Morgunblaðið - 21.02.1982, Blaðsíða 18

50
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 21. FEBRÚAR 1982

K—■yI
Pottarím
Umsjón: SIGRÚN
DAVÍÐSDÓTTIR
l>að er ekki hægt að láta bollu-
daginn fara fram hjá sér, án þess
ad gera honum nokkur skil. Og
auðvitað að halda uppi áróðri fyrir
heimabökuðum bollum. I*að er
ekki erfitt. I>ær eru ódýrar, og þið
getið þá haft þær eftir ykkar höfði.
Kg er afar hrifin af litlum og nett-
um bollum og vil því gera hlut
þeirra sem mestan. Slíkar heima-
gerðar bollur veita ekki eins mikla
magafyllingu og stórar, keyptar
bollur, en þær gefa ckki síðri lífs-
fyllingu. Mannskepnan fær yfir
leitt meira út úr því sem hún býr til
sjálf hcldur en því sem kcypt er
tilbúið, ekki satt?
Bollubakstur er einkar ánægju-
leg iðja, svona einu sinni á ári, og
sjálfsagt að búa sér til einhverjar
siðvenjur í þeim efnum, t.d. að fá
einhvern eða einhverja til að
staðinn fyrir smjör, því þá losn-
ar maður við að bræða smjörið.
Sólblómaolía er ekki lakleg í
bollurnar, auk þess sem hún
þykir nokkuð hollustusamleg.
Eggin, eitt eða tvö, gera bollurn-
ar léttari en ella. Nú svo set ég
gjarnan örlítið af heilhveiti
saman við, bæði vegna bragðsins
og svo vegna útlitsins, því með
svolitlu af heilhveiti verða boll-
urnar brúnar og hraustlegar. Ég
mæli sem sagt mjög með heil-
hveitiviðbótinni þótt hún sé
fræðilega séð ekki ómissandi.
'k 1 volg mjólk, allt að 37°
heit, eða vatn og mjólk til
helminga,
50 gr. ger,
3—5 msk. hunang,
‘k — % dl matarolía eða
50—75 gr. brætt smjör,
1-2 egg,
ca. 15 dl hveiti, þar af gjarnan
2xk dl heilhveiti.
1) Hellið saman í skál mjólkinni,
eða mjólkurblandinu, hunang-
inu, egginu eða eggjunum og
feitinni. Myljið svo gerið út í og
hrærið í, þannig að það leysist
nokkurn veginn upp.
2) Bætið nú hveitinu við, fyrst
heilhveitinu, ef þið notið það, og
síðan þannig að þið byrjið á að
setja um 14 dl af hveiti í. Hnoðið
nú og bætið við hveiti, þar til að
4) Setjið ofninn á 250°.
5) Setjið bollurnar í fullheitan
ofninn og bakið þær í 8—10
mín., eða þar til ilminn leggur út
úr ofninum, og þær eru orðnar
fagurgylltar á að líta. Þá eru
þær væntanlega bakaðar. Það er
þetta með bökunartimann, sem
er alltaf smá álitamál. Bollurnar
eru misþykkar hjá hverjum og
einum, ofnar eru ekki eins. Því
er ágæt regla að fulltreysta aldr-
ei bökunartímanum, heldur
fylgjast með því sem er í ofnin-
um. Bökunartími hlýtur alltaf
að vera leiðbeining, fremur en
hinn endanlegi sannleikur. Og
svo er að láta bollurnar kólna,
áður en þær eru skornar og fyllt-
ar, því þær klessast gjörsamlega
ef þið gerið tilraun til að skera
þær volgar, eða heitari en það.
Þá er aðeins eftir að velja nokkr-
ar gómsætar fyllingar.
Ef ykkur finnst uppskriftin
óþarflega stór, er enginn vandi
að deila með tveimur og helm-
inga hana. En athugið að það er
lítið meira verk að baka heila
uppskrift en hálfa, svo það borg-
ar sig þá betur að frysta helm-
inginn af bollunum, ef þið hafið
tök á því. Einnig er hægt að
setja helminginn af deiginu í
kæliskáp, eftir að það er hnoðað
í fyrsta skipti, og baka úr því
daginn eftir. Ef það stendur
mikið lengur en 1 sólarhring í
hverja bollu. En hvers vegna
vatnið? Jú, það hefur þau áhrif
að það er auðveldara að smyrja
hunanginu á, og lagið verður
jafnara.
