Morgunblaðið - 21.12.1982, Page 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 21. DESEMBER 1982
Grindavík
Bréf til Matthíasar Johannessen frá Viktoríu Ketilsdóttur
Kæri Matthías,
Þakka þér fyrir greinina þína
„Dagpistlar um dægurmál", sem
birtist í Mbl. sl. laugardag.
Að öllu eðlilegu hefði ég, úti-
vinnandi sjómannskona úr
Grindavík, ekki gefið mér tíma
til þess að lesa hana, á þessum
tíma árs (þú veizt allt jólaves-
enið).
En aðstæðurnar haga því
þannig til, nú um þessar mund-
ir, að allt í einu hef ég yfir-
þyrmandi nægan tíma, ró og
næði til þess að lesa, hugsa,
skoða og skilgreina. Og auðvitað
einnig til þess að skrifa þér
þetta bréf.
Ég hef ekki eytt tíma mínum
eða pennum hingað til í að
skrifa í blöðin. Jú annars,
reyndar skrifaði ég í fyrra
minningargrein um hana
tengdamóður mína, blessuð sé
minning hennar, og auðvitað
birtist hún í Mbl. Það var svo
sjálfsagt mál, því aðra eins
Morgunblaðsmanneskju og
hana Valgerði í Vík hef ég ekki
hitt um dagana. Ég vona, að það
gleðji þig, svona í svartasta
skammdeginu, að heyra um,
hvernig amstur daganna hófst
hjá henni. Hún sagðist ekki
vera almennilega vöknuð dags
daglega, nema hún væri búin að
fá sér kaffibolla, sígarettu og
lesa Moggann.
Þetta var nú svona útúrdúr,
en þú hefðir haft gaman af að
spjalla við Valgerði, hún hafði
ákveðnar skoðanir og gull-
hjarta.
Ég ætlaði að hrósa greininni
þinni. Ýmislegt sem þú segir
þar höfðar beint til mín, t.d.
finnst mér „persónugerður frí-
gír“ og útlistanir á fyrirbærinu
vera frábært.
Ég var nefnilega „persónu-
gerður frígír" alla mína tíð,
þangað til í fyrra. Þá upplifði ég
atburði, sem urðu þess vald-
andi, að ég vaknaði til lífsins
með skoðanir og þorði að viður-
kenna þær.
Ég fór til V-Berlínar í JC-
ferð, og skrapp auðvitað austur
fyrir múrinn. Eftir það er ég
ekki söm manneskja. Ég er með
hugmynd, tillögu; mig langar að
fá álit þitt á henni. Ég held, hún
gæti eytt misskilningi og leið-
indapexi meðal landsmanna.
Hún er svona: Þegar sam-
gönguráðherra er endanlega bú-
inn að setja bæði stóru flugfé-
lögin á hausinn, á Evrópu-
leiðunum, mætti nýta flugvél-
arnar á eftirfarandi hátt:
Efna til ókeypis hópferða með
hernámsandstæðinga og aðra
nytsama sakleysingja til Berl-
ínar, með tilheyrandi skoðunar-
ferð austur fyrir „í sæluna". Ég
er viss um, að lýðræðissinnaðar
flugáhafnir myndu vinna við
þetta pílagrímaflug án þóknun-
ar, svona svipað og við sand-
græðsluna. Þetta yrði álíka
þjóðþrifastarf. Þá er það bens-
ínkostnaðurinn og lendingar-
gjöldin. Ef til vill finnst einhver
leynisjóður SÍS-báknsins, sem
fjármagnaður er með hermangi
við varnarlið, brúklegur til
þeirra hluta. Það væri vel við
hæfi.
Hvernig lízt þér á þetta?
Ég er bjartsýnismanneskja
og viss um að þetta bæri árang-
ur. Að þetta yrði til góðs fyrir
þjóðina. Alla vega hafði þessi
ferð mín svo mikil áhrif á mig,
að ég gekk i Sjálfstæðisfélag
Grindavíkur, lenti í prófkjöri
við bæjarstjórnarkosningarnar
sl. vor og var þar á framboðs-
lista Sjálfstæðisflokksins með
góðu fólki.
