Morgunblaðið - 20.06.1982, Side 24

Morgunblaðið - 20.06.1982, Side 24
24 MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 20. JÚNÍ 1982 Útgefandi nÞfctfrifr hf. Árvakur, Reykjavík. Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson. Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guömundsson, Björn Jóhannsson. Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson. Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson. Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö- alstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Skeifunni 19, simi 83033. Áskrift- argjald 110 kr. á mánuöi innanlands. i lausasölu 7 kr. eintakiö. Fjölmiðlar og lögregla Atökin um Falklandseyjar hafa leitt til umræðna í Bretlandi um miðlun opinberra aðila á fréttum til fjölmiðla. Breska ríkisútvarpið, BBC, kvart- aði formlega yfir því, hvernig haldið var á fréttamiðlun af breska varnarmálaráðuneytinu. Mun sérstök þingnefnd taka þessa kvörtun til athugunar og verður fylgst með störfum henn- ar af áhuga. Þegar atburðir sem þessir gerast, rekast oft á hags- munir þeirra, sem fyrir aðgerðum standa, og hinna, sem hafa því hlutverki að gegna, að skýra al- menningi satt og rétt frá. Minn- ast má þess úr landhelgisdeilum okkar við Breta á sínum tíma, að blaðamönnum þótti of lítill skiln- ingur á því hjá yfirvöldum að leyfa þeim að fylgjast með því, sem var að gerast á miðunum og segja frá því. Þeir, sem ákvarðan- ir þurftu að taka, höfðu hins veg- ar áhyggjur af því, að atburðir á miðunum kynnu að taka af þeim ráðin og deilan að magnast um of í huga almennings vegna frétta af ógnvekjandi atvikum. Við slík- ar aðstæður er meðalhófið vand- ratað, en blöð hljóta að halda því sjónarmiði fram, að treysta verði dómgreind almennings og ekki vísvitandi leyna hann upplýsing- um, þegar um jafn mikilsverð mál er að ræða og hér hafa verið gerð ,að umtalsefni, þótt auðvitað sé ólíku saman að jafna. Hitt er ljóst, að heill almenn- ings og þar með einnig fjölmiðla getur krafist þess, að blöð láti hjá líða að skýra frá atburðum, sem að öllum jafnaði teljast frétt- næmir. Tengsl blaðamanna og lögreglu geta verið mjög við- kvæm að þessu leyti, því að oft þjónar það rannsókn mála best, að ekki sé opinberlega fjallað um að hún fari fram eða einstaka þætti hennar. Reynslan hér á landi sýnir, að yfirleitt ríkir gott trúnaðarsamband á milli lög- reglu og fjölmiðla, því að það heyrir til undantekninga, að spillt sé fyrir lögreglurannsókn með ótímabærum fréttum, og fjölmiðlar verða undantekn- ingarlaust við tilmælum lög- regluyfirvalda um að birta þær tilkynningar og upplýsingar, sem taldar eru stuðla að lausn mála. Það er auðvitað á valdi blaðanna, hvað birtist i þeim, og þá togast oft á upplýsingaskyldan við al- menning og aðrir almannahags- munir. Meginreglan er að sjálf- sögðu sú, að birta frétt, nema mjög sterk rök hnígi til annars. Nú í vikunni gerðist þó atburð- ur, sem er undantekning að þessu leyti, því að í Þjóðviljanum birt- ist á miðvikudaginn frétt, þar sem segir, að „lögreglunni hafi mistekist að hafa hendur í hári manna sem stóðu að stærstu sendingu af kannabisefnum sem hingað til hefur komið til lands- ins“. Strax sama dag og þessi frétt birtist efndu yfirmenn lög- reglunnar í Reykjavík, sakadóms í ávana- og fíkniefnamálum og tollgæslunnar til blaðamanna- fundar og skýrðu frá málsatvik- um. „Tíminn vann með okkur og því var mjög bagalegt, að þetta mál skuli hafa verið