Morgunblaðið - 29.12.1982, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 29. DESEMBER 1982
En öllu var lífi og starfi í þessu
húsi, utan dyra og innan, stjórnað
af hjónunum Önnu og séra Er-
lendi, sem ávallt báru hag heimil-
isfólksins fyrir brjósti, bæði til
orðs og æðis.
Nú að leiðarlokum eru séra Er-
lendi færðar þakkir fyrir góða
handleiðslu og alla vináttu.
Öllum skyldmennum hans, eink-
um dætrunum Jakobínu og Önnu,
eru í dag sendar innilegar hlut-
tekningarkveðjur frá mér og fjöl-
skyldu minni.
Asgeir Pétursson
Séra Erlendur Þórðarson var
fæddur 12. júní 1892 að Krossdal i
Kelduhverfi. Foreldrar hans voru
hjónin Jakobína Jóhannsdóttir og
Þórður Flóventsson bóndi í
Krossdal og síðar að Svartárkoti í
Bárðardal. Það kom fljótt í ljós að
drengurinn var skýr og námfús.
Var hann settur til menntá og
varð stúdent frá Menntaskólanum
í Reykjavík 1913. cand. phil. í
Kaupmannahöfn 1914 og cand.
theol. frá Háskóla íslands 1917.
Hann var kosinn sóknarprestur að
Odda á Rangárvöllum 1918 og
gegndi prestskap þar til ársins
1946. Sr. Erlendur giftist 1918
ágætis konu, Önnu Bjarnadóttur
formanns í Reykjavík Gíslasonar.
Var heimili þeirra í Odda alþekkt
fyrir gestrisni og myndarskap sem
bar gott vitni um húsmóðurina.
Þau hjónin eignuðust tvær dætur,
Önnu, sem býr á Akranesi og er
gift Daníel Ágústínussyni fyrrver-
andi bæjarstjóra, og Jakobínu,
sem búsett er á Hellu og giftist
Árna Jónssyni frá Vorsabæ í
Landeyjum. Meðan sr. Erlendur
var í Odda hlóðust á hann mörg
störf sem ekki voru tengd
prestsstarfinu. Hann naut al-
menns trausts og þótti öllu vel
borgið sem hann tók að sér. Hann
var kosinn i hreppsnefnd Rang-
árvallahrepps 1922—1946 og
oddviti frá 1932. í yfirskattanefnd
1921—1946. Sýslunefndarmaður í
Rangárvallasýslu 1932—1946.
Endurskoðandi sýslusjóðs og
sýsluvegasjóðs í mörg ár. Kosinn
af sýslunefnd í héraðsnefnd
kreppulánasjóðs og i landsdóm.
Endurskoðandi Kaupfélagsins
Þórs á Hellu frá stofnun þess
1935—1946. í undirbúnings- og
framkvæmdanefnd héraðsskóla að
Skógum. Hann var kosinn í stjórn-
arnefnd sjúkraskýlis að Stór-
ólfshvoli 1926—1946 og jarðeigna
sýslunnar. Formaður Sjúkra-
samlags Rangárvallahrepps var
hann frá stofnun þess til ársins
1946. Formaður sáttanefndar frá
1918—1946.Hann gekkst fyrir
stofnun einkasímafélags Hvol-
Fædd 25. júní 1929
Dáin 19. desember 1982
í dag, miðvikudag, verður til
moldar borin frú Kristjana Krist-
jánsdóttir og fer útförin fram frá
Fossvogskirkju.
Kristjana var kjördóttir hjón-
anna Kristjáns Jónassonar bif-
reiðarstjóra og Ingibjargar Guð-
mundsdóttur, sem lengst af
bjuggu á Grettisgötu 32B hér í
borg. Þar sleit Kristjana barns-
skónum. Á uppvaxtarárum sínum
var hún, eins og flest börn á þeim
árum, send í sveit yfir sumarmán-
uðina og var hún send að Lundum
í Stafholtstungum í Borgarfirði,
sem þá var talið eitt af stórbýlum
landsins. Þar bjuggu þá sæmd-
arhjónin Geir Guðmundsson og
Þórdís Ólafsdóttir. Reyndust þau
henni mjóg vel og hélst með þeim
mikil vinátta alla tíð síðan. Þórdís
er nú látin fyrir nokkrum árum.
