Morgunblaðið - 09.12.1982, Blaðsíða 1

Fimmtudagur 9. desember - Bls. 33-64
„Ýmis lífsreynsla nauðsynleg til
frekari þroska á langri Iifsleiðu
• •
— segir Karvel Ogmundsson,
útgerðarmaður og skipstjóri
HANN HÓF útgerö á opnum árabáti í samvinnu við jafnaldra sinn um
fermingu; hann stundaði vöruflutninga á Breiðafirði; hann var skipstjóri um
áraraðir; hann reisti fyrsta hraðfrystihúsið í Ytri-Njarðvíkum ásamt bróður
sínum; hann var oddviti sjálfstæðismanna í Njarðvík í tugi ára; hann var
náinn vinur Ólafs Thors; hann var sæmdur hinni íslenzku Fálkaorðu 1979;
hann var kjörinn fyrsti heiðursborgari Njarðvíkur 1978; hann er heiðursfé-
lagi í Sjálfstæðisfélagi Njarðvíkur; honum var veitt heiðursmerki Sjómanna-
dagsráðs Keflavíkur 1968 og Hellissands 1976; hann er heiðursfélagi, sem
einn af stofnendum í UMFN; hann er Karvel Ögmundsson, fyrrverandi
skipstjóri og útgerðarmaður í Njarðvík, sem nú gefur út annað bindi ævi-
minninga sinna, „Sjómannsævin".
í fyrsta bindi æviminninga
sinna fjallar Karvel um sjósókn
æskuára sinna, en í öðru bindinu
um dvöl sína á ísfirzkum mótor-
bátum, vetrarvertíð í Sandgerði og
útgerð frá Njarðvíkum. Veiðar á
seglskipum fyrir Vestfjörðum og
ýmsar minningar, yngri og eldri,
sem hafa lifað á vörum eldra
fólksins og gengið hafa frá manni
til manns og verið færðar í frá-
sagnarstíl.
Morgunblaðið ræddi vegna
þessa við Karvel og rakti hann í
stuttu máli æviferil sinn og veitti
heimild til birtingar á kafla úr
þriðja bindi æviminninnga sinna.
Vorum oft
þreyttir á kvöldin
„Eg er fæddur á Hellu í Beruvík
á Snæfellsnesi 30. september 1903.
Foreldrar mínir voru Sólveig Guð-
mundsdóttir frá Purkey og Ög-
mundur Andrésson frá Einarslóni
á Snæfellsnesi. Við vorum 12 al-
systkinin og einn hálfbróðir, And-
rés, sem gerðist útgerðarmaður í
Grimsby. Er ég var á sjötta ári
brann bær foreldra minna og
sluppum við með naumindum úr
eldsvoðanum, snauð og klæðalítil.
Á tíunda ári fór ég í fóstur til
Eggerts Guðmundssonar, for-
manns á Sandi og Ingibjargar
Pétursdóttur frá Malarrifi og var
þar til fermingar. Þá keypti ég lít-
inn bát með jafnaldra mínum,
Sigurði Sveini Sigurjónssyni, og
hófum við þá eigin útgerð frá
Sandi og rerum tveir saman fram
eftir sumri. Seinnipart sumars
fengum við svo liðsauka, Axel
Clausen, núverandi kaupmann í
Reykjavík. Hann hætti þá við
Karvel Ögmundsson.
verzlun á Sandi er átti Sæmundur
Halldórsson í Stykkishólmi.
Okkur gekk mjög vel að fiska á
handfærin og linuna og beittum
handfærin sandmaðki og línuna
síld. Þetta var ákaflega erfitt og
við vorum oft þreyttir að kvöldi.
Mest veiddum við út af Öndverð-
arnesi og Beruvík, lengra var ekki
farið í þá daga.
Fluttum suöur vegna
hafnleysis á Sandi
Ég fór síðan á ísfirzku bátana
1924 og var þar margar vertíðar,
mest með Helga Benediktssyni á
Eggert Ólafssyni og eftir að ég tók
sjómannspróf var ég með skipið
nokkur ár á handfæraveiðum.
1928 kvæntist ég önnu Olgeirs-
dóttur frá Sandi og áttum við 7
börn, 5 dætur og 2 syni. Hún var
mikil myndarkona, dóttir Olgeirs
Óliverssonar frá Gröf í Grundar-
firði og konu hans, Maríu Guð-
mundsdóttur frá Stóru-Hellu við
Sand. 1927 tók ég við skipstjórn á
Eggert Ólafssyni og var með hann
í tvö sumur á handfærum. Síðan
keypti ég 8 tonna bát frá Keflavík
og var með hann nokkrar vertíðar
frá Sandi. Þann bát missti ég í
ofsaveðri er hann rak á land úr
múrningum. Síðan lá leiðin suður
á vertíð og var ég þá á Pétursey
frá Reykjavík. Síðan keyptum við
Þórarinn bróðir minn saman bát,
sem lá i óreiðu á Reykjavíkurhöfn.
Hann hét Pilot og var eitt elzta
skip landsins. Við vorum fyrst
með hann í flutningum á milli
Breiðafjarðarhafna en síðan á
haust- og vetrarvertíðum á útilegu
og lögðum við þá upp hjá Kveld-
úlfi en síldina stunduðum við á
sumrin. Þar sem engin aðstaða
var á þessum tíma fyrir bátinn á
Sandi neyddumst við til að flytja
suður til að halda útgerðinni
áfram og varð þá Njarðvík fyrir
valinu. Um haustið 1933 fluttum
við að Narfakoti í Innri-Njarðvík
og vorum þar til 1937.
Byggðum hraöfrysti-
hús í Njarðvík
Þá lét ég byggja hús í Ytri-
Njarðvík og fluttumst við þangað
um haustið. Þá höfðum við keypt
50 tonna bát frá Svíþjóð, sem
hlaut nafnið „Vöggur". í Ytri-
Njarðvík byggðum við síðan fyrsta
hraðfrystihús staðarins og að-
stöðu til söltunar og síldarverkun-
ar. Við rákum siðan útgerð og
fiskvinnslu í Njarðvík allt til árs-
ins 1966 og sá ég um alla drift í
landi eftir 1941 og ég held að flest
fólk á staðnum, utan þeir menn er
voru á bátum annarra á staðnum,
hafi unnið við fyrirtæki okkar á
þessum tíma. En 1962 misstum við
bræðurnir þrjá syni okkar á aldr-
inum 18 til 22 ára, Þórarinn tvo og
ég einn. Við höfðum reiknað með
því að þeir tækju við af okkur en
vegna þessa ákváðum við að draga
saman seglin og seldum við fyrir-
tækið nokkru síðan.
Hvert áfallið
rak annað
1959 missti ég konuna mína og
árið eftir lézt bróðir minn, Daníel
SJÁ NÆSTU SÍÐU