opinberað í fjölmiðlum. Höggvið var á rann- sókn málsins í miðjum klíðum,“ sagði Ásgeir Friðjónsson, dómari. Jafnframt segir í fréttatilkynn- ingu aðilanna þriggja, að þeir „hefðu kosið meira svigrúm til at- hugunar í kyrrþey en sérstæð umfjöllun eins af dagblöðum borgarinnar í morgun hefur girt fyrir þann möguleika". I þessum orðum felst þungur áfellisdómur yfir Þjóðviljanum og ljóst er, að það atriði í frétt hans var rangt, að um mistök hafi verið að ræða við rannsókn þessa máls, henni var alls ekki lokið. Hér er ástæðulaust að rekja málsatvik. Rækileg grein hefur verið gerð fyrir þeim. Enginn virðist vita, hvert hið mikla magn af marijuhana átti að fara, og vegna hinnar ótímabæru fréttar, verður það líklega aldrei upplýst. En í þessu sambandi er vert að rifja upp orð, sem Björn Hegge- lund, yfirmaður norsku rann- sóknarlögreglunnar, mælti í við- tali við Morgunblaðið, sem birtist að er tvímælalaust hlutverk fjölmiðla að ýta undir um- ræður um hin margvíslegustu mál, þetta hlutverk getur ekki stangast á við hagsmuni almenn- ings. Hér í blaðinu var minnt á það fyrir skömmu, að í skýrslu utanríkisráðherra á þessu vori hafi þeirri hugmynd verið hreyft, að utanríkisráðuneytið yfirtæki utanríkisviðskiptin af viðskipta- ráðuneytinu og var lýst stuðningi Morgunblaðsins við þessa hug- mynd. í tilefni af orðum Morgun- blaðsins sneri Tíminn, málgagn utanríkisráðherra, sem fyrstur hreyfði þessu máli með ítarlegum rökum í skýrslu sinni, sér til Sig- 29. maí sl. Hann sagði: „Alþjóð- legir glæpahringir og starfsemi þeirra er það verkefni sem við þurfum að fylgjast hvað best með í framtíðinni. Stóraukning glæpa samfara aukinni fíkniefnaneyslu er staðreynd í Noregi í dag og að baki standa skipulagðir alþjóð- legir glæpahringir." Vonandi tengist það fíkniefnamál, sem hér hefur verið gert að umtalsefni, ekki starfsemi alþjóðlegra glæpahringa og sýni þess vegna, að þeir séu að teygja anga sína hingað til lands. Svo sannarlega hefði verið æskilegt að fá úr því skorið, hagsmunir alls almenn- ings felast í því, að mál sem þessi séu upplýst en ekki gerð að fjöl- miðlamat á viðkvæmu rannsókn- arstigi. Fjölmiðlar og lögregluyf- irvöld þurfa að tryggja, að sam- vinna þeirra spilli ekki lausn mála heldur flýti fyrir henni. urðar Markússonar, fram- kvæmdastjóra Sjávarafurða- deildar SIS, og bar hugmyndina undir hann. Sigurður vildi ekki breyta núverandi fyrirkomulagi og sagði, að viðskiptaráðuneytinu hefði tekist að sinna utanríkis- viðskiptunum „framúrskarandi vel með ótrúlega fámennu starfsliði". Um leið og undir hrós- ið er tekið, er því fagnað, að um- ræður hefjist um þessi mál, því eins og segir í skýrslu Ólafs Jó- hannessonar, utanríkisráðherra, varpaði hann hugleiðingum utan- ríkisráðuneytisins fram „til þess að koma af stað umræðum um framtíðarskipulag þessara rnála". Umræður hafnar Rey kj aví kurbréf Laugardagur 19. júní Magnús Torfi og öryggis- málin Magnús Torfi Ólafsson var blaðamaður á Þjóðviljanum um langt árabil og ritstjóri blaðsins í nokkur ár, áður en hann lét þar af störfum. Hann gegndi einnig trún- aðarstörfum í Álþýðubandalaginu og var um skeið formaður félags þess í Reykjavík. 