Morgunblaðið - 20.06.1982, Blaðsíða 47

Morgunblaðið - 20.06.1982, Blaðsíða 47
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 20. JÚNÍ1982 47 Bókaklúbbur AB: Dvergurinn eftir Lagerkvist kominn út l'JT ER KOMIN hjá Bókaklúbbi Al- mcnna bókafelagsins skáldsagan Dvergurinn eftir sænska Nóbels- verðlaunahöfundinn Pár Lagerkvist í þýðingu Málfríðar Einarsdóttur. Dvergurinn er viðurkennd í flokki merkustu skáldsagna á Norðurlöndum á þessari öld, og þá einkum vegna aðalpersónu sinnar, dvergsins, sem virðist vera orðinn ódauðleg persóna í heimsbók- menntunum á borð við Don Kíkóta og Pétur Gaut. Dvergurinn er á yfirborðinu hægur og kurteis, en hann á enga meðaumkun eða samúð með nein- um og í brjósti hans nærist fyrst og fremst hatur og fyrirlitning á öllu góðu og blíðu, en virðing fyrir grimmd og miskunnarleysi. Enda hefur þessi persóna verið kölluð persónugervingur hins illa í manninum. Bókin er skrifuð á stríðsárun- um, en hún er eigi að síður án tíma og staðar — látin gerast í ítölsku furstadæmi einhvern tíma í kringum árið 1500. Þarna koma fyrir margar merkilegar persónur, fursti og furstafrú, lista- og vís- indamaður sem minnir á Leon- ardo da Vinci, ungir elskendur o.m.fl. En yfir ailt gnæfir dvergur- inn, þótt lágvaxinn sé, í sinni miklu fíflsku og mannvonsku. Hann skilur einungis það sem hann hatar, og í hans köldu og gráu augum speglast margra ár- þúsunda reynsla mannkynsins. Sagt hefur verið um dverginn að Pár Lagerkvist fyrirmynd hans sé sjálfur Hitler — en hitt er þó mikilsverðara að við greinum í honum drætti úr skapgerð fólks sem við hittum daglega og einnig úr okkar eigin skapgerð. Dvergurinn er 195 bls. að stærð og unninn í Prentstofu Guðmund- ar Benediktssonar og Félagsbók- bandinu. (Frá BAB) Kjarvalsstaðir: Verk eftir Þorkel á síðustu kammertón- leikunum á Listahátíð TÓNVERK Þorkels Sigurbjörnsson- ar veröa kynnt á kammertónleikum aö Kjarvalsstöðum í dag, en tónleik- arnir eru hinir síóustu í þeirri kynn- ingu sem fram hefur farið á kamm- ertónlist íslenzkra tónskálda að Kjarvalsstöðum á Listahátíð. Tvö verk verða flutt á tónleik- unum. Hið fyrra er „Petit Plais- irs“, eða Smáglens, sem samið var fyrir Rut, Unni Maríu og Ingu Rós Ingólfsdætur, svo og Hörð Ás- kelsson, fyrir þremur árum, en flytjendur eru þessir hljóðfæra- leikarar. Síðara verkið á tónleik- unum er „Níu lög við ljóð eftir Jón úr Vör“. Raddhlutverkið hefur Ólöf Kolbrún Harðardóttir á hendi, en tónskáldið leikur með á píanó. Tónleikarnir hefjast klukkan 14, og er aðgangur að þeim ókeypis, Þorkell Sigurbjörnsson svo sem að öðrum atriðum Kjar- valsstaða á Listahátíð. Islenzkir popphljómlistarmenn til Sovét: Halda 28 hljómleika á mánaðarferðalagi Hljómlistarmennirnir Björgvin Halldórsson og Magnús Kjartans- son fara ásamt hljómsveit í mánaðar hljómleikaferö til Sovétríkjanna í septembermánuði nk. Þeir halda samtals 28 hljómleika víðs vegar um Sovétríkin. Að sögn Jóns Ólafssonar, eig- anda Skífunnar, sem haft forgang um för þessa, verða samtals tíu manns í hópnum. Hann sagði að tilboð þetta hefði náðst í gegnum sovéska viskiptafulltrúan hérlend- is, en förin yrði farin á vegum Goskoncert, umboðsskrifstofu í Sovétríkjunum. Jón sagði þetta gott tækifæri fyrir íslenzka hljómlistarmenn til að koma sér á framfæri og mætti jafnvel búast við að samningur næðist um hljómplötuútgáfu þar í landi. llnnið að fréttasendingu á vegum BBC á stríðsárunum. Frá vinstri: Leif Konow, Johanna Sörholtet og Toralv Öksnevad. Johanna Sörholtet vann við fréttasendingar til Noregs á stríðsárunum Þó að nú séu fjórir áratugir síð- an heimsstyrjöldin síðari geisaði eru þau ár siður en svo liðin úr minni. Nægir þar að benda á þætti í sjónvarpinu nú nýlega, þar sem sýndir voru síðustu dagar Hitlers í „Byrginu“, svo og þættina um Hulduherinn, þar sem fylgjast má með störfum belgísku andspyrnu- hreyfingarinnar. Eins og sjálfsagt margir vita sendi BBC í London útvarpsfréttir til hinna herteknu landa og gerði mönnum þannig kleift að fylgjast með gangi mála. Þannig var einnig komið fyrirmælum til heimavarna- liða og því innt af hendi mikilvægt starf. BBC hélt uppi fréttasending- um til Noregs öll stríðsárin og tókst þannig að koma upplýsing- um til landsmanna, sem bjuggu við einskorðaðan fréttaflutning hernámsmanna eins og gefur að skilja. Þegar auglýst var eftir norskumælandi stúlku í London, til að starfa við þennan frétta- flutning um leið og Noregur lenti í klóm Þjóðverja, voru margar sem sóttu um. Það þurfti að uppfylla ýmis mikilvæg