Morgunblaðið - 20.06.1982, Síða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 20. JÚNÍ1982
— Mér var það mjög mikils
virði að fá þetta tækifæri að
námi loknu og það er svo með
starf kantors eins og mörg
önnur að þótt ég hafi verið í
námi í 5 ár er talsvert öðruvísi
að hefja vinnu, sagði Hörður
Áskelsson, sem nú hefur tekið
við starfi organista í Hall-
grímskirkju í Reykjavík, eftir
nám og vinnu í Þýskalandi.
Honum var boðin staða kant-
ors við Neanderkirkjuna í
Diisseldorf í eitt ár, eftir 5 ára
nám hans þar í borg, en í við-
tali við Mbl. ræðir hann um
nám sitt erlendis og ýmislegt
sem framundan er hjá organ-
istanum. Hörður er af tónlist-
arfólki kominn, faðir hans er
Áskell Jónsson organisti og
söngstjóri á Akureyri. Kona
hans er Inga Rós Ingólfsdóttir
semballeikari og eiga þau tvær
dætur, Guðrúnu Hrund 7 ára
og Ingu 3 ára. En áður en
lengra er haldið er Hörður
Er bjartsýnn og hlakka
míkið til starfeins hér
segir Hörður Askelsson sem tekið hefur
við starfi organista í Hallgrímskirkju
Hörður Áskelsson við orgelið og kona hans Inga Rós Ingólfsdóttir leikur
í sellóið, en myndin er tekin I Neanderkirkjunni I Diisseldorf.
beðinn að greina frá hver eru
störf kantors:
Tónlistarlíf í kirkju
— Sjálft orðið gefur til kynna
að hann hafi eitthvað með söng aö
gera, hann sé eins konar for-
söngvari, en í stuttu máli má
segja að starf kantors sé að ann-
ast orgelleik, söngstjórn og raun-
ar hvaðeina er snertir söng- og
tónlistarlíf í kirkjum. Söfnuðir í
Þýskalandi ráða sína kantora til
þess að skipuleggja, stjórna og sjá
um tónlistarmál í kirkjum sínum,
bæði í reglulegum guðsþjónustum
og á sérstökum tónleikum, en að-
alstarfið er að hugsa um þann
búning sem boðskapur kirkjunnar
á að fá í tónlist.
I reglubundnum guðsþjónustum
í mörgum kirkjum í Þýskalandi
annast kantorinn orgelleikinn,
hefur þá yfirleitt ekki kirkjukór-
inn sér til aðstoðar, en söfnuður-
inn sjálfur tekur mikinn þátt í
söngnum. Þá annast organistinn
undirspil við aðrar athafnir í
kirkjunni, giftingar o.fl. Við sér-
stök tækifæri, t.d. uppskeruhátíð,
á aðventunni, um jól, föstu, páska
og við fermingar skipar kór sinn
sess í messunni, með sálmasöng
og flutningi á ýmsum verkum og
er í verkahring kantors að stjórna
því. Þar fyrir utan eru iðulega
ákveðnir tónleikar á hverjum
vetri, með þátttöku kórsins,
hljómsveitar og annarra flytjenda
og síðan fer það eftir frumkvæði
kantors og fjármagni til ráðstöf-
unar hversu fjölbreytt tónlistarlíf
kirkjan býður upp á.
Staðgengill einn vetur
En hvernig kom það til að þú
réðst í þetta starf í Diisseldorf?
— Fastráðni kantorinn við Ne-
anderkirkjuna í Diisseldorf.
Oskar Gottlieb Blarr, sótti um
ársleyfi, en hann hafði gegnt
starfi sínu i 20 ár og var þar í
miklum metum. Fékk hann leyfið
með því skilyrði að hann gæti út-
vegað staðgengil sem safnaðar-
stjórnin gæti sætt sig við. Hann
hafði ráðfært sig við einn kennara
minn, en ég iauk námi mínu í
fyrravor og varð það úr að mér
var boðin þessi staða í einn vetur
og sló ég til. Tók ég við starfinu
um haustið, en fékk að nota tím-
ann fram að því til frekara
orgelnáms.