1971 var hann kjörinn á þing á lista Samtaka frjálslyndra og vinstri manna og varð menntamálaráðherra í fyrsta ráðuneyti Ólafs Jóhannessonar, vinstri stjórninni frá 1971 til 1974. Sat Magnús Torfi á þingi í tvö kjörtímabil eða til 1978 og var frá 1974 formaður Samtaka frjáls- lyndra og vinstri manna. Þegar Ólafur Jóhannesson var forsætis- ráðherra í annað sinn, 1978—'79 réð hann Magnús Torfa sem blaða- fulltrúa ríkisstjórnarinnar. Magnús Torfi Ólafsson ritaði mikið um alþjóðamál í Þjóðviljann á sínum tíma og hefur um langt árabil verið í hópi þeirra íslend- inga, sem best fylgist með alþjóða- stjórnmálum ogöllum hræringum í heimsmálum. Með þetta allt í huga hlýtur ræða sú, sem Magnús Torfi flutti um ísland og umheiminn á ráðstefnu Lífs og lands, sem haldin var fyrir viku, að vekja sérstaka athygli, en í henni boðar hann þá stefnu í öryggismálum, sem er skyldust þeim viðhorfum, er fram hafa verið sett af talsmönnum Sjálfstæðisflokksins í þessum málaflokki og hér í Morgunblaðinu undanfarin misseri. Má þar sér- staklega nefna ræðuna, sem Kjart- an Gunnarsson, framkvæmdastjóri Sjálfstæðisflokksins, flutti á fundi Samtaka um vestræna samvinnu og Varðbergs 23. janúar sl. um ís- lenskt frumkvæði í öryggismálum og aukna þátttöku íslendinga í vörnum landsins. í ræðu sinni sagði Magnús Torfi Ólafsson, að fámennri þjóð í strjálbýlu landi, sem byggir blett á hnettinum þannig í sveit settan að aðstaða þar getur skipt sköpum í hernaðarátökum, sé háskalegt að skiptast í harðsnúnar, andstæðar fylkingar í afstöðu til utanríkis- mála. Undir þessi orð er full ástæða til að taka og þau eru skyn- samlegur formáli að umræðum um þær hugmyndir um nýtt frum- kvæði íslendinga í öryggismálum sínum, sem sjálfstæðismenn hafa varpað fram einmitt í því skyni að rætt verði um varnir landsins og sjálfstæði án slagorðaglamurs og án tillits til hnattstöðu Islands. Tekiö mid af staöreyndum I ræðu sinni sagði Magnús Torfi Ólafsson: „Eins og nú er komið, ekki síst eftir tíðindin sem eru að gerast á Suður-Atlantshafi, getur enginn sem vill láta taka sig alvar- lega haldið því fram, að sjálfstætt, íslenskt ríki geti komist af án ör- yggisgæslu og viðbúnaðar. Spurn- ingin er ekki, hvort öryggisráðstaf- ana sé þörf gagnvart umheiminum, heldur hvernig ber að haga þeim.“ Kjartan Gunnarsson orðaði þessa sömu hugsun þannig í ræðu sinni: „í hernaðarátökum á Atl- antshafi gegnir ísland lykilhlut- verki. Aðstaða hér á landi fyrir flugvélar og skip myndi að líkind- um ráða úrslitum í slíkum átökum. Það skiptir engu máli hvort ísland er í Átlantshafsbandalaginu og hvort hér er varnarlið eða engar varnir. Hvorugt þessara atriða breytir legu landsins eða eðli styrj- aldarátakanna sem fram færu í grennd þess.“ Magnús Torfi Ólafsson sagði, að flestir ættu að geta sameinast um, að miklu skipti að Islendingar sjálfir fylgist sem best með því sem aðrir aðhafast í þeirra eigin landi í nafni íslendinga og á íslenska ábyrgð. Ennfremur mætti ætla að orðið geti ríkjandi niðurstaða, að æskilegt sé að erlend hlutdeild í öryggisgæslu sé minni frekar en meiri. „Þetta þýðir að þörf er ís- lenskra manna í íslenskri þjónustu með þá þjálfun og sérþekkingu sem með þarf til að geta fylgst náið með því sem fram vindur í öryggismál- um landsins og veitt um það yfir- vegaða umsögn handa íslenskum stjórnvöldum að byggja á.