Venjulegu bollurnar hérna að
ofan hafa ekkert slæmt af svona
meðferð, því þannig verða þær
gljáandi og fallegar á að sjá. Það
bókstaflega stirnir á þær eftir
hunangsbaðið.
Marsipanbollur
Auk þess að fylla bollur með
marsipanrjóma, sem er lystilega
gott, er tilvalið að setja marsip-
an inn í bolludeig og baka. Slíkar
bollur eru beztar volgar, e.t.v.
með rjóma ef ykkur sýnist svo.
Þið getið notað hvort sem er
venjulegt bolludeig eða rúsínu-
bolludeigið á undan.
Þið hrærið þá marsipan til
helminga með flórsykri, og
bragðbætið það kannski með
víni, ávaxtasafa eða kryddi.
Kanell fer t.d. einkar vel við
marsipan. Sömuleiðis sultaður
engifer. Ef þið eruð t.d. með 200
gr af marsipani getið þið sett
allt að 100 gr af flórsykri saman
við. Þetta er þó auðvitað algjör-
lega smekksatriði. Ef ykkur sýn-
ist svo getið þið hrært svolitlu
smjöri saman við marsipanið.
Það er gjarnan gert þegar það er
Bolludagurinn
deigið loðir vel saman og festist
ekki við hendur ykkar og það
annað sem deig á festir. Það er
nokkuð misjafnt hvað þarf af
hveiti, og það getur vel verið að
þið þurfið meira en þessa 15 dl.
En auðvitað látið þið það ekki
hafa nein áhrif á ykkar sálarró.
Og nú er bara að hnoða rösklega,
svo að deigið verði slétt og
sprungulaust. Þá er það sett í
skál eða plastpoka og látið lyfta
sér í a.m.k. 1 klst., en gjarna
lengur. Það er oft talað um að
deigið eigi að tvöfaldast að
rúmmáli, svo þar hafið þið ein-
hverja viðmiðun.
3) Þegar deigið er útblásið og
fínt er það tekið enn á ný og
hnoðað. Svona sætabrauðsdeig
lyfta sér auðveldlega, því gerinu
líður vel í návist sykursins, svo
að þið þurfið ekki að slíta ykkur
út við hnoðunina. Mótið nú deig-
ið í litlar bollur og setjið þær á
smurða plötu. Stærð bollanna er
auðvitað smekksatriði. Ég kýs
að hafa þær litlar og penar, svo
að ein bolla geri ekki alveg út af
við bollulystina. Bezt finnst mér
að hafa þær fremur flatar og
þunnar, því þær lyfta sér vel, og
það er viðráðanlegra að fylla
flatar bollur en háar og typptar.
Það er jafnvel hægt að fletja
deigið út og stinga bollurnar út
eins og smákökur. Nú eiga boll-
urnar (þessar litlu og penu) enn
að lyfta sér á plötunni og þá í
allt að 30 mín., eða þar til þið
sjáið að þær hafa lyft sér svo um
munar og eru að verða loft-
kenndar.
hjálpa til. Þar eru börnin fremst í
flokki ákafra aðstoðarmanna. Sem
sagt, hugsið ykkur vel um áður en
þið takið ákvörðun um að kaupa
bollur. Er alveg víst að þið haílð
efni á að missa af ánægjunni við
að búa til og borða eigin bollur?
llppskriftirnar af venjulegum
bollum og rúsínubollum sem birt-
ast hér á eftir eru þær sömu og í
fyrra. Auk þess fylgja ábendingar
og hugmyndir í viðbót við þær.
Góða skemmtun og ánægju-
legan bolludag!
Bollur
(ca. 40 litlar)
Hér kemur uppskrift að boll-
um, sem síðan er hægt að fylla
með góðum rjóma. Ég nota
gjarnan hunang til að sæta þær,
en þið notið annað sætmeti ef
ykkur lízt svo, t.d. púðursykur
eða hvítan sykur. Mér finnst
þægilegt að nota matarolíu í
kæliskápnum, getur það súrnað.