Mér dettur í hug síðasti
Kastljósþáttur sjónvarpsins.
Þar ætlaði Ögmundur, frétta-
maður, aldeilis að þjarma að
Ólafi Jóhannessyni utanríkis-
ráðherra í sambandi við NATO.
Ég dáðist að Ólafi fyrir svör
hans og festu, sem hittu beint í
mark (hjá mér). Ég ætla ekkert
að minnast á Pólland, Tékkó-
slóvakíu, Afganistan o.s.frv., en
einu sinni var sagt „þetta gerist
aldrei hér“; aðgát skal höfð, svo
hinar frjálsu þjóðir fljóti ekki
sofandi að feigðarósi.
I áðurnefndum Kastljósþætti
gerðist önnur uppákoma, sem
ég horfði á opinmynnt af undr-
un. Þú veizt hvað ég á við, það
að iðnaðarráðherra Islands
kann hvorki mannasiði né und-
irstöðuatriði fundarskapa.
Ég er uppalin í Flóanum og
skammast mín ekkert fyrir að
vera „sveitamaður". Það, að
þingmaður utan af landi, ráð-
herra í þokkabót og háskóla-
menntaður,skuli nota þetta orð
í niðrandi merkingu fyrir fram-
an alþjóð, finnst mér yfirgengi-
legt. Ég sannarlega óttast svon-
alagað, hvar er nú „virðing Al-
þingis"? Ég dáðist að rósemi
Guðmundar G. Þórarinssonar
og því, að hann skyldi hafa
kjark og þor til þess að segja sig
úr álnefndinni, „hinu rússneska
hæsnabúi". Hann hefði bara átt
að vera búinn að því fyrir löngu.
Mér finnst Guðjón Einarsson
fréttamaður hefði mátt reyna
að hemja ráðherra betur, þetta
var heldur óskemmtilegt á að
hlýða.
Guðmundur G. er áreiðanlega
í vitlausum flokki. Ég man eftir
lagni hans og afrekum fyrir 10
árum, þegar skákeinvígi aldar-
innar (Fischer — Spassky) var
haldið hér, með tilheyrandi
taugastríði og látum.
Sú reynsla hlýtur að hafa
komið Guðmundi að góðum not-
um, ef hann þá má sín einhvers
innan um tækifærissinnana,
flokksbræður sína. „Maður lær-
ir aldrei af annarra reynslu, að-
eins sinni eigin," sagði gamall
og góður kennari minn oft.
Þessi setning er líklega það
eina, sem ég man eftir, af öllu
hans tali í 4 ár samfleytt.
Stefna, eða stefnuleysi iðnað-
arráðherra í álmálinu, virðist
vera til mikils tjóns fyrir þjóð-
arbúið, og er þó ekki á bætandi.
Hann virðist sleginn blindu
valdahroka og valdníðslu.
Hagsmuni hverra ber hann
fyrir brjósti? Hér sýnist Guð-
mundur G. nú hafa brotið blað
og sýnt lofsverðan kjark, eða
þolir hann ekki meira?
Svo vaknar einnig önnur
áleitin spurning; er þetta tæki-
færið, sem Framsókn hefur ver-
ið að bíða eftir, til þess að losna
úr stjórnarfaðmlaginu?
Steingrímur erlendis, aldrei
þessu vant! Það á víða við sí-
gilda spakmælið: „Svo sem þú
sáir, svo muntu og uppskera."
Nú er mál að linni spekúla-
sjónum um framsóknarmenn og
kommúnista. Mig langar að
ræða við þig um annað þarfara
og merkilegra mál; mannlíf í
Grindavík.
Þessa dagana, og reyndar
undanfarna mánuði, er það að-
allega tvennt, sem hrjáir mann-
fólk í Grindavík.