“ Kjartan Gunnarsson sagði: „Hin aukna þátttaka íslendinga í vörn- um landsins er að mínum dómi fyrst og fremst fólgin í breyttu og auknu pólitísku og stjórnunarlegu frumkvæði og afskiptum af fyrir- komulagi varnanna, aukinni þátt- töku íslendinga í starfi Atlants- hafsbandalagsins, þar með tel ég, að íslendingar eigi að taka sæti í hermálanefnd bandalagsins og fylgjast ekki síður með hinum hernaðarlegu þáttum í starfi þess en með hinum pólitísku þáttum í starfi þess. Ganga þarf frá áætlun- um um samstarf og skiptingu valda og ábyrgðar milli íslenskra stjórn- valda og herstjórnar Atlantshafs- bandalagsins á átakatímum og heppilegt væri að einhverjar lág- marksæfingar færu fram í sam- bandi við liðsflutninga til landsins og styrkingu varnanna til þess að menn fengju að kynnast þeim vandamálum, sem slíku mundi fylgja.“ Hér eru þeir Magnús Torfi Ólafsson og Kjartan Gunnarsson í raun að setja fram sömu skoðun, sá er munurinn, að Kjartan útfærir þá hugsun, sem fram kemur í orð- um Magnúsar Torfa. Hvorugur þeirra mælir með snöggbreyting- um heldur eðlilegri aðlögun íslend- inga að því, að þeir verði sjálfir virkari í eigin vörnum. Mikil ábyrgð Vegna ytri aðstæðna, sem ekki eru á valdi okkar, hefur ábyrgð ís- lendinga í öryggis- og varnarmál- um aldrei verið meiri, með ákvörð- unum sínum gela þeir haft afdrifa- MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 20. JÚNÍ1982 2 5 — íslendingarnir eru farnir. — íslendingar drekka svo mikið! — íslendingar drekka svo mikið af öllu! Þeir drekka svo mikið kaffi! Þetta síðasta er sagt með miklum þunga og forundran. Gáruhöfundur varð vitni að þessum orðaskiptum, sem hann sat kl. 7, einn fagran aprílmorg- un, við morgunverðarborðið á hóteli í Zurich, eini gesturinn. Við næsta borð voru þjónustu- stúlkurnar að fá sér morgun- kaffi, grunlausar um að í stað heimfarna ferðamannahópsins af íslandi, hefði kvöldið áður komið enn einn af þessari þorst- látu þjóð. Viðbrögð ókunnugra við fyrstu kynnum af þessum þjóðflokki og landi hans geta verið býsna skondin, séu þau óheft af kurteisissvari gestsins við spurningu gestgjafanna. Tilviljunarkennd skyndikynni af fáum eintökum þessarar merku þjóðar eru vitanlega eng- inn úrskurðardómur, þótt hann geti orðið tilefni umþenkinga og sjálfskoðunar. Það sem snýr að stúlkum, er bera fram veitingar binzt vitanlega við þann þáttinn. Jafnvel skipulögð kynningar- starfsemi getur stundum vakið önnur viðbrögð en til er ætlast. Á mikilli íslandskynningu suður á Bretagneskaga fyrir skömmu, drógu 3 íslenzkar landkynn- ingarmyndir, fengnar að láni hjá íslenzka sendiráðinu, t.d. fram nokkrar óvæntar athugasemdir frá áheryendum. Varla verð ég vænd um að hafa á móti Elliða- árdal og Árbæjarsafni, sem átt hafa stórt rúm í huganum í um- hverfismálastússi í borginni sl. áratug — eða á móti hestum — komin af alkunnri hrossaætt í Skagafirði, eins og góður maður orðaði það við fyrstu kynni af undirritaðri, — þótt mér hafi þótt full mikið í lagt þegar áhorfendur horfðu í þriðja sinn á einu kvöldi á skerminum á lax- veiðimann að renna í Elliðaárn- ar, í þriðja sinn á bæjarhúsin í Árbæ og í þriðja sinn á hross á harðaspretti. Enda spurði einn gestanna frá þessu mikla jarð- ræktarhéraði, hvort við notuðum ekki vélar við landbúnaðarstörf. En svo vel hafði þó viljað til að á einni myndinni sást gamall traktor. Ánnar kvaðst hafa veitt því athygli að bílaeign íslend- inga væri mikil — og að íslend- ingar notuðu greinilega mest gömlu litlu Fólksvagnana. Þetta sýnir að landkynningar- myndirnar voru orðnar dálítið úr takt við tímann. Á fyrstu myndinni sást Gullfoss sem far- artæki til að komast til landsins, en hann var seldur úr landi um 1970. Á þeirri næstu blasti til dæmis við hús sr. Bjarna í Lækj- argötu, sem brann fyrir meira en 15 árum. Nýjasta myndin var frásögn af afmæli íslandsbyggð- ar 