Eg þóttist vita að erfitt yrði að
sigla í kjölfar þessa kantors, en
mér gekk vel að komast í sam-
band við kórfélaga, sem voru alls
70. Allt þetta starf var auðvitað
mjög rótgróið og í nokkuð föstum
farvegi og það var því tilbreyting
að fá annan mann, sem beitti
kannski öðrum aðferðum og talaði
öðruvísi við fólkið. Kantorinn
hafði beitt þeirri aðferð að halda
fólkinu í ákveðinni fjarlægð og öll
samskipti voru eftir settum regl-
um, enda var borin mikil virðing
fyrir honum, en ég stóð á ein-
hvern hátt nær fólkinu sem varð
til þess að meiri félagsandi rikti í
kórnum en áður hafði verið að
mér skilst.
Ég hafði auðvitað mínar skoð-
anir og kröfur og vissi hvað ég
vildi fá fólkið til að gera, en leit á
þau sem jafningja. Kórféiagar
hafa sjálfsagt líka velt því fyrir
sér hvernig þessi óreyndi, útlendi
unglingur myndi haga sér, en mér
var vel tekið og allt gekk þetta
eðlilega fyrir sig að mér fannst.
Skipulagning
til fyrirmyndar
Og hver voru belstu verkefni þín
sl. vetur?
— Þegar ég tók við starfinu
þurfti að setja niður ákveðna
áætlun um tónleikahald, en það er
allt skipulagt langt fram í tím-
ann. Ákveða þarf efnisskrá á hin-
um ýmsu tónleikum yfir veturinn,
finna út hvenær nota á kórinn og
hvaða hljóðfæraleikara þarf með
honum og þetta vérður að miða
við þá fjárveitingu sem söfnuður-
inn hefur til ráðstöfunar í tón-
leikahaldið. Kórinn sjálfur er
ólaunaður, en ætlast er til að
hann taki þátt í ákveðnum verk-
efnum og fer það eftir hugmynd-
um kantorsins og áhuga kórsins
hversu mörg þau verða. Kórinn er
samvinnuþýður og sé allt skipu-
lagt vel fram í tímann verða engir
árekstrar. Hins vegar myndi ekki
þýða að biðja um aðstoð við kons-
ert með fárra vikna fyrirvara,
Þjóðverjar skipuleggja sig á ann-
an hátt en við Islendingar og vilja
vita með löngum fyrirvara hvað
þeim beri að gera og þá standa
þeir líka við sitt og við getum
kannski tekið þessa skipulagningu
þeirra okkur til fyrirmyndar.
Margs konar
tónlistarflutningur
Og Hörður Áskelsson heldur
áfram og rekur helstu verkefni
sín í Dússeldorf:
— I kantorstíð minni í Dússel-
dorf hélt ég marga orgeltónleika
bæði í Neanderkirkjunni og Jó-
hannesarkirkjunni, höfuðkirkju
Dússeldorf, svo og í öðrum vest-
ur-þýskum borgum. Kona mín,
Inga Rós sellóleikari, skipti með
mér efnisskránni á sumum þess-
ara tónleika. Auk þess héldum við
kammertónleika í október. Þá
voru leikin verk fyrir sópran,
blokkflautu, selló og sembal, og á
jólanótt fluttum við hjarðmúsík
með strengjahljóðfærum. Á föstu-
daginn langa gerðum við
skemmtilega tilraun með guðs-
þjónustu í tónleikaformi, „Hug-
leiðingar um píslargönguna"
(Meditationen zum Kreuzweg")
nefndi ég hana, við völdum sjö af
hinum hefðbundnu viðkomustöð-
um á vegi Krists að krossinum,
tengdum hverja stöð skuggamynd
á tjaldi, einum gregoríönskum
söng sem „scholacantorum-söng
og „improvisasjón“ frá orgeli, auk
þess sem ljóð voru lesin.
Með kórnum byrjaði ég að
vinna að Gloriu Vivaldis sem ég
flutti með hljómsveit tvívegis um
jólin. Hápunktur kórstarfsins
voru tvímælalaust tónleikar þann
14. mars sl. þar sem ég stjórnaði
hinni rómantísku sálumessu eftir
franska tónskáldið Gabriel Fauré,
De profundis eftir Charpentier og
orgelkonsert Poulencs, en þar var
einleikari Almut Rössler, organis-
tinn, sem sótti okkur íslendinga
heim fyrir tæpum tveimur árum.
