Morgunblaðið - 21.02.1982, Blaðsíða 20

52 MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 21. FEBRÚAR 1982
„Fer nú mikill tfmi
í að rannsaka
mannréttindabrot
í E1 Salvador
og Póllandi“
Segir Vincent McGee stjórnarformaður
Amnesty International í Bandaríkjunum,
en hann var staddur hér á landi og hélt
fyrirlestur á vegum samtakanna
„Kitt höruðmarkmið Amnesty International er að vekja athygli á mál-
stað fanga, sem sitja í fangelsi vegna stjórnmálaskoðana sinna, vegna
trúarskoðana eða vegna kynþáttaofsókna eða tungu og sýna þannig að
umheimurinn er vakandi fyrir brotum á mannréttindum í þeim löndum,
sem virða þau að vettugi. En umræður í fjölmiðlum um þessi mál eru ein
árangursrfkasta aðferðin til að þrýsta á stjórnvöld í þessum löndum til að
láta fanga lausa.“
l»að cr Vincent McGeem sem þetta mælir en hann er stjórnarformaður
Amnesty International í Bandaríkjunum. Hann var staddur hér á landi til
að kynna sér starfsemi Amnesty International á íslandi og kynna ís-
landsdcildinni hvað er að gerast í Bandaríkjunum á þessu sviði. í því
skyni hélt hann hér fyrirlestur á vegum samtakanna. Að aðalstafi er
Vincent McGee ráðgjafi fyrirtækja og stofnana, sem vilja styðja með
frjálsum framlögum hin ýmsu mannúðarverkefni í heiminum.
Vincent McGee heldur áfram
að ræða markmið og störf Amn-
esty Intarnational: „I öðru lagi
vinna samtökin að því að ákærur
á hendur fólki, sem hneppt hefur
verið í varðhald vegna skoðana
sinna eða uppruna, séu skil-
merkilegar og réttarhöld yfir
þessu fólki fari fram og þau
gangi fljótt fyrir sig.
í þriðja lagi berjast samtökin
fyrir afnámi dauðarefsingar og
að pyndingar og hvers kyns
ómannúðlegar eða óvenjulegar
refsiaðgerðir verði afnumdar.
Amnesty International eru
samtök, sem vinna eftir mann-
réttindasáttmála Sameinuðu
þjóðanna. Fjárhagslega byggist
starfsemin á frjálsum framlög-
um einstaklinga en þau taka
ekki við fé frá ríkisvaldinu."
Ilve margir eru í þessum alþjóð-
legu samtökum í heiminum?
„Það eru nú um 350 þúsund
manns í samtökunum í 151 landi.
Alþjóðlegu deildirnar eru þó
ekki starfræktar nema í 41 landi
en það þarf ákveðinn hóp til að
stofna slíkar deildir."
Hvert teygja samtökin sig?
„Þau eiga sér stuðningsmenn
um allan heim, þó flestir með-
limir Amnesty International séu
í Vestur-Evrópu og Bandaríkj-
unum. En samtökin eru sífellt að
ná betri fótfestu í Suður-Amer-
íku, þá einkum í Perú og Vene-
zuela. í Asíu eru það einkum
Japan og Suður-Kórea, sem eru
vilhöll Amnesty International og
í Afríku eru það Nígería, Fíla-
beinsströndin og Senegal, en
innan þessara síðastnefndu
landa starfa aðeins litlir hópar.
I sumum löndum eins og til
dæmis Sovétríkjunum eru sam-
tökin bönnuð og þeri sem aðhyll-
ast þau eru sendir í fangeldi og
sumir hafa þurft að flýja land
vegna tengsla sinna við samtök-
in opinberlega.
Höfuðstöðvar Amnesty Int-
ernational eru svo í London þar
sem um 150 manns framkvæma
þær rannsóknir sem gerðar eru á
vegum samtakanna og annast
stjórnunarlega hlið þeirra."
I hvaða löndum eru samtökin
fjölmennust?
„þau eiga sér flesta fylgis-
menn í Vestur-Þýskalandi,
Bandaríkjunum, Svíþjóð, Hol-
landi, Belgíu, Frakklandi og
Englandi."
Hvert er svo starf hins almcnna
félaga í Amnesty International?
„Það felst einkum itþví að
skrifa föngum, fangelsisstjórum,
stjórnvöldum eða öðrum þeim
sem völdin hafa í því landi, sem
fanginn er í haldi, svo og fjöl-
skyldu og vinum og haldið áfram
þangað til fanginn er leystur úr
prísundinni."
Hvernig getið þið vitað hvort að
bréfaskriftir ykkar bera árangur?
„Það er erfitt að mæla árang-
ur nema að viðkomandi fangi sé
látinn laus úr fangelsi. Við get-
um tekið dæmi um Clöru Tam-
blay, sem var fangi í Chile.
Amnesty International hafði
skrifað henni og stjórnvöldum í
tvö ár og að þeim liðnum var hún
látin laus og fluttist hún til Sví-
þjóðar þar sem hún fékk hæli
sem pólitískur flóttamaður.
Við vitum að ríkisstjórnir í
hinum ýmsu löndum, þar sem
mannréttindabrot eru viðhöfð
taka tillit til gagnrýni okkar og
þær vita að við fylgjumst með
mannréttindabrotum í löndum
þeirra og þannig veita samtökin
þeim aðhald.