1974. Sú sem hafði fengið hljóðnema upp að andlitinu og verið beðiri um að sitja fyrir svörum að sýningum loknum, komst í mesta vanda við fyrstu spurningu: Er þetta, sem við sáum, rétt mynd af Islandi í dag? Sem betur fer kom ísland og íslendingar fyrir víðar í kynningunni á þessari íslands- viku, m.a. í sjónvarpsþáttum frá franska sjónvarpinu og „audio- visuel“-sýningu franskra hjóna, Patricks og Cathrinar Selliers, sem ferðast um Frakkland með landkynningarþátt um ísland. Þau óku um ísland nokkur sum- ur og varpa á 3 stór tjöld í einu litmyndum úr 11.000 mynda safni sínu, með texta úr hljóm- flutningstækjum. Landslag stendur fyrir sínu og úreltist ekki. En kvikmyndir, sem gerðar eru til að sýna hve mikil nútíma þjóð íslendingar eru, duga ekki lengi sem sönn mynd. Utanríkisráðuneytið verð- ur því vitanlega að innkalla og skipta þeim fyrir nýrri í sendi- ráðunum. Höfum við ekki efni á því, þá er kannski heppilegra að hafa bara sama háttinn á og Selliers-hjónin, því þá er auðveit að skipta. Raunar var þeirra texti hvað tölur snerti að verða svolítið lúinn líka, en sendiráðs- ritarinn okkar bauð þeim að færa hann í nútíma form. Þessar gárur áttu upptök sín suður í Sviss. Og kalla fram í hugann gott ráð, sem höfundur ætlaði að segja löndum sínum svo þeir mættu spara. Fékk raunar brýningu frá ráðherrum okkar, þegar þeir hvöttu um dag- inn þjóð sína til að gæta aðhalds, áður en þeir brugðu sér til út- landa með liði sínu. Af vondri reynslu þorði höfundur ekki að fullyrða neitt fyrr en eftir per- sónulega tilraunastarfsemi. Hún sannaði virkni kenningarinnar, og því gat blaðamaðurinn skilað vinnuveitanda sínum 98 kr. í endurgreiðslu af ferðafé sínu. Slíkur sparnaður byggist á því að íslensk stjórnvöld hafa ekki heimild til að skattleggja far- gjöld. Þetta kemur af sjálfu sér, þegar lagt er upp með íslenzkri flugvél, því þá er ekki greiddur ferðamannagjaldeyrir af far- gjaldi. En þurfi maður nú að kaupa sér farseðil erlendis, t.d. með járnbrautarlest, á heldur ekki að greiða hann með gjald- eyri sem búið er að leggja á 10% skatt til íslenzka ríksins. Og þar sem járnbrautir í Evrópu verða með hverju árinu þægilegri og fljótvirkari — hægt að setjast upp í lestina í miðborginni, fá ser í rólegheitum mat á leiðinni og njóta útsýnis og stíga út í annarri miðborg — þá tekur maður gjarna lest þar á milli staða. Þennan morgun í Sviss ætlaði ég einmitt með lest niður Rín- ardalinn til Köln, nokkrum dög- um síðar áfram með lest til Par- ísar og loks þaðan að viku liðinni með lest og ferju til London, til að ná Flugleiðavélinni heim. Eftir að hafa leitað upplýsinga um verð á járnbrautarmiðum fékk ég í Landsbankanum ávísun fyrir þeirri upphæð, stílaða á Svissnesku járnbrautirnar, og þá án þess að greiða skatt af þeirri upphæð. Þetta reyndist ekki mjög sniöugt í það sinn, því Landsbankinn verzlar við ein- hvern banka inni í borginni, sem ekki hefur útibú á flugvelli eða aðaljárnbrautarstöð og því ekki opinn nema á bankatíma á virk- um dögum. Og þurfti því að bíða eftir staðfestingu hans. Semsagt óþarflega flókið. Svo heppilega vildi til að ég gat skömmu seinna prófað aðra aðferð. Fór við heimkomuna úr næstu ferð með afrit af gjaldeyr- isleyfinu og járnbrautarfarmiða frá París til Paimpol á Bret- agne-skaganum og aftur til Par- ísar í Landsbankann. Og fékk endurgreiddan skattinn af hon- um, rúmar 98 krónur. Þannig getum við nú byrjað á því að hlýða ráðherrunum