Morgunblaðið - 20.06.1982, Qupperneq 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 20. JÚNÍ 1982
RÆTT VIÐ
JÓSAFAT LÍNDAL
SPARISJÓÐSSTJÓRA
í KÓPAVOGI
„Mitt starf hefur alltaf veriö að ferðast í þessum
fjármálaheimi, fyrst hjá Skeljungi frá ’38 til ’68, og síðan hjá
Sparisjóði Kópavogs þar sem ég er enn. Eg hef það bara
ágætt í dag og þarf ekkert að vinna frekar en ég vil.“
l»að er Jósafat Líndal, sparisjóðsstjóri í Kópavogi, sem hér
talar. Lífshlaup Jósafats er um margt nokkuð litríkt. Um
þessar mundir verður hann sjötugur, en gefur sér þó engan
tíma til að spá í aldurinn, enda störfum hlaðinn og á kafi í
félagsmálavafstri af ýmsum toga. Jósafat gaf sér þó tíma til
að spjalla svolítið þegar við sóttum hann heim eina
kvöldstund í vikunni.
„Þú spyrð um uppruna og æsku.
Ég er sólstöðubarn, fæddur 21. júní
1912 á Holtastöðum í Austur-
Húnavatnssýslu. Foreldrar mínir
voru Guðríður og Jónatan Líndal.
Áður en þau fóru að búa á Holta-
stöðum var móðir mín skólastjóri
Kvennaskólans á Blönduósi og fað-
ir minn kaupfélagsstjóri. Á hann
hlóðust margvísleg opinber störf og
var hann því tímunum saman að
heiman. Þegar ég fyrst fer að muna
eftir mér, tel ég að Holtastaða-
heimilið hafi verið dæmigert
bændaheimili, í svipuðum skorðum
og þau hafa verið frá ómunatíð.
011 ferðalög voru á hestum og má
segja að ég sé alinn upp á hestbaki,
því það var mjög snemma farið að
nota mig til að sækja hrossin og
koma þeim aftur í haga, en á heim-
ili mínu voru fimmtán tamin hross.
Á sumrin var ég látinn ná í hrossin
á hverjum laugardegi. Þau voru þá
höfð inni um nóttina og því tilbúin
til útreiðar á sunnudögum. Þessar
sunnudagsferðir voru mikil upp-
lyfting fyrir fólkið, kannski alla
nema mig, því sjálfsagt þótti að ég
snerist í kring um hestana og hefði
allt í góðu lagi.
Lengsta ferð sem ég hef farið
ríðandi var þegar ég var lánaður
sem hestasveinn með tveimur höfð-
ingjum, þeim Boga Brynjólfssyni
sýslumanni og Magnúsi Péturssyni
einnig naut ég góðs af návist séra
Gunnars Árnasonar sem bjó á
heimili okkar. Áður en ég fór í
gagnfræðaskóla lærði ég fyrsta
bekkinn heima á Holtastöðum. Ég
man að eftir gagnfræðaprófið fór-
um við strákarnir gangandi saman
frá Akureyri vestur í Húnavatns-
sýslu sem var alvanalegt. Þetta
voru ég, Halldór Pálsson búnað-
armálastjóri og Óskar Magnússon
skólastjóri. Með okkur voru tveir
Dalamenn, sem áttu lengri leið
fyrir höndum, þeir Ragnar Jóhann-
esson og Jón frá Ljárskógum.
Pabbi vildi alltaf að ég yrði bóndi
og sendi mig á Hvanneyri í þrjá
mánuði síðari hluta vetrar 1932. Én
ég varð aldrei hneigður fyrir bú-
skap. Sumarið ’32 sigldum við
Unnsteinn Ólafsson, síðar garð-
yrkjustjóri, til Kaupmannahafnar.
Tilgangurinn var þrátt fyrir allt að
fara í landbúnaðarnám, en Unn-
steini leist nú ekkert á þetta frekar
en mér. Til að læra málið byrjuðum
við á að vinna þrjá mánuði á bú-
garði þetta sumar."
— Og síðan hefur þú hellt þér út
í landbúnaðarnámið?
„Nei, blessaður vertu. Ég hætti
við það og fór í verslunarnám í
Kaupmannsskólanum. Eftir það
fór ég svo í Verslunarháskólann og
lauk þaðan prófi árið 1937. Þetta
var á krepputímanum og mér
Jósafat fyrir utan heimili sitt við Sunnubraut í Kópavogi.
FANNST ÓMÖGULEGT AÐ HAFA
BÆINN ÁN BANKAÞJÓNUSTU
bæjarlækni í Reykjavík. Við riðum
frá Blönduósi til Borgarness og
man ég enn hvað mér þótti þetta
þreytandi ferð. Við höfðum tíu
hesta og rákum sjö. Ég átti í miklu
stríði við að halda klárunum á veg-
inum, en ekki vantaði að mér væri
stjórnað með hrópum og köllum.
Einn mátti ég snúast í kringum
þetta allt saman, því fyrstu tvo
dagana voru blessaðir kallarnir
báðir í glasi.
í annað sinn var ég sendur með
tveimur konum suður í Vatnsdal.
Þær riðu báðar í söðlum. Önnur var
geysilega stór og þung, þannig að
ég þurfti að fylgjast með að vel
væri gyrt og finna góðar þúfur þeg-
ar farið var á bak. Ég man alltaf
hvað þetta var óskemmtileg ferð
fyrir mig, unglinginn, því það var
riðið fót fyrir fót og ekki um annað
talað en kvenfrelsismál, enda önn-
ur konan þekkt á því sviði og rit-
stjóri kvennablaðs."