skil- yrði til að koma til greina, svo sem að hafa góða almenna menntun, hafa vitneskju um það sem var að gerast í heiminum, vera vel ritfær á norsku og hafa góða rödd og framsögn. Er skemmst frá því að segja, að ung kennslukona, Johanna Sörholtet frá Stöng í Heiðmörk (Stange í Hedemark) fékk stöð- una og starfaði við féttasend- ingarnar nær til stríðsloka. Það er áhugavert að vita, hvað varð til þess, að ung stúlka úr norskri sveit hélt út í heim á fjórða áratugnum, þegar ferðir voru allar erfiðari og fólk yfir- leitt ekki að flandra heimshorna á milli að óþörfu. Auk þess voru ferðalög tiltölulega mikið dýrari á þessum tíma og því varla á færi nema fárra að ferðast fyrir daga hópferða og flugs. I stuttu máli voru aðstæður ungu stúlkunnar þær, að þegar hún lauk kennaraprófi lágu kennarastöður ekki á lausu og þær sem losnuðu voru látnar ganga til karlmannanna, sem þá þótti nauðsynlegra að hefðu at- vinnu vegna þess, að þeir voru fyrirvinna fjölskyldunnar. En það tókst alls ekki öllum sem luku prófi um leið og Johanna Sörholtet, að fá starf í sinni grein. Það varð til þess að unga stúlkan hélt til Bretlands til að læra ensku til hlítar og taldi, að við það ykjust möguleikar á að fá góða kennarastöðu við heim- komuna. En margt fer öðruvísi en ætlað er, árin í Bretlandi urðu fleiri en búist var við, hún hefur eigin- lega aðeins komið heim til Nor- egs, þar sem hún á systkini og fjölskyldu, sem gestur í heim- sókn síðan. í London kynntist hún manns- efni sínu, breskum manni frá Vestur-Indíum, Georg Greaves að nafni, sem þar stundaði nám í réttarlækningum. Þau bjuggu Johanna Sörholtet Greaves, mynd- in tekin á Mallorca fyrir tveimur árum. fyrstu árin í London, síðan 12 ár á Trinidad, þá önnur 12 ár í Hong Kong og eru nú búsett á Mallorca, í litlum bæ, Sa Caban- eta, rétt fyrir utan Palma. Þau eiga þrjú börn, eitt búsett í Cam- bridge á Bretlandi, eitt á Florida í Bandaríkjunum og það þriðja í Toronto í Kanada. Það má því segja að fjölskyldan sé alþjóðleg. Johanna Sörholtet Greaves býr nú á Mallorca, eins og áður segir, hún er orðin 75 ára gömul en er enn í fullu fjöri og kennir yoga. Þegar spurt var um tím- ann, sem hún starfaði hjá BBC, sagði hún að hann hefði verið stórkostiegur. Eftir komuna til Bretlands að loknu kennaraprófi, fékkst hún við ýmis störf, svo sem húsverk, skrifstofustörf og sem „sel- skabsdama“ hjá breskri hefðar- frú, Lady Wallery, en með þeim hjónum fór hún til Bandaríkj- anna, sem var meiriháttar ferða- lag á þeim árum. Einnig ti eyjar- innar Mallorca, þar sem dvalið var á sumarleyfisstaðnum Formentor, báðar ferðirnar auð- vitað farnar sjóleiðis. Við komuna til London, eftir þau ferðalög, tóku við skrifstofu- störf, meðal annars fyrir júgó- slavnesku útlagastjórnina, sem hafði þar aðsetur. Þar kynntist hún einnig störfum júgóslavn- esku andspyrnuhreyfingarinnar, sem stjórnað var frá London. Hún hafði því kynnst slíku starfi í raun þegar hún fékk starfann hjá BBC og tók þátt í því að koma fréttum til sam- landa sinna í herteknu föður- landinu. Johanna Sörholtet kveður starf og samstarfsmenn hjá BBC hafa verið stórkostlega. Starfið hvíldi mest á herðum Toralv Öksnevad og þó samstarfsmenn væru fleiri. Allir hjálpuðust að við að gera þættina. Komið var til Norðmanna fréttum um gang stríðsins auk annarra frétta, upplýsingum og leiðbeiningum til heimavarnaliðs og and- spyrnuhreyfingar, þar gat það gilt líf eða dauða að skilaboð bærust. Norðmenn, eins og aðrar hernumdar þjóðir, bjuggu að sjálfsögðu við upplýsingatak- markanir af hendi herraþjóðar- innar, útlagarnir í London og fréttasendingar þeirra urðu því nokkurskonar tengiliður við um- heiminn. v í heimalandinu faldi fólk út- varpstæki sín í kjöllurum og úti- húsum meðan að á hernáminu stóð og óhlýðnaðist yfirvöldum í þeim efnum, svo og með því að hlusta á erlendar útvarpsstöðv- ar. Unga konan frá Stöng í Heiðmörk, sem með þýðri röddu talaði til landsmanna sinna á erfiðleikatímum, komst að því, er hún heimsótti ættland sitt í stríðslok, að hún þekktist hvar- vetna á röddinni og varð þá ljóst hvað fréttasendingarnar höfðu náð til margra. Henni varð einnig ljóst hvað þessar fréttasendingar höfðu verið fólki mikils virði, er það lét í ljós þakklæti sitt fyrir hennar skerf í fréttasendingunum frá BBC, sem alltaf hófust á sama hátt, þ.e. með ákveðnum hljóð- merkjum og síðan með orðunum: „London kallar“ eða „This is London calling“. (Bcrgljót IngolfsóíHtir tók simsn.i

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.