. Aðrir hafa bætzt viö í
hópinn síðar.“
Hópurinn, sem átti að fara meö
mig til Kabúl, haföi komiö til að
spyrja, hvort þeir mættu nú ganga
opinskátt til liös viö Mujahedin
skæruliöana. Bón þeirra var hafn-
aö. „Þeir koma okkur aö miklu
meira gagni innan stjórnkerfisins,"
var mér tjáö. „Ekki aðeins meö
því, aö veita okkur upplýsingar um
liösflutninga Sovétmanna og
Afghana, heldur einnig vlö aö sjá
okkur fyrir skotfærum:"
Mánuöi síöar var fariö meö mig
til húss eins í útjaöri Kabúl. A
leiöinni þurfti ég aö ganga þrjár
mflur í fylgd átta Mujahedin
skæruliöa. Nokkrum sinnum þurft-
um viö að taka á okkur krók til aö
foröast vel upplýstar varöstöövar
afganska hersins. Okkur tókst aö
komast á leiöarenda án þess aö til
okkar sæist.
Foringinn, sem ég haföi glst hjá,
vakti mig snemma morguninn
eftir. Hann var höfuösmaöur í
loftvarna herflokki. Nú var hann í
einkennisbúningi. Kvöldiö áöur
haföi hann veriö þægilegur og mér
veriö vel tekið, nú lá honum
greinilega á aö koma mér á næsta
áfangastaö.
Aöeins einu sinni námum viö
staöar, til aö taka ofurstann upp í,
og hrööuðum okkur síöan áfram.
Kabúl var rétt aö vakna til nýs
dags, umferöin var lítil og fátt aö
sjá á breiögötunum.
Á næstu sex dögum fór ég
fjórum sinnum til viðbótar um
borgina í herjeppa. Þá þurftum viö
aö aka hægar vegna umferöarinn-
ar og ég gat betur virt fyrir mér
umhverfiö.
Ástandiö í borginni virtist furöu
eölilegt. Þaö virtist vera jafnmikiö
aö gera á stóra hvítkalkaöa teppa-
bazarnum og endranær, þótt þar
séu nú engir vestrænir ferðamenn.
Þrisvar komum viö aö varð-
stöövum, þar sem bæöi sovézkir
og afghanskir hermenn stóöu
vörð, og í öll skiptin var okkur
bent að halda beint áfram. Rússn-
esku hermennirnir báru vopn sín
opinskátt, en þeir afghönsku voru
vopnlausir. Þetta er enn eitt merki
um hver stjórnvöld vantreysta
öllum sem ekki eru félagar í
alþýöufylkingunni í Afghanistan
(PDPA).
Fyrir utan varöstöövarnar og
einstakar lestir brynvarinna liös-
flutningabifreiöa var nærvera
Rússa ekki áberandi í borginni. En
íbúafjölgunin var aftur á móti
áberandi.
Mörg hundruö flokksfélagar
sem vita aö þeir eru ekki óhultir úti
á landi hafa leitaö til borgarinnar
og þaö hafa þúsundir íbúa þorp-
anna á stóru svæöi umhverfis
Kabúl einnig gert, en þeir óttast
ekki Mujahedin skæruliöana held-
ur rússnesku árasarþyrlurnar.
Á daginn var ég í felum í húsum
embættismanna, sem voru and-
stæðingar stjórnarinnar á laun, en
þeir fögnuöu mér allir, aö því er
virtist af einlægni, þrátt fyrir hætt-
una, sem þetta bakaði þeim. Heföi
ég verið gripinn i húsi einhvers
þeirra heföi sá án efa verið
dæmdur til dauöa. En eins og einn
þeirra sagöi: „Ekki er mikið um
fréttir af því sem er aö gerast í
landinu og því sem veriö er aö
gera þjóðinni, en þó berast af og
til fréttir frá öörum héruðum. En
það koma engir fréttamenn til
Kabúl til aö skýra frá því sem við
erum aö gera.“
Allir mennirnir sem ég bjó hjá,
starfa við eitthvert ráðuneytið á
daginn, en siöari hluta dags og á
kvöldin verja þeir kröftum sinum
til aö berjast gegn stjórninni sem
greiðir laun þeirra.