Og svo er auðvitað hægt að
frysta deigið, þó ég sé aldrei al-
veg dús við þá aðferðina, en það
er smekksatriði eins og svo
margt annað..
Þeir sem ekki þola mjólk og
mjólkurvörur geta hæglega
sleppt mjólkinni og notað vatn
eingöngu, og nota þá auðvitað
matarolíu, eða sleppa feitinni al-
veg. Þeir sem ekki þola egg geta
einnig hæglega sleppt þeim
Kúsínubollur
Þeir sem kjósa eitthvað annað
en þessar hefðbundnu fylltu
rjómabollur eða krembollur,
geta glatt sig yfir þessum boll-
um. Þær eru e.t.v. beztar volgar.
Ef það á að skíra þær nákvæm-
lega, ættu þær að heita rúsínu-
hungangs-kryddbollur, svo þið
sjáið þá hvað hér er á ferðum.
Það er sannarlega ekki ofmælt
að þær eru einkar góðar, svo
ekki séu nú notuð sterkari lýs-
ingarorð. Kryddið er nefnt sem
dæmi, en þið notið auðvitað það
sem ykkur líkar.
Þið leggið þá til grundvallar
deigið hér að ofan, en bætið í:
1 msk. kanel,
4 nýsteyttum negulnöglum,
ein tsk. masi (mace) eða svo-
litlu af dufti,
'k af nýrifnu múskati eða til-
búnu dufti,
200 g rúsínur,
200 g súkkat og orangeat til
heiminga.
1) Þessari viðbót bætið þið í
vökvann, áður en hveitið er sett
í. Síðan er farið að eins og lýst er
hér að ofan.
Auðvitað er ekkert sem mælir
á móti því, að þið fyllið þessar
bollur eins og hinar.
Þegar bollurnar koma rjúk-
andi heitar út úr ofninum,
standið þið tilbúin með glas af
köldu vatni, hunangskrukku og
kökupensil. Síðan bleytið þið
pensilinn í vatninu, setjið hun-
ang á og penslið bollurnar. Það
er ágætt að fara 1—2 umferðir
yfir allar bollurnar. Það þarf
ekki að dýfa penslinum í eftir
notað í kökufyllingar. Enn og
aftur smekksatriði.
Síðan takið þið svolítið af
deigi og þrýstið út í hendi ykkar.
Á miðja deigspjötluna setjið þið
bita af marsipanfyllingunni og
þrýstið svo deiginu eins vel sam-
an utan um fyllinguna og þið
getið. Setjið svo bollurnar á
smurða plötu með samskeytin
niður. Þetta er nú allt og sumt.
Síðan látið þið deigið lyfta sér
eins og venjulega og bakið eins
og sagt er um í uppskriftinni.
Bollurnar má frysta. En mun-
ið að þær eru einna beztar volg-
ar...
Súkkulaðibollur
Auk þess að setja súkkulaði-
rjóma í bollur og e.t.v. svolítið
bráðið súkkulaði yfir þær, er
hægt að baka súkkulaðibita inn í
bollunum líkt og gert er við
marsipanið hér að ofan. Þetta er
franskur siður og tengist bollu-
deginum ekki neitt. Þar er þetta
einfaldlega ein af þeim sæta-
brauðstegundunum sem bakarar
bjóða upp á, eða buðu, því súkku-
laðihrauðin eru víst eitthvað
sjaldséðari nú en áður var. Það
voru einkum skólakrakkar, sem
sóttu í þessi brauð, þó vafalaust
hafi hinir fullorðnu krækt sér í
brauð við og við ... Þegar
súkkulaðið bakast með bollunum
hleypur það svolítið í kekki, en
það gefur bara skemmtilegri
áferð.
Þið farið að eins og lýst er hér
að ofan. Takið deigbita, þrýstið
honum út í höndunum og setjið
súkkulaðimola á pjötluna. Þrýst-
ið deiginu vel saman og og reyn-
ið að loka súkkulaðið sem best
inni. Látið nú bollurnar á
smurða plötu með samskeytin
niður, látið þær lyfta sér og bak-
ið eins og venjulegar bollur. Ef
eitthvað flýtur úr bollunum, sem
skeður oft, er vandalaust að ýta
því inn þegar bollurnar koma úr
ofninum.