Og þó að bréfin berist ekki til
fanganna sjálfra, þá vita oft aðr-
ir fangar, sem vinna í fangelsun-
um að borist hefur bréf frá
Amnesty International og þeir
láta viðkomandi fanga vita af
því. Þannig fá þeir vitneskju um
það að þeim hefur ekki verið
gleymt og unnið er að því að láta
þá lausa, sem veitir þeim von og
styrk."
Vincent McGee. Ljósm.: Emiiía
Hvernig getið þið vitað hvernig
ástandið er í mannréttindamálum í
þessum löndum?
„Við komumst að því með því
að ræða við flóttamenn, blaða-
menn, stjórnmálamenn, sendi-
ráðsfólk og síðast en ekki síst
kirkjulega starfsmenn sem dval-
ið hafa eða dvelja í þessum lönd-
um. Á þennan hátt erum við nú
til dæmis að rannsaka pynd-
ingar, mannshvörf og hverjir
hafa verið teknir af lífi undir
stjórn síðustu þriggja ríkis-
stjórna í Afghanistan undanfar-
in fimm ár.“
Hvað gerið annað til að kanna
ástandið í þessum löndum?
„Stundum sendum við sendi-
nefndir á vegum samtakanna, til
þeirra landa, sem það er leyft, til
að rannsaka ákveðin tilfelli eða
aðstæður í fangelsum. Á hverju
ári birtum við 6 til 12 slíkar
formlegar rannsóknir, sem við
höfum gert og hefðu tekið fleiri
ár að framkvæma sumar þessar
rannsóknir.
Á undanförnum árum höfum
við gert 2—3 slíkar rannsóknir á
mannréttindabrotum í Sovét-
ríkjunum og í E1 Salvador, Arg-
entínu og nýlega var gerð mikil
rannsókn í Pakistan og Zaire.
Einu sinni á ári birtum við svo
árlega skýrslu samtakanna yfir
allt það starf, sem farið hefur
fram innan Amnesty Internat-
ional það árið. Við birtum þessa
skýrslu á mannréttindadegi
Sameinuðu þjóðanna 10. des-
ember. Á síðastliðnu ári greindi
skýrslan frá vinnu samtakanna
innan 117 landa.“
Er hægt að taka út einhver
ákveðin lönd eða land, þar sem
ástandið í mannréttindamálum er
verra en annars staðar?
Nei, það er ekki hægt. Amn-
esty Internationa) bera þjóðir
ekki saman á þann hátt. En það
má geta þess að samtökin hafa
haft mikið með mannréttinda-
brot í Iran að gera, bæði meðan
keisarastjórnin var við völd og
eftir að klerkastéttin hófst til
valda. Nú erum við að rannsaka
þær aftökur sem farið hafa fram
í landinu á undanförnum tveim-
ur árum.
Þá hafa samtökin einnig unnið
töluvert með Eþíópíu vegna
fjöldamorða og margvíslegra
annrra mannréttindabrota, sem
þar hafa átt sér stað. Um þessar
mundir fer svo mikill tími okkar
í að rannsaka mannréttindabrot
í E1 Salvador og í Póllandi, en
vandamál þessara tveggja landa
eru afar ólík."
Einbeita samtökin sér að ein-
hverjum ákveðnum málaflokkum í
mannrétindamálum fremur en öðr
um?
„Samtökin hafa að undan-
förnu beitt sér fyrir herferð í því
að kynna mannshvörf í hinum
ýmsu löndum. Þetta á einkum
við um lönd eins og E1 Salvador,
Filipseyjar, Afghanistan,
Eþíópíu og Argentínu. Það er
nefnd á vegum Sameinuðu þjóð-
anna sem vinnur að þessum mál-
um og starfar Amnesty Inter-
national einnig í samvinnu við
hana. Ríkisstjórnir þessara
landa hafa reynt að stöðva
starfsemi nefndarinnar innan
Sameinuðu þjóðanna en án ár-
angurs."
Að hvaða máiefnum vinnur sá
hópur, sem þú starfar innan í
Bandaríkjunum?
„Ég starfa í deild í New York
sem er númer tuttugu og sex og í
henni eru fimmtán meðlimir úr
hinum ýmsu atvinnustéttum.
Þeir einstaklingar sem við vinn-
um fyrir núna eru Artunian og
Clement Langdon.
Artunian er úkrainskur þjóð-
ernissinni, sem settur var á geð-
veikrahæli í Sovétríkjunum
vegna skoðana sinna, en Clement
13DAGA PASKAFERÐ 6.APRIL
BEINT FLJUG I SÓLINA OG SJOINN
ISLENSKT LEIGUFLUG ALLA LEIÐ
BENIDROM
1982:
6. apríl
18. apríl
11. maí
1. & 22. júní
13. júlí
3. & 24. ágúst
14. sept
5. október
G?SW\L!lUlliÚja \ KORSlKÁ\ SLWÆ/
ALLA FOSTUDAGA
VDCU/HELGARFERDIR
ALLA LAUGARDAGA
9. APRIL
NICE CANNES lTlonteCanio
FRANSKA RIVIERAN ALLALAUGARDAGA
AGAWR MAROKKO
ALLA LAUGARDAGA
ALÞJOÐLEG ÞJONUSTA
FARMEÐASALA OG HÓTELPANTANIR
FERÐAMIÐSTÖÐIN
AÐALSTRÆTI 9
SÍM128133 11255