— Ekki þó Bríet?
— Nú, hvað heldurðu maður?
Sverrir
lét þá heyra það
— En svo við snúum okkur að
menntun þinni. Hvernig var að-
staðan til náms?
„Sjálfur hafði ég mjög góða að-
stöðu. Móðir mín kenndi mér og
fannst alveg gerólíkt hvað dansk-
urinn var á undan okkur. Þessi tími
er kallaður Staunings-tímabilið í
dönskum stjórnmálum. Stauning
var þá að brjótast til valda. Hann
var helvíti sterkur kall eins og
Anker í dag, nema hvað hann var
alltaf að vinna á en Anker tapar
sífellt.
Af okkur námsmönnunum þarna
úti held ég að þeir hafi verið telj-
andi sem ekki stunduðu námið
reglulega. í fljótu bragði man ég
aðeins eftir tveimur eilífðarstúd-
entum, landsþekktum greindarpilt-
um, sem við skulum ekkert nefna.
Sumir voru ægilega blankir en ég
hafði einhvernveginn alltaf nóg.
Nú, þarna kynntist ég Áslaugu,
konunni minni. Hún er Færeyingur
og kom til Kaupmannahafnar til að
leggja stund á kennaranám. Við
giftum okkur svo í Færeyjum á
heimleiðinni til Islands vorið 1938.
Á þessum tíma hélt Islendinga-
félagið stundum skemmtifundi. Þá
var reynt að nudda forsætisráð-
herra, til dæmis Hermanni, ef
hann var úti, til að mæta, því hann
splæsti þá jafnan bjór á okkur. Síð-
an var siður að einhver okkar tæki
að sér að skamma hann hressilega
fyrir pólitíkina heima. Oftast kom
það nú í hlut Sverris Kristjánsson-
ar sem var mikill kommi og lét þá
nú aldeilis heyra það.“
„Der bleibt
ein Narr“
„Þegar ræðuhöldum lauk fóru
menn að syngja úr gömlu stúdenta-
söngbókinni, því þetta áttu nú að
vera skemmtifundir. Vinsælustu
söngvarnir voru „Kakali gerðist
konungsþjónn" og „Eldgamli
Carlsberg", en það var einmitt
Carlsberg-bjór sem ráðherrann
farinn að efast, þá er ekki skrýtið
að svona kallar eins og ég skuli
gera það.“
veitti og okkur þótti bestur
drykkja. Ég held meira að segja að
ég eigi stúdentasöngbókina ennþá.
Bíddu hægur."
Jósafat bregður sér frá og kemur
aftur stuttu síðar, ekki bara með
bókina góðu, heldur líka Carlsberg
sem hann býður upp á — svona rétt
til að hressa upp á minnið og rifja
upp Hafnarstemmninguna. „Já,
okkur þótti nú gott að komast í
hann þennan,“ segir Jósafat. „Það
er bara verst hann skuli vera volg-
ur.“ — Við gluggum í bókina. Á
henni er ártalið 1894 og stendur að
hún sé gefin út af „félaginu", þ.e.
Hinu íslenska stúdentafélagi. Á tit-
ilblaði gefur að líta eftirfarandi:
„Wer nichl liebt Wein,
Weib und (iesang,
der bleibt ein Narr
sein Leben lang.“
(Sá M»m ekki elskar vín,
ÓA né fagran svanna,
verAur alla ævi sín,
andsty^A i»óóra manna.)
Af velsæmisástæðum kemur
okkur Jósafati saman um að
kveðskapur þessi sé lítt til siðbótar
fallinn, en lesendum til fróðleiks
skal upplýst að höfundur drykkju-
visunnar er enginn annar en sjálf-
ur Marteinn Lúther.
„Já, það var alveg sandur af
skemmtilegum mönnum í Kaup-
mannahöfn á þessum tíma. Ég get
til dæmis nefnt þér Ólaf vin minn
Björnsson, en hann er Húnvetning-
ur og við höfum þekkst frá barn-
æsku. Þegar ég lít til baka finnst
mér þetta hafa verið indælir tímar
í Kaupmannahöfn. Hins vegar er
ég ekki frá því að danskurinn hafi
misst svolítið húmor eftir stríð."
Jósafat stóð í eldlínunni fyrir
Sjálfstæðisflokkinn í Kópavogi á
sínum tíma. Við báðum hann að
segja okkur svolítið frá þeirri bar-
áttu:
„Ég fór ekkert að skipta mér af
pólitík fyrr en í hreppsnefndar-
kosningunum hér í Kópavogi árið
1953. Þá skipaði ég efsta sætið á
lista Sjálfstæðisflokksins."
— Af hverju Sjálfstæðisflokks-
ins?
„Mér fannst og finnst Sjálfstæð-
isflokkurinn vera flokka heilastur í
að tryggja almennt frelsi. Ég er á
móti of mikilli miðstýringu. Mið-
stýring verður að vera í hófi, ann-
ars drepur hún niður einstakling-
inn og sjálfstæði hans. Of mikil
völd á einni hendi hafa oftar en
ekki reynst illa, að minnsta kosti
erlendis."
Útstrikunarmál
og lóöamál
Þegar ég rifja upp pólitíkina hér,
þá er einkum tvennt sem fyrst