okkar og sýnt aðhald í stað okkar hefð- bundna bruðls. Bara verst að þegar maður sparar þykist mað- ur gera það af fyrirhyggju, en ef aðrir gera það, er það gjarnan flokkað undir nízku. En svona er hægt að spara á þrengingartím- um þjóðarinnar. P.S. Tvennt annað hefur spar- að mér drjúgan skilding á ferða- lögum að undanförnu. Grind með hjólum undir töskuna, svo að hægt er fyrirhafnarlaust að trilla henni með sér beint af flugvöllum gegnum neðanjarð- arbrautarkerfin í stórborgum í stað þess að sitja í leigubíl í um- ferðaröngþveiti. Og rafmagns- pinninn, sem setja má í samband í hvaða hótelherbergi sem er og hita sér púðurkaffi í tannbursta- glasinu. Ómetanlegt fyrir kaffi- sjúka íslendinga! LjÓNm. Mbl. (lUÓjón. ríkari áhrif á gang alþjóðamála en nokkru sinni fyrr. Magnús Torfi Ólafsson sagði í ræðu sinni: „Ekki fer á milli mála að þróun eldflaugatækni, geim- tækni og neðansjávartækni í hern- aðarskyni á síðustu árum hefur aukið hernaðarþýðingu íslands. Þjóð sem er alvara að varðveita sjálfstæði sitt til frambúðar getur ekki leitt hjá sér að fylgjast kerf- isbundið af sérþekkingu með fram- vindunni á þessu sviði. Skjóti ís- lenska þjóðin sér undan því að fjalla um öryggismál landsins af alvöru, vegna þess að framkvæmd þeirra hefur um skeið verið falin öðru ríki, er hún dæmd til að glopra úr höndum sér raunveru- legu sjálfstæði.“ Kjartan Gunnarsson sagði í sinni ræðu: „Ábyrgðin og frum- kvæðið í öryggismálum þjóðar hlýtur og verður ávallt að vera í höndum hennar sjálfrar. Þar er um slíkt fjöregg að ræða, að það er aldrei hægt að fela erlendum mönnum til ákvörðunar og mats. En án þekkingar, frumkvæðisvilja og óttaleysis við að viðurkenna staðreyndir stjórnmálalegs og her- fræðilegs umhverfis okkar, verður öryggisins aldrei gætt sem skyldi.“ I þeirri viku, sem við minnumst fæðingardags Jóns Sigurðssonar og höldum þjóðhátið á sjálfstæðisdeg- inum, er okkur hollt að huga að þeirri miklu ábyrgð, sem hver kynslóð íslendinga ber á frelsi sínu og sjálfstæði. Aðstæður eru aðrar nú en fyrir 38 árum, þegar lýðveld- ið var stofnað, í nafni sjálfstæðis- ins verðum við að gera aðrar kröf- ur til okkar sjálfra en þá, við meg- um ekki kikna undir þeirri byrði heldur sækja fram með sterka þjóðernisvitund. Nýskipan í stjórnkerfinu Hvorki Magnús Torfi Ólafsson né Kjartan Gunnarsson leggja til, að stofnaður verði íslenskur her. En báðir vilja þeir, að íslenska stjórnkerfið verði virkara á sviði öryggismála og fellur sú skoðun saman við þingsályktunartillögu, sem Friðrik Sophusson, varafor- maður Sjálfstæðisflokksins, hefur flutt ásamt þeim Benedikt Grön- dal, Alþýðuflokki, og Jóhanni Ein- varðssyni, Framsóknarflokki, um að stofna sérstakt embætti ráðu- nauts ríkisstjórnarinnar í öryggis- og varnarmálum. Þessi tillaga hef- ur verið flutt á tveimur þingum án þess að ná fram að ganga, en efni hennar nýtur skilnings á þingi eins og umræður um hana þar gefa til kynna. Varnarmáladeild utanríkisráðu- neytisins sinnir sambandi íslenska stjórnkerfisins við varnarliðið á Keflavíkurflugveili. Eru þau störf í senn viðkvæm og víðtæk eins og komið hefur fram í umræðum síð- ustu mánuði til dæmis um nýju olíustöðina í Helguvík. Helgi Ág- ústsson stjórnar varnarmáladeild- inni og er það til marks um, hve vel hann stendur í stöðu sinni, að Þjóð- viljinn hefur lagt sig fram um að gera á hann persónulegar árásir, þegar alþýðubandalagsráðherr- arnir klúðra málstað herstöðva- andstæðinga í