Morgunblaðið - 09.12.1982, Blaðsíða 4

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 9. DESEMBER 1982
36
Við skýrslugerð
Bókmenntir
Jóhanna Kristjónsdóttir
Birgir Engilberts:
ANDVÖKUSKÝRSLURNAR
Útg.: Iðunn 1982
Eins og bókartitillinn gefur til
kynna, eru hér á ferð skýrslur,
hvorki smásögur né skáldsaga.
Þær eru frásagnir þriggja undar-
legra kvista, Sigvarðar, Ingibjarg-
ar og Þorvaldar, og í fljótu bragði
eru sameinkenni þeirra þau að
hafa orðið undir í þjóðfélaginu, og
líklega eiga þau sér ekki viðreisn-
ar von. Aðdragandann að óláni
þeirra má ugglaust túlka á ýmsan
hátt, umhverfi? sjálfskaparvíti?
Ut af fyrir sig á bersýnilega að
telja að þessir einstaklingar hafi
orðið fyrir barðinu á þeirri ljótu
skepnu sem heitir samfélag. Ekki
mjög sannfærandi skýring,
kannski fyrst og fremst vegna
þess að persónurnar vekja ekki
samúð og er þó ekki einleikið, hvað
lánleysi þeirra er stórbrotið.
Miðskýrslan er fyrirferðarmest,
Ingibjörg. Hún hittir Steinar á
balli og verður ólétt. Neyðist til að
giftast honum(f), eða hann neyðir
hana til að giftast sér(!). Ingibjörg
er á nfóti þessum ráðahag, þrátt
fyrir að maðurinn er sterkríkur.
Hins vegar er ekki ljóst af hverju
Ingibjörg er svona feiknalega and-
snúin Steinari í upphafi — nema
hún hafi ekki viljað glata „frels-
inu“. Út frá þessu öllu er gengið af
mjög ósannfærandi forsendum.
Aukinheldur er þetta skýrsla Ingi-
bjargar um sambúð þeirra, það
hefði verið fróðlegt að höfundur
hefði gefið þeim persónum, sem
mest koma við sögu í skýrslunum,
tækifæri til að skýra sitt mál. En
þetta er sem sagt skýrsla stúlk-
unnar og sú hugmynd þarf alls
ekki að vera fráleit. Það, sem mér
fannst óþægilegast, var, hversu
höfundi var hjartanlega sama um
hina dæmalausu lífsreynslu stúlk-
unnar — og er það út af fyrir sig
rannsóknarefni, þar sem skýrslan
er flutt út frá hennar sjónarmiði.
Auk þess verður Steinar í lýsingu
Ingibjargar (og Birgis) að þvílíkri
ófreskju, að engu tali tekur, hann
er ekki bara alltaf að lemja hana,
heldur læsir hana inni, kemur
fram við hana eins og skepnu.
Hugarvíl hennar er mikið og
mæða hennar stór, en það endar
bara með því að maður er með bók
í hönd, hefur lesið um allt það
versta sem mannlegt eðli getur
Birgir Engilberts
birt — og manni er bara sama.
Hefur aldrei fengið á tilfinning-
una, að maður sé að lesa um
mannlegan harmleik.
Fyrsta skýrslan er í dálítið öðr-
um stíl. Og þar skiptir umhverfið
meira máli. Þó er höfundur að
vissu leyti alveg jafn trúr skýrslu-
gerð sinni og áður. Það kom svona
nokkurn veginn eins og skrattinn
úr sauðarleggnum hvernig hún
endar. Leyfist að spyrja einfeldn-
islega: Hvers vegna situr maður
inni, ef einhver hefur drepizt úr
brennivínsdrykkju eða króknað í
hel? Ég hef nefnilega enga trú á
að hér hafi verið framið neitt
ódæði. Það gengur öldungis ekki
upp. Samt er þessi skýrsla mið-
hlutanum betri og skýrust, himna-
ríkisskýrslan númer þrjú var orð-
in mjög þreytuleg utan um sig.
Það fer lítið fyrir náttúrulýsing-
um í þessari bók, og kannski engin
ástæða til að krefjast þeirra, það
vantar alla rómantík, látum svo
vera. En lýrikin þyrfti að vera hér
fyrir hendi, þrátt fyrir að höfund-
ur hafi valið sér skýrsluformið,
sem verður ofnotað og laust í reip-
unum. Bókin er ekki samkvæm
sjálfri sér. Hún ber ekki vott um
mannlega hlýju né skilning. Það
þótti mér hreint afleitt.
Utgáfa námsgagna fyrir nemend-
ur með sérþarfir hornreka
— segir í samþykkt Þroskahjálpar
A stjórnarfundi Landssamtak-
anna Þroskahjálpar var eftirfarandi
samþykkt gerð:
Vegna þess sem fram hefur
komið í umræðum um Náms-
gagnastofnun ríkisins, vill stjórn
Landssamtakanna Þroskahjálpar
benda á að útgáfa námsgagna
fyrir nemendur með sérþarfir hef-
ur verið hornreka frá upphafi í
íslensku skólakerfi og er enn.
Óttast stjórnin að réttur um-
ræddra nemenda muni enn verða
fyrir borð borinn verði fjárlaga-
frumvarpið 1983 óbreytt að lögum
og sá niðurskurður sem þar kemur
fram á fjárlagatillögum Náms-
gagnastofnunar að veruleika.