Árið 1948 kynntist Kristjana
eftirlifandi .manni sínum, Björg-
vin Eyjólfi Ágústssyni bifreiðar-
stjóra frá Sauðholti í Holtahreppi,
Rangárvallasýslu. Þau eignuðust
saman þrjá syni. Þeir eru í þessari
aldursröð: Guðbjartur Aðalsteinn
hrepps og Rangárvalla 1933 og
Skógræktarfélags Rangæinga. Sr.
Erlendur kenndi nokkrum nem-
endum undir próf við æðri skóla.
Þótt sr. Erlendur hefði mikil og
margvísleg störf með höndum um-
fram preststörfin og nyti mikils
trausts við öll þau umsvif var
hann ekki síður mikils metinn í
preststarfinu. Hann var ágætur og
áhrifamikill ræðumaður sem
flutti boðskapinn af sannfær-
ingarkrafti. Kirkja var yfirleitt
vel sótt hjá sr. Erlendi og þótti
jafnan gott á hann að hlýða. Hann
var öfgalaus, traustur, vinfastur
og ráðhollur. Þegar sr. Erlendur
lét af störfum hafði Sigurgeir Sig-
urðsson þáverandi biskup m.a.
þessi orð um sr. Erlend, „hann átti
miklum vinsældum að fagna og
auk þess sem hann var mikilhæfur
og skyldurækinn í hinum opinberu
störfum sem hann hafði með
höndum, var hann einlægur og
traustur vinur sem ávallt var gott
að leita til með áhyggjuefni og
vandamál. í ræðustól þótti hann
snjall ræðumaður og flutti mál
sitt skörulega og drengilega. Hann
starfaði allmikið að bindindismál-
um í sóknum sínum og lét sér annt
um hvers konar menntun og
menningu héraðsbúa". Sr. Erlend-
ur kom oft að Hellu eftir að kaup-
félagið var stofnað. Hann var kos-
inn annar endurskoðandi þess og
taldi sér skylt að fylgjast með
rekstrinum og allri reiknings-
færslu. Þannig gegndi hann öllum
trúnaðarstörfum sem honum voru
falin af mikilli samviskusemi og
skyldurækni. Sr. Erlendur var
ekki hjátrúarfullur. Trúarskoðan-
ir hans voru fastmótaðar og
byggðar á traustum grundvelli.
Eigi að síður held ég að hann hafi
talið óráðlegt að vera í Odda i 30
ár eða lengur. Fyrirrennari sr. Er-
lendar, sr. Skúli Skúlason, hélt
áfram prestskap í Odda þrátt
fyrir þjóðtrúna um árin 30. Sú var
trú manna að ólán mundi af leiða
fyrir þann prest er sæti í Odda 30
ár eða lengur. Þjóðtrúin styrktist,
og telja það margir barnalegt,
þegar heimilisharmar dundu yfir
fjölskyldu sr. Skúla, dauðsföll og
heilsuleysi. Eftir 31 árs prestskap
í Odda lét sr. Skúli af embætti og
flutti til Reykjavíkur 1918. Sr.
Erlendur hætti prestskap eftir að
hafa gegnt embætti í Oddapresta-
kalli í 28 ár. í Odda hafa jafnan
verið áhrifamiklir menn í presta-
stétt. Hafa þeir flestir eða allir
setið Oddastað með reisn og höfð-
ingsbrag. Sr. Erlendur var ekki
eftirbátur þeirra presta sem verið
höfðu í Odda á undan honum.
