Morgunblaðið - 09.12.1982, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 9. DESEMBER 1982
61
Löngumýrarguðspjall
Ellilífeyrisþegi nr. 7167-6625
skrifar:
„Velvakandi.
Hálærður maður í hagfræði, dr.
Magni Guðmundsson, birti í
Morgunblaðinu útleggingu á guð-
spjalli Björns bónda á Löngumýri
um verðbólguvandann. Fiest af
því sem þarna er upp talið hefur
maður nú heyrt oft áður, a.m.k.
eins oft og sjálft jólaguðspjallið.
Doktorinn bætir við nokkrum
skýringum frá eigin brjósti, en
he|dur sig annars við ritualið, eins
og góðum Biblíuskýranda sæmir.
Björn á Löngumýri er manna
gleggstur að fjalla um eignarhald
á útigönguhossum, lausgöngu
stóðhesta og sauðfjárbaðanir, en
ekki sannar það, að hann sé svo
slyngur á refaslóðum fjármál-
anna, að hann geti þar með krafist
þess af öðrum, sem embætti hafa í
fjármálum, að þeir segi af sér,
eins og krafist er.
Skósmiður, haltu þér við leist-
inn þinn, og reyndu heldur að
hefna þess í héraði, sem hallaðist
á Alþingi. Það eru einföld sann-
indi, sem flestir búandi menn
skilja, hvort sem þeir lifa við sjó
eða í sveit, og hafi þeir lágmarks
búhyggindi, að ekki er hollt að
hleypa sér í þær skuldir, sem von-
laust er, að þeir fái nokkru sinni
greiddar. Þetta gildir þó ekki, ef
sá hinn sami ætlar sér að greiða
lánið til baka með því að stela frá
öðrum. Ekki er líklegt, að guð-
spjallamaðurinn og klerkur hans
vilji það. Hér hefur því orðgíf-
ursháttur Löngumýrarbónda orð-
ið vísindamanninum að fótakefli.
Allir vita, að í ráðvilltu óðaverð-
bólguþjóðfélagi eins og hér eru
margar samverkandi orsakir.
Rætt er um orsök og afleiðing.
Auðvitað eltir hvað annað; þetta
er kallað vítahringur. Um þetta
þarf því að ræða af skynsemi og
rökum, en ekki slagorðum og
rakalausum fullyrðingum.
Einn er sá þáttur, sem þeim fé-
lögum verður tíðrætt um og gera
úr ógnvald. Það eru vextir. Þenn-
an eina þátt reyna þeir meistarar
að flækja í viðjar og gera tor-
tryggilegan. Ekki eru þeir einir
um það. En maður ætlast til, að
háskólagenginn doktor í fræði-
greininni leitist við að hafa það,
sem sannara reynist, og skýri ein-
falt og rétt frá staðreyndum.
Vextir? Hvað eru vextir?
Einfalt dæmi: Jón Jónsson legg-
ur 10 þúsund krónur inn á banka-
bók með 4% vöxtum. Að ári liðnu
tekur hann út peninga sína. Bank-
inn borgar honum 400 krónur
aukalega sem verðlaun fyrir
sparsemi, ráðdeild og þá góðu við-
leitni að leggja fé í sameiginlegan
sjóð, sem aðrir fá lánað úr til upp-
byggingar þjóðfélagsins.
Er þetta rangt? Er þetta ónauð-
synlegt eða óheiðarlegt hjá Jóni?
En veitið því athygli, að þetta
gildir aðeins í verðbólgulausu
þjóðfélagi, að Jón fær þessi kjör.
Nútíma-Jón leggur inn á banka
100 þúsund krónur í formi venju-
legs sparifjár. Menn segja, að nú
sé 60% verðbólga, ekki minna.
Hverjir mundu vextir Jóns verða
að ári liðnu, ef miðað er við þau
kjör, sem buðust síðastliðinn
október, áður en vextir voru lítil-
lega hækkaðir sællar minningar,
eins og olli úlfúð og vandlætingu
margra? Svarið er, að í 60% verð-
bólgu, eins og nú er reiknað með,
verður beint tap Jóns 26% eða í
krónum talið 26 þúsund. Það mun-
ar um minna.
Er þetta góð fjármálapólitík hjá
Jóni? Nei, svona vitlaus er Jón
ekki. Væri hann bóndi, mundi
hann heldur hressa upp á girð-
ingarnar sínar eða kaupa baðlög
— en að gera þennan andskota.
Jón hefur heyrt talað um verð-
tryggða 6 mánaða sparireikninga
hjá bönkunum. Hann lítur á það
og leggur inn 100 þúsund krónur.
Hvað fær hann eftir árið? Eitt
þúsund krónur, eða 1%, í vexti.