Stjórn Landssamtakanna
Þroskahjálpar leggur áherslu á að
hafist verði handa um útgáfu á
námsgögnum fyrir nemendur með
sérþarfir hið allra fyrsta og tekur
því eindregið undir þá kröfu að
Námsgagnastofnun ríkisins verði
gert kleift að sinna því hlutverki,
sem henni er ætlað.
Musica Antiqua
Tónlist
Jón Ásgeirsson
Barokk-meistararnir Tele-
mann, Hándel og Bach áttu
stundar viðdvöl í anddyri
Þjóðminjasafnsins, þar sem
myndir frá sama tíma horfa við
hljómleikagestum. Þannig sam-
einast líðandi nútíð fortíðinni.
Það sem einkennir fullkomnun
nútímans er leitin eftir hinu
ófullkomna og nú er reynt að
endurnýja allt það er fortíðin
lagði til hliðar fyrir fullkomnari
amboð. Þessu hefur verið lýst
svo, að maðurinn sé með þessu
móti að vinna gegn því að týna
sjálfum sér, því hann sé ekki að-
eins það sem hann gerir á líð-
andi augnabliki heldur og allt
það sem hann fær að erfðum. Ál-
klæddur geimfarinn mun dvelja
við, til að hlýða á Bach, Hándel
og Telemann og munu þessir
meistarar ekki aðeins vera vituð
fortíð, heidur og um langa fram-
tíð lifandi afl í sköpun líðandi
nútíðar. Það sem gerir þessa
staðreynd hrikalega er að engu
varðar hversu langt er um liðið
og hvort sem Gísli biskup og
konurnar hans hafa hlýtt á líka
tónlist, sem flutt var þarna sl.
laugardag, í lifanda lífi, er ekki
aðalatriði, heldur að þennan dag
á þessi fjölskylda og barokk-
meistararnir stund með okkur,
sem nú um sinn eigum þátt í
sköpun líðandi nútíðar. Flokkur-
inn Musica Antiqua saman-
stendur af Camillu Söderberg,
Michael Shelton, Helgu Ing-
ólfsdóttur og Ólöfu Sesselju
Óskarsdóttur. Allt eru þetta góð-
ir listamenn, sem leggja sig ekki
aðeins eftir að flytja góða tón-
list, heldur og með þeim hætti er
sem líkast má ætla að hafi átt
sér stað er verkin voru samin. Þó
ber þess sérstaklega að geta að
Ólöf Sesselja Óskarsdóttir, sem
um nokkurt skeið hefur lagt sig
eftir að leika á viola da gamba,
hefur tekið miklum framförum
og er nú býsna seigur gamba-
leikari, sem eru ánægjuleg tíð-
indi, ekki aðeins fyrir flokkinn
heldur og aðdáendur barokktón-
listar.
Fyrstu verkin á efnisskránni
voru tvö verk eftir Telemann,
tríósónata í d-moll og sónata í
B-dúr. Sónatan var leikin á alt-
flautu og gömbu. Trúlega er gert
ráð fyrir samleik á sembal og
einhvern veginn vantaði sam-
hljóman raddanna í þessum tví-
leik og trúlega hefði semballinn
gefið verkinu meiri hrynræna
festu en raunin varð á í flutningi
þess. Bach samdi sex sónötur
fyrir fiðlu og „klavier" og er
É-dúr-sónatan sú þriðja.
Michael Shelton lék verkið á
barokkfiðlu, ásamt Helgu Ing-
ólfsdóttur, er lék á sembal.
Shelton er góður fiðlari en ein-
hvern veginn tolldi verkið ekki
saman að öllu leyti enda ekki
auðleikið. Tvö verk eftir Hándel
voru og flutt, það fyrra var són-
ata í F-dúr en það síðara tríó-
sónata í c-moll. Sónatan var
flutt af þremur eins og vera ber
og tríósónatan af fjórum hljóð-
færaleikurum og var flutningur
verkanna í heild mjög góður.
HVÍTIR SVARTIR
OG KORNÓTTIR
KÚLULAMPAR,
Hið íslenzka
þjóðvinafélag:
Almanak 1983
BÓKAÚTGÁFA Menningarsjóðs
og Þjóðvinafélagsins hefur gefið
út Almanak hins íslenska þjóð-
vinafélags 1983.
Aðalhluti þess er Almanak um
árið 1983 sem dr. Þorsteinn Sæ-
mundsson stjarnfræðingur hjá
Raunvísindastofnun Háskólans
hefur reiknað og búið til prentun-
ar, en annað efni Þjóðvinafélags-
almanaksins þessu sinni er: Fáein
minningarorð um Ólaf Hansson
prófessor eftir dr. Finnboga Guð-
mundssón landsbókavörð, Árbók
íslands 1981 eftir Heimi Þorleifs-
son sagnfræðing, Um tíðni páska-
dagsetninga eftir dr. Þorstein
Sæmundsson stjarnfræðing og Úr
annal Flateyjarbókar.
Þetta er 109. árgangur Þjóð-
vinafélagsalmanaksins sem er 183
bls. að stærð, prentað í Odda. Um-
sjónarmaður þess er dr. Finnbogi
Guðmundsson landsbókavörður og
forseti Hins íslenska þjóðvinafé-
lags. Forstöðumenn þjóðvinafé-
lagsins auk hans eru: Bjarni Vil-
hjálmsson þjóðskjalavörður, Ein-
ar Laxness menntaskólakennari
og formaður menntamálaráðs, Jó-
hannes Halldórsson deildarstjóri
og dr, Jónas Kristjánsson for-
stöðumaður Stofnunar Árna
Magnússonar.
Höfóar til
„fólksíöllum
starfsgreinum!