Annars vegar lokun RARIK á
allt plássið sl. þriðjudag, sem
frægt varð. Hins vegar stefna
sjávarútvegsráðherra og reynd-
ar ríkisstjórnarinnar allrar í
atvinnumálum. — En bíddu við,
þessi tvö atriði eru nátengd,
eins og tvíbaka. Sjálfsagt þykir
mér, sem gömlum yfirrukkara
hjá Kaaber og Ingólfi í Útsýn,
að ganga fast á eftir innheimtu
reikninga. Það má alltaf semja
um hlutina. En fyrr má nú rota
en dauðrota.
Það var bara klippt á allan
kaupstaðinn eins og hann lagði
sig, þótt yfir 95% íbúanna
hefðu aldrei gert RARIK neitt.
Fólkið mátti gjalda þess, að
fyrirtæki í fiskvinnslu og út-
gerð eru á heljarþröm, og að hin
misnotaða og spillta byggða-
stefna hefur aldrei náð til
Grindavíkur.
Hvað skyldu margar hús-
mæður hafa verið í miðjum
kökubakstri? Engin aðvörun
var gefin. Mér finnst fúkkalykt
af öllu þessu máli hjá RARIK,
og ég er reið, vegna þess að ver-
ið er að stimpla Grindvíkinga
vanskilamenn eða eitthvað það-
anaf verra. Ég hélt, að Grind-
víkingar hefðu fengið nóg af
ómaklegum svívirðingum hér
fyrir nokkrum árum, með hinni
„merku heimildarkvikmynd
„Fiskur undir steini““. Sú kvik-
mynd er að vísu bezt gleymd;
fyrir ungu kynslóðina skal það
upplýst, að aðalmottó og
markmið hennar var að lýsa og
sýna hernámsinnrætingu og
„menningarleysi" íbúanna,
vegna nálægðar varnarliðsins.
Ég hef búið í Grindavík í 4 ár og
aldrei orðið vör við neitt slíkt,
ekki einu sinni séð hermann á
rölti innanbæjar.
Hins vegar finnst mér, að í
Grindavík búi þjóðlegra fólk,
heldur en t.d. í Reykjavík, þótt
meirihlutinn sé heimtur úr
helju. Grindvíkingar eru að
mínu áliti duglegir, glaðsinna
og ekki nærri því eins stressaðir
og þið hérna á höfuðborgar-
svæðinu.
Sem dæmi um skemmtileg-
heit og menningu okkar í
Grindavík get ég nefnt bless-
aðra bæjarstjórnina okkar, sem
fæddist eftir kosningarnar í
vor. I henni eru 7 manns, 6 karl-
ar og ein kona, en hún er foringi
þeirra, forseti bæjarstjórnar.
Þessi kona, forsetinn okkar, er
sjómannskona eins og ég. Þetta
er hún Ólína Ragnarsdóttir,
sem ber okkur boðskap þinn, þú
þekkir hana sjálfsagt. Hún
gengur um bæinn sinn, marga
kílómetra á dag, 6 daga vikunn-
ar, árið um kring og ber út
Morgunblaðið. Það er í rauninni
dónaskapur að minnast á um-
fjöllun pressunnar fyrir fáum
árum um „skólastjóramál og
kennaramál" í Grindavík, en
þau dæmi sýndu að Grindvík-
ingar létu ekki bjóða sér það
sem „kerfið" ætlaði að þröngva
upp á þá nauðuga. Þeir eru
sjálfstæðir og sjálfbjarga, ekki
geðlurður.
í fróðlegu viðtali við Geir
Gunnarsson alþm. í Bæjarbót
(bæjarblaðinu okkar) nýlega,
kom hann með samanburðartöl-
ur á mannafla við fiskveiðar og
vinnslu sjávarfangs í kaupstöð-
um landsins. Grindavík var þar
langhæst. Þarna er svarið. í
Grindavík, þar sem allt snýst
um fisk, er ástandið þannig, að
lokað er fyrir rafmagn á menn
og málleysingja vegna þreng-
inga fyrirtækja í þessum undir-
stöðuatvinnuvegi landsmanna,
sem allir lifa á. Það grátbros-
legasta við þetta allt saman er
svo orkuverið við Svartsengi,
sem er í Grindavíkurhreppi.