Það er allt og sumt. En verðbólgan
hefur ekki rænt hann réttmætri
eign. Fyrir ári gat hann keypt sér
húsbúnað fyrir féð sem hann lagði
inn í bankann. Nú getur hann
kannski keypt sér sams konar
húsbúnað fyrir innstæðu sína, ef
allt er með felldu. Hann hefur
ekkert grætt, nema ef menn telja
þessar eitt þúsund króriur gróða.
Er það til að öfundast yfir?
Nú er öllum ljóst, að Jón verður
að vera með mikinn hluta síns fjár
óbundinn, sem hann fær enga
vexti af, nema þeir félagar vilji
telja, að það sem maður geymir
laust, með 20—30% neikvæðum
vöxtum, gróðasöfnun. Ljóst er, að
sá, sem tekur lán í banka, verður
að borga eitthvað fyrir milligöngu
lánastofnunar, en ekki er við Jón
að sakast um það.
Hvers vegna að gera þá, sem
leggja fé inn í banka, tortryggi-
lega og villa um fyrir fólki? Fá
menn doktorsgráðu fyrir svona
hagspeki? Eitthvað slær þó sam-
viskan doktorinn og hann vill
viðra sig upp við gamalt fólk og
segir að hægt sé að tryggja hag
þess sérstaklega og sparifé þess.
Hefur það fólk, sem nú er að ljúka
ævistarfi sínu, gert einhverjar
kröfur um, að því sé eitthvað íviln-
að umfram aðra þjóðfélagsþegna?
Fáir munu gefa það í skyn. Er lík-
legt, að eftir að því hefur verið
yfir lýst, að núverandi vextir séu
ránskapur og fjárkúgun, að þá
óski sérstaklega gamalt fólk eftir
að hirða þá blóðpeninga? Stund-
um er betra að hugsa, áður en tal-
að er.
Auk þess er það ekki gamalt
fólk, sem yfirleitt er aflögufært
með sparifé; svo rækilega hefur
verið nagað utan af beinum á und-
anförnum árum hjá þeim, sem
eitthvað höfðu reynt að leggja til
hliðar til elliáranna. Hið mikil-
væga er, að það er hinn almenni
borgari, sem á að geta lagt fé sitt
inn í bankakerfið án þess að eiga á
hættu, að hann verði féflettur af
skuldakóngum og fjárglæfra-
mönnum.
Að lokum þessar spurningar: Er
æskilegt, að menn leggi fé inn í
bankakerfið? Ef svo er: Er þá lík-
legt, að menn geri það með stór-
lega neikvæðum vöxtum eða
vaxtalaust, þó að verðbólga sé
bætt? Hvað gerist, þegar menn
hætta að leggja fé inn í banka-
kerfið?
Ef þessu verður svarað, má þá
vænta þess, að svörin verði einföld
og heiðarleg?
GÆTUM TUNGUNNAR
GOOD'fÝEAR
VEYRAR DEKK
hIheklahf
Ll LAUGAVEGI 170-172 SIMAR 28080 OG 21240
ÖRYCGI
GÆÐI
ENDING
Björn Pálsson fv. alþm.
um verðbólguvandann
eftirdr. Magna
GuómundMon
„LéBfUBiírwbóndÍM
ber (löcr "ky* 4
I 10 r>*v birtrat M»«i UIUl hrtJra.tr »*>• *hnl 4
Ii.ntn r.oui rik Bjorn Pái-on. bóhfnBMr. M*tu m«r( „u„.h_kk.Blr J U* WI* *“k*
.Iþnj Þ*«Y.rforvUn.U*thrtr ur bóklrtróur vel vlð (rMnrai^l.k«U«* *• _ ÍL
mr „mkmMm* ■** «f •»“■ •“!*'
^ r 3sas=*“ ~
SlíSXAK-tf -__________________________Si'rí'iKXSUS
Velvakandi hvetur les-
endur til að skrifa þætt-
inum um hvaðeina, sem
hugur þeirra stendur til
— eða hringja milli kl.
10 og 12, mánudaga til
föstudaga, ef þeir koma
því ekki við að skrifa.
Meðal efnis, sem vel er
þegið, eru ábendingar og
orðaskipti, fyrirspurnir
og frásagnir, auk pistla
og stuttra greina. Bréf
þurfa ekki að vera vélrit-
uð, en nöfn, nafnnúmer
og heimilisföng verða að
fylgja öllu efni til þátt-
arins, þó að höfundar
óski nafnleyndar.
Sérstaklega þykir
ástæða til að beina því
til lesenda blaðsins utan
höfuðborgarsvæðisins,
að þeir láti sinn hlut
ekki eftir liggja hér í
dálkunum.
Dönsku orðin „at advare" eru á íslensku að vara við, og
„advarsel" er því á íslensku viðvörun.
53^ SlG£A V/öGA fi \iLVZMi