Sífelld hætta á húsleit, þar sem
leitað er skipulega hús úr húsi, og
vegatálmar, sem aldrei eru langt
undan, gera þaö aö verkum aö
þessi barátta gegn stjórninni er
mjög hættuleg. Menn sögöu við
mig: „Þaö er tífalt erfiðara fyrir
okkur hér í Kabúl aö skipuieggja
róttækar aðgerðir gegn stjórninni
heldur en fyrir félaga Mujahedin
utan borgarinnar.
Þaö eina sem viö getum gert er
að reyna að vega menn í skyndi-
árásum og foröa okkur síöan, og
hvaö svo sem Rússar kunna aö
hafa sagt um okkur i áróöri sínum,
þá hefur okkur tekizt vel hingaö
til.“
Kvöld nokkurt heyröust skyndi-
lega þrjár stuttar hrinur af vél-
byssuskothríö úr nálægri götu.
Nokkrum mínútum síöar skauzt
Mujahedin-liöi inn í herbergið og
sagöi okkur aö launmoröingjar
heföu skotiö Fateh Mohammed,
fyrrverandi herforingja, sem var
áhrifamaður í Parhcami-Armi
PDPA, en sá armur flokksins er
við stjórn. Þaö er enn óljóst hver
skaut hann, þótt nú sé taiiö
líklegast aö þar hafi veriö aö verki
félagar Kalq-arms flokksins.
í tveim húsum voru mér sýndar
vel faldar vopnabirgöir — aöal-
lega skammbyssur og afar frum-
stæöar sprengjur. „Ef viö miöum
viö ástandiö eins og þaö var fyrir
einu til tveimur árum, þá er þaö
miklu betra nú. Viö getum treyst á
farartæki, bfl eöa mótorhjól. í
fyrstu vorum viö gangandi, hvaö
sem viö vorum aö gera. Nú getum
við veriö komnir meira en mflu
vegar í burtu, áöur en nokkur áttar
sig á hvaö var aö gerast. En oft
virka sprengjurnar ekki. Viö höfum
beöiö flokkinn í Peshawar aö láta
okkur fá betra sprengiefni, en þeir
viröast ekki geta náö í neitt skárra
eins og er.“
Skipulag og leynd er meö ágæt-
um. enginn hópur telur fleiri en
átta menn og allir ráöa þeir yfir
vopnabirgöum á a.m.k. tveimur
feiustööum og enginn hópur (jafn-'
vel þótt þeir séu í sama flokki) veit
um tilvist annars. Þá vitneskju
hafa aöeins yfirboöarar.
Sæmundur G. Lárusson:
Guðjón Ó. Hans-
son, það var
þá maðurinn!
ÞEGAR ég hafði lesið greinina
varð mér að orði, það var þá
maðurinn, eða hitt þó heidur.
Gátu þeir í Sjálfstæðisflokknum,
sem birt geta slíka níðgrein um
formann flokksins, ekki fengið
veglegri persónu en Guðjón Hans-
son.
Það er mér óskiljanlegt, að
þessi grein skyldi fást birt í
Morgunblaðinu og það slíkan
óþverra, sem ekki var að undra
þar sem Guðjón var að verki,
maður sem ég tel varla hafa
meðalgreind. Eg tek undir það
með Gísla Jónssyni menntaskóla-
kennara og sömuleiðis grein þá
sem Ólafur Eyjólfsson á Selfossi
skrifar. Höfnum rógburði og
óhcilindum og að lyfta kommún-
istum upp í ráðherrastóla. Það
hefur þá fleirum er. mér fundist
lélegt að dr. Gunnar Thoroddsen
gerði það. Það skal tekið fram að
ég sem skrifa þetta, er óflokks-
bundinn maður og engum háður,
en trúa mín er sú að Geir
Hallgrímsson muni vinna sitt sæti
áfram.