Hann var mikill áhrifamaður ekki
aðeins í prestakalli sínu heldur
einnig í sýslunni allri og miklu
víðar. Vinsældir hans urðu miklar
bóndi á Sveinsstöðum, Dalasýslu,
kvæntur Ernu Einarsdóttur og
eiga þau fjögur börn; Ágúst bif-
reiðarstjóri í Reykjavík, kvæntur
Margréti Höllu Guðmundsdóttur
og eiga þau tvo syni auk þess sem
Ágúst átti áður einn son, Pétur
Rafn; Guðmundur Ingi sem starf-
ar við útkeyrslustörf í Reykjavík,
kvæntur Margréti Andrésdóttur.
Árið 1952 fluttjst Kristján faðir
Kristjönu sem þá var orðinn
vegna hjálpsemi hans og vinsemd-
ar við alla, sem hann hafði sam-
skipti við og einnig vegna þess
hvernig hann leysti öll mál sem
voru í hans umsjá og honum hafði
verið trúað fyrir. Sr. Erlendar og
hans ágætu konu, frú Önnu
Bjarnadóttur, var saknað af öllum
í Oddaprestakalli og af sýslubúum
flestum þegar þau fluttu til
Reykjavíkur. Þau keyptu íbúð á
Kjartansgötu 5 og bjuggu þar síð-
an. Frú Anna dó 1967. Sr. Erlend-
ur naut aðstoðar dætra sinna og
Sigríðar mágkonu sinnar eftir að
kona hans féll frá. Hann var
starfsmaður ríkisskattanefndar
1946 og var fulltrúi þar til ársins
1962. Þar eins og annars staðar
ávann sr. Erlendur sér traust og
virðingu samstarfsmanna og yfir-
boðara. Árin liðu og starfsorkan
dvínaði. Að því kom að hann hætti
opinberum störfum, þá var tíminn
notaður til lestrar, skrifta og
nokkur tími fór í það sem sr. Er-
lendur kallaði tómstundagaman.
Hann fékk sér pensil í hönd, léreft
eða pappír og málaði myndir,
landslagsmyndir, hús, gamla
sveitabæi og margt fleira sem
hann festi auga á. Margar af
myndum sr. Erlendar eru góðar,
fallegar, hvort sem listgagnrýn-
endur vilja samþykkja það eða
ekki. Fyrir tæpu ári fór sr. Er-
lendur á Elliheimilið Grund.
Hafði hann fótavist til síðustu
mánaða, en á haustdögum virtist
vera ljóst að ekki væri langt að
bíða úrslitastundar. Hann lést 21.
þ.m.
Aðstandendum öllum votta ég
fyllstu samúð. Blessuð verði minn-
ing heiðursmanns.
Ingólfur Jónsson
í dag kveðjum við Rangæingar
sr. Erlend Þórðarson, sem lengi
var prestur okkar í Odda, eða um
26 ára skeið. Ég, sem þessar línur
rita, er einn af mörgum Rangæ-
ingum, sem nutu þess að kynnast
Erlendi í æsku. Sr. Erlendur er
sennilega sá vinur foreldra minna,
sem ég man fyrst eftir, en þau
hófu búskap að Kumla, sem var
leigujörð frá Odda, þegar ég var
nýfæddur.
Við bjuggum 3 ár í Kumla og
eru minningar foreldra minna um
nábýli við sr. Erlend og frú Önnu
Bjarnadóttur, eins og hún ætíð
var kölluð, okkur ljúfar og hélst
vináttan við þau ætíð þótt við
flyttum að Uxahrygg, sem er mun
fjær Odda.
Við fimm synir Guðbjargar
Jónsdóttur og Sveins Böðvarsson-
ar á Uxahrygg nutum allir þeirra
forréttinda að sækja heimavist-
arskólann að Strönd til Frímanns
og Málfríðar og ganga í spurn-
ekkjumaður á heimili þeirra
Björgvins og Gógóar, (en Krist-
jana var ávallt kölluð Gógó innan
fjölskyldunnar), að Skúlagötu 62
hér í borg, bjó gamli maðurinn hjá
þeim nær þar til hann andaðist
árið 1968 kominn á tíræðisaldur,
en síðasta misserið eða svo dvaldi
hann á hjúkrunardeild elliheimil-
isins Grundar. Kristjana hafði
alla tíð mikið dálæti á dýrum og
var dýravinur mikill, sem sést
best á ví að þrátt fyrir erfið skil-
yrði nú í seinni tíð í Reykjavík,
hafa þau Björgvin og hún allar
götur frá 1960 átt nokkrar kindur
og hross sér til skemmtunar og
augnayndis. Þau voru m.a. bæði
félagar í Fjáreigendafélagi
Reykjavíkur.