ríkisstjórninni. Þegar minnst var 40 ára afmælis utanríkisráðuneytisins 1980, sagði Ólafur Jóhannesson, utanríkis- ráðherra, að hann teldi æskilegt, að unnt væri að ráða varnarmála- ráðunaut í utanríkisráðuneytið til starfa í varnarmáladeild og hjá varnarmálanefnd. Þrátt fyrir þá tillögu þingmanna úr þremur flokkum, sem áður er getið, og stuðning utanríkisráðherra við hana, hefur ekkert orðið úr fram- kvæmdum. Staðreynd er, að það á enn langt í land, að umræður stjórnmála- manna um sjálfstæði þjóðarinnar og öryggismál komist á það stig, sem þeir Kjartan Gunnarsson og Magnús Torfi Ólafsson æskja. í því efni er við svonefnda herstöðva- andstæðinga að sakast. Raunar má segja, að það hafi orðið mjög óheppilegt fyrir skynsamlegar um- ræður um þessi mál, að Ólafur R. Grímsson skyldi hafa orðið mál- svari Alþýðubandalagsins í þeim. Hann er ekki nægilega samkvæm- ur sjálfum sér í málflutningi og fer úr einu í annað, missir sjónar á aðalatriðum og sýnist til dæmis nú telja lausnina á sjálfstæðismálum íslendinga að finna á fjöldafundum í Hyde Park í London eða Central Park í New York! Það er fráleitt að unnt sé að ræða öryggismálin af alvöru við alþýðubandalagsmenn, á meðan flökt og einhvers konar tískuæði ræður stefnu flokksins og málsvarar hans forðast staðreynd- ir meira en nokkuð annað. En í raun er ástæðulaust að huga að Alþýðubandalaginu í þessu efni. Þegar Benedikt Gröndal var utan- ríkisráðherra sagði hann það hik- laust opinberlega, að hann ræddi ekkert um öryggismál eða málefni NATO við alþýðubandalagsmenn, það væri tilgangslaust, þar sem þeir væru á móti stefnu þjóðarinn- ar í öryggismálum og aðildinni að NATO. Gafst þetta Benedikt vel og síðustu yfirlýsingar forráðamanna Alþýðubandalagsins gefa til kynna, að þeim hafi jafnvel þótt Benedikt Gröndal betri utanríkisráðherra en Ólafur Jóhannesson! Utanríkismál og viðskipti Breytingar á stjórnkerfum allra landa eru þungar í vöfum. Nýlega var kanadíska stjórnkerfinu breytt á þann veg, að utanríkisviðskiptin voru færð inn í utanríkisráðuneyt- ið. Af því tilefni ritar einn af reyndustu sendiherrum Kanada, Arnold Smith, grein í kanadískt tímarit um alþjóðamál, Intemat- iortal Perspectives, og fagnar þess- ari breytingu. Hann segist hafa lagt hana til snemma á sjötta ára- tugnum og þá strax talið nauðsyn- legt að sameina utanríkisþjónusta og utanríkisviðskiptaþjónustuna. Kanadamenn hafi svo gífurlega mikla þörf fyrir að auka alþjóða- viðskipti, segir hann. En eins og íslendingar hafa orðið varir við, hafa Kanadamenn verið að auka hlutdeild sína á fiskmarkaði í Bandaríkjunum og ætla sér stærri hlut á alþjóðlegum fiskmörkuðum. Hinn reyndi kanadíski diplómat segir frá því, að hann hafi á sínum tíma, þegar hann var í sendiráði lands síns í London, hvatt Breta eindregið til þátttöku í Efnahags- bandalagi Evrópu. Taldi hann, að þar með yrði bandalagið mun sam- vinnuþýðara við ríkin í Norður- Ameríku. Frá utanríkispólitísku sjónarmiði segist hann sem sé hafa viljað Breta í bandalagið. Hins veg- ar hafi viðskiptaráðuneytið í Ottawa verið andvígt aðild Breta, af því að Kanadamenn gætu við hana misst markaði í Bretlandi. Segir sendiherrann, að með hinni nýju skipan, sem nú hafi verið komið á í Kanada, séu minni líkur á slíkum árekstrum milli ráðu- neyta á erlendum vettvangi. Það verði miklu auðveldara að fylgja málstað Kanada skýrt fram í til- vikum eins og þessum.

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.