Það voru Grindvíkingar sem
hófu rannsóknir þar upphaf-
lega.
Kosti hitaveitunnar fyrir all-
an Reykjanesskagann þarf ekki
að tíunda, en þar er framleitt
rafmagn, sennilega ódýrasta
rafmagn í heiminum, sem selt
er Landsvirkjun, sem síðan sel-
ur það til RARIK.
Er þetta hægt Matthías?
Hvar enda þessi ósköp, þegar
enginn atvinnurekstur í landinu
ber sig lengur, nema helzt
tízkuverzlanir og vídeóleigur?
Nei, stefna sjávarútvegsráð-
herra hefur ekki verið Grind-
víkingum lyftistöng, síður en
svo.
Þessi togaravitleysa öll er að
fara með okkur til andskotans,
fyrirgefðu orðbragðið. Það
skiptir engu máli orðið, hver til-
kostnaðurinn er við fiskinn sem
veiddur er af togurunum, ég
minnist nú ekki á smáfiska-
drápið. Sjávarútvegsráðherra
hefur gengið alltof langt í at-
kvæðaveiðum, eftir er að sjá
hvort það fiskirí er líka á
hausnum. Hann hefði þurft að
fara í einkatíma hjá flokksbróð-
ur sínum Guðmundi G. Þórar-
inssyni, til þess að læra að segja
„nei“. Sem sjálfstæðismann-
eskja þegi ég ekki lengur, horf-
andi upp á niðurlægingu
Grindavíkur vegna vondra
stjórnvalda og himinhrópandi
atkvæðamisréttis. Ömurlega
ranglátt vægi atkvæða lands-
manna svíður og ég get sagt
húnvetnskum undirskrifta-
mönnum það, að Suðurnesja-
menn gjalda þess oft frekar en
hitt, að vera svona nálægt
Reykjavík. Ég roðna við til-
hugsunina um, hve ósanngjarnt
það er að vera baral/4. atkvæði
gamals skólabróður á Isafirði.
Matthías, þú ættir að kynna þér
Grindavík og mannlíf þar.
Grindavík er (persónu)gerv-
ingur einkaframtaks, dugnaðar
og áræðis bátasjómanna. Þar
ganga fáir um götur verandi á
ríkisspenanum.
Matthías, þú hefur tekið
mörg góð viðtöl við áhugavert
fólk.
í Grindavík búa margir heim-
spekingar. Gamlir sjómenn,
meitlaðir af átökum við óblíð
náttúruöfl eru sérstæðar og
mannbætandi persónur, þótt
langskólagöngu sé ekki fyrir að
fara.
Þú ert reyndar því miður bú-
inn að missa af góðum vini mín-
um, Einari heitnum Dagbjarts-
syni í Ásgarði, sem var sérstæð-
ur og eftirminnilegur persónu-
leiki.
Ég hefði viljað fjalla um
vandamál Sjálfstæðisflokksins
og mínar hugmyndir um lausn
þeirra. Það verður að bíða betri
tíma, en eitt vil ég þó segja um
það: Ef rétt er á málum haldið,
ef málefnin eru látin ganga
fyrir mannati, ætti sigur
Sjálfstæðisflokksins í komandi
alþingiskosningum að verða
glæsilegur.
Að lokum, ég fór í JC-ferð til
Berlínar, eins og áður er sagt,
JC gaf mér kjarkinn til þess að
tjá mig. JC er það sem við konur
höfum alltaf verið að bíða eftir,
það er ég sannfærð um.
Ef þig langar til að vita hvað
JC er, ættirðu að senda eins og
einn hjarðsvein þinn út af örk-
inni, í rannsóknarblaða-
mennsku. Ég ætla ekki að út-
skýra fyrir þér hvað JC er, en
einkunnarorð JC eru boðskapur
alveg í takt við greinina þína,
um persónuat og frígír. Ég
hlakka til að lesa bókina þína
„Félagi Orð“, kannski fæ ég
hana í jólagjöf.
Með vonum um friðsæl jól.
Þín einlæg Viktoría