Kristjana var farin að kenna sér
lasleika nú í seinni tíð og var hún
lögð inn í Borgarspítalann fyrir
rúmum fimm vikum síðan til
rannsóknar. Heilsu hennar hrak-
aði svo mjög ört, þar til yfir lauk.
Hún andaðist í Borgarspítalanum
hinn 19. desember sl.
Ég vil fyrir hönd okkar aðstand-
enda þakka læknum og starfsfólki
Borgarspítalans fyrir góða um-
önnun og aðhlynningu í veikindum
hennar. Ég bið góðan Guð að
styrkja föður minn, bræður og
fjölskyldur þeirra á þessari
stundu. v
Fari móðií 5UB i friði. . . _
Guðbjartur
ingar til sr. Erlendar í Odda.
Hann var einnig prófdómari við
Strandaskóla öll árin sem ég var
þar. Á Strönd var öflugt æsku-
lýðsstarf miðað við hvað þá tíð-
kaðist. Sr. Erlendur og frú Anna
studdu það mjög vel á ýmsan hátt.
Frú Anna lék prýðilega á píanó og
hafði fagra söngrödd, voru þau
hjónin bæði mjög áhugasöm og
störfuðu mjög vel að bindindis-
málum og studdu okkur ungl-
ingana til heilbrigðs skemmtana-
halds. Því þótt sr. Erlendur væri
mikill alvörumaður þá var hann
boðberi gleðinnar og átti gott með
að koma öllum í gott skap og
beindi hugum okkar gjarnan inn á
jákvæðar brautir.
Ég minnist margra kirkjuferða
að Odda frá Uxahrygg. I dag þætti
sennilegá ekki fýsilegt að fara
sunnan af Bakkabæjum að vetrar-
lagi yfir Þverá og Rangá, þar sem
þær koma saman við Ármót, ró-
andi flatbytnu milli ísskara, en á
þeim árum, sem sr. Erlendur þjón-
aði í Odda, 1918 til 1946, rann
gjarnan drjúgur hluti af Markar-
fljóti í Þverá, sem þá gat orðið að
skaðræðisfljóti. Þegar yfir ána var
komið var drjúgur gangur af
Tanganum að Odda. Eitt sinn
skeði það í kirkjuferð að Fillippus
Vilhjálmsson í Vestra Fróð-
holti, sem erfitt átti orðið með
gang, var með Jarp sinn með sér
yfir ána á prammanum, en á
heimferðinni þegar kom að skör-
inni og Fillippus og Jarpur stigu
frá borði, brotnaði ísinn, en nægi-
lega stór jaki úr ísröndinni bar
mann og hest og flaut niður krap-
aðan álinn með báða tvo, en svo
vildi vel til að jakann rak í vík í
ísnum að sunnanverðu og undir ís-
inn, en jafn skjótt stigu þeir Fill-
ippus og Jarpur upp á skörina,
sem þar hélt báðum og þeir náðu
heilu og höldnu heim, en sam-
ferðamenn, sem stóðu agndofa við
bátinn, þóttust hafa báða úr helju
heimt. Ég tel að þessi frásögn gefi
hugmynd um að fólk var reiðubúið
að leggja nokkuð á sig til þess að
komast til kirkju og hlusta á sr.
Erlend predika og frú önnu leiða
sönginn.
Að sumarlagi var leiðin greiðari
og skemmtilegri á hestum eftir
góðum reiðgötum á Þverár- og
Rangárbökkum. Farið var á vaði
yfir Þverá hjá Fróðholti og yfir
Rangá hjá Móeyðarhvoli, en þaðan