Sæmundur G. Lárusson
Félagsheimilið að
Arnarstapa stækkað
BreiAuvíkurhroppi 1. sept. 1981.
ÍBÚÐARHÚS að Gröf og Stóra-
Kambi i Breiðuvík eru i smíðum.
og má segja að þau séu langt
komin.
Steyptur var upp fyrsti áfangi
að viðþyggingu við félagsheimilið
á Arnarstapa, og var það gert
stuttu fyrir verslunarmannahelg-
ina, en þá helgi voru dansleikir í
húsinu þrjú kvöld. Þar var margt
um manniYin, og var nýja húsnæð-
ið notað.
Plast var sett á þakið til bráða-
birgða, og sóttu um 500 manns
þessar skemmtanir. Nú er nýbúið
að grafa fyrir grunni að íbúðar-
húsi á Bjargi á Arnarstapa, og
verið er að reisa verkfærageymslu
á Gíslabæ á Hellnum.
— Finnbogi
Veitt St. Olavs orðan
IIANS hátign ólafur V. Noregs-
konungur hefur veitt Þorsteini
Víglundssyni, Hjallahraut 5,
Hafnarfirði. fyrrum skólastjóra í
Vestmannacyjum. St. Ólavs-
orðuna fyrir framlag hans til
menningarsamvinnu Islands og
Noregs.
Þorsteinn Víglundsson hefur
meðal annars samið einu íslenzk-
norsku orðabókina, sem út hefur
komið. Orðabók hans hefur að
geyma 50 þúsund orð og um það
bil 12 þúsund orðtök og málshætti.
St. Olavs-orðan verður afhent
Þorsteini Víglundssyni á heimili
hans nk. laugardag 16. þessa
mánaðar af Sendiherra Noregs á
íslandi, Annemarie Lorentzen.
(Frétt frá norska sendiráðinu.)
Lionsklúbbur Grindavíkur
gefur hjartalínurita
LIONSMENN í Grindavík af-
hentu heilsugæslustöðinni i
Grindavik. hjartalinurita að gjöf
þann 7. þessa mánaðar. Á mynd-
inni má sjá ólafíu Sveinsdóttur
taka við gjöfinni fyrir hönd
heilsuga'slustöðvarinnar. en gjöf-
ina afhendir Haukur Guðjónsson
formaður Lionsklúbbs Grinda-
víkur. Hjá honum stendur Sverr-
ir Jóhannsson formaður fjáröfl-
unarnefndar Lionsklúbbsins.
Bankalögfræðingar
með ráðstefnu í Höf n
Ráðstefna bankalögfræðinga frá
Norðurlöndunum stendur nú yfir i
Kaupmannahöfn.
Þátttakendur eru um 100 frá
öllum Norðurlöndunum, þar af 4 frá
íslandi. Er þetta í þriðja skiptið sem
íslenskir bankalögfræðingar sækja
slíka ráðstefnu. Á ráðstefnunni er
fjallað að þessu sinni m.a. um lög og
reglur er varða eftirlit með banka-
starfsemi og í því sambandi sér-
staklega hvers konar starfsemi
bankastofnanir hafa heimild til að
taka að sér, aðra en hina hefð-
bundnu bankastarfsemi. Þá er
ennfremur rætt um mögulegar leið-
ir bankastofnana til að afla sér
fjármagns til starfseminnar, utan
hinna hefðbundnu leiða, sem felast í
móttöku innlána frá almenningi,
svo sem með bankaskuldabréfum,
svokölluðum bankaskírteinum, fjár-
magnsvíxlum og öðrum verðbréfa-
viðskiptum.
Þá er rætt um lögfræðileg vanda-
mál, sem koma upp vegna lánveit-
inga gegn veði í eignum erlendis.