Það var mér mikið gleðiefni
hvernig þessum tónleikum var
tekið bæði af áheyrendum og
dagblöðum. Kveðjumessan mín nú
í maí verður mér mjög eftirminni-
Við messu í Hallgrímskirkju sl.
sunnudag var Hörður boðinn vel-
kominn til starfa og flutti þá Her-
mann Þorsteinsson nokkur
ávarpsorð. Milli þeirra Ingu Rósar
og Harðar stendur önnur dóttir
þeirra, Guðrún Hrund, en sú yngri
hafði öðrum hnöppum að hneppa
þá stundina eins og sjá má.
leg. Þar kom til liðs við okkur
hjónin ungur baritónsöngvari,
Andreas Schmidt, sem m.a. frum-
flutti lítil ljóð á íslensku í sam-
talsformi, sem ég hafði tónsett
fyrir hann og sellóið hennar Ingu
Rósar, en ljóðin eru eftir Þorgeir
Sveinbjörnsson.
Hlakka til starfsins
í Hallgrímskirkju
En hvernig finnst svo organistan-
um að taka við starfi hjá íslenskum
söfnuði, sem hefur kannski ekki of
mikil fjárráð, ekki rótgróna tónlist-
arhefð og stendur í stórræðum með
kirkjubyggingu?
— Ég er bjartsýnn og ég hlakka
mikið til þessa starfs hér. Hér er
allt í uppgangi og fjölmargt er
óunnið í uppbyggingu, ekki síst í
sambandi við kirkjuna. Þótt
margt sé enn ógert í sambandi við
Hallgrímskirkju og langt í að full-
komin aðstaða skapist er margt
hægt að gera strax og við þurfum
að hefja undirbúning að því að
koma upp okkar eigin tónlistar-
starfsemi. Við getum ekki beðið
eftir að allt verði fullbúið. Og
organistinn gerir ekkert einn,
hann þarf að virkja krafta
margra með sér til að geta þjónað
þörfum safnaðar síns og boðskap
kirkju sinnar.
Vonandi gott tónleikahús
Mér virðist sem margir bindi
ákveðnar vonir við Hallgríms-
kirkju og þá aðstöðu sem hún á
eftir að bjóða tónlistarlífinu. Það
er hagur svo margra að hún kom-
ist í gagnið að ég held að loka-
spretturinn taki ekki svo langan
tíma. Við vonumst til að fá þarna
gott hús til margs konar tónleika-
halds, þarna verður fullkomið
stórt konsertorgel og þarf strax
núna að leiða hugann að kaupum
á slíku hljóðfæri, því talsverðan
tíma tekur að finna rétta hljóð-
fæéið og fá það afgreitt.
Tónlistarfélag
Hallgrímskirkju?
Hefur þú strax einhverjar hug-
myndir um hvernig auka má þátt
tónlistarinnar í kirkjunni?
— Mér hefur dottið í hug að
stofna einhvers konar tónlistarfé-
lag, Tónlistarfélag Hallgríms-
kirkju, að fá til liðs við mig
áhugamenn um tónlistarflutning
og áhugamcnn um kirkjuna sjálfa
til þess að glæða allt tónlistarlíf
hér. Ég hef áhuga á að tónlistin
verði flutt innan sem utan mess-
unnar, að hér verði reglulegir
konSertar, jafnvel strax í haust er
möguleiki á því og að kirkjukór-
inn vinni markvisst að ýmsum
öðrum þáttum í þessu samhengi
öllu en því einu að annast hefð-
bundinn söng við kirkjulegar at-
hafnir.
Aðrir geta komist að
Hvað kórstarfið snertir langar
mig að sinna þáttum er ég tel
frekast þörf fyrir í okkar kirkju-
tónlistarlífi, ég hugsa um allar
þessar stórfenglegu mótettur frá
renaissance- og barokktímanum
og til okkar frábæru tónskálda,
sem örugglega brenna í skinninu
að skrifa meira af „geistlegri"
tónlist til flutnings i guðsþjón-
ustu og á konsert. Gaman þætti
mér á Bach-árinu 1985 að hafa
nógu góðan kór til að flytja allar
mótettur Bachs og þannig mætti
áfram láta hugann reika. En ég
vil líka minna á að aðstaðan í
Hallgrímskirkju er ekki aðeins
fyrir okkur, hér eiga aðrir að geta
komist að með sinn tónlistar-
flutning. Hér eru margs konar
verkefni fyrir höndum og ég
gleðst yfir að fá tækifæri til að
leggja hönd á plóginn á akri ís-
lensks tónlistarlífs.