Bollurnar eru langbeztar yl-
volgar. Ykkur finnst kannski
skrýtin samsetning, hveiti-
brauðsdeig og súkkulaði, en ég
get fullvissað ykkur um að ef
ykkur á annað borð líkar við
sætmeti, þá er þetta ekki það
lakasta...
Krembollur
I stað þess að setja krem í
bollur, eftir að þær eru bakaðar
er hægt að úbúa krem og setja í
bolludeigið, eins og áður er lýst
með marsipan og súkkulaði.
Kremið er þá soðið úr eggjum,
sykri, mjólk og hveiti, e.t.v.
bragðbætt með vanillu, haft
sæmilega þykk, og kælt áður en
það er sett í deigið. Sjálf hef ég
aldrei reynt þetta, en það eru
víða uppskriftir að slíku kremi,
svo ef ykkur líst vel á hugmynd-
ina, þá er ekkert því til fyrir-
stöðu að láta verða af fram-
kvæmdum ...
Kjómafyllingar
Mjúkþeyttur rjómi, bragð-
bættur á einhvern hátt, er veru-
leg fylling í góðar bollur. Mjúk-
þeyttur, því þá bleytir hann boll-
urnar svolítið upp. 1 stífþeytt
eggjahvíta gerir rjómann léttari
og loftmeiri. Rjóminn verður þá
heldur ekki eins feitur.
Það er ýmislegt hægt að setja
í rjómann. Þannig getið þið búið
til súkkulaðirjóma, núggat-
rjóma, hneturjóma, sulturjóma,
mokkarjóma (með kaffidufti),
hunangsrjóma og vínrjóma.
Karamellubollur
Ungur og hugmyndaríkur
bolluunnandi nefndi við mig um
daginn hvort ekki væri hægt að
búa til karmellubollur. Og það er
reyndar afbragðs hugmynd. Hér
á eftir fylgir uppskrift að kara-
mellukremi, sem þið getið hvort
heldur sem er blandað saman
við þreyttan rjóma, eða sett inn
í bolludeig, líkt og súkkulaðið
o.fl.
Þetta karamellukrem er hið
mesta hnossgæti og hentar vel
við fleiri tækifæri en bollubakst-
ur. Það er afar gott á kökur,
bæði eintómt og saman við
þeyttan rjóma. Og með heima-
tilbúnum ís er það einnig mjög
gott, e.t.v. volgt sem sósa.
Það geymist vel, en verður
hart í kæliskáp. Því þarf að taka
það út í tæka tíð áður en það er
notað, eða að velgja það aðeins.
Eins og þið sjáið þegar nánar
er að gáð, þá er þetta hvorki
meira né minna en súkkulaði-
karamellukrem ...
% dl strásykur
% dl ljóst síróp
K dl rjómi
50 gr. smjör
50 gr. suðusúkkulaði
1) Setjið þetta allt í rúmgóðan
pott, helst þykkbotnaðan, og hit-
ið. Látið síðan sjóða nokkuð
kröftuglega í 4—5 mín. Setjið þá
1 dropa í glas af köldu vatni. Éf
dropinn heldur lagi og er mjúk-
ur viðkomu, er karamellan hæfi-
lega soðin, en annars sjóðið þið
hana heldur lengur og reynið
svo aftur. Hellið karamellunni í
skál og látið hana kólna á eld-
húsborðinu. Þá þykknar hún
smám saman.
En stundum fer svo, að þrátt
fyrir aðgæslu verður karamellan
of hörð þegar hún kólnar. Þá er
reynandi að hita hana aðeins
aftur þannig að hún rétt nái að
bráðna, en sjóði alls ekki. Bætið
síðan svolitlu af rjóma í, eftir að
potturinn er tekinn af hitanum.
2—4 msk. geta mýkt karamell-
una nægilega, þannig að hún
verði hæfilega þykk og mjúk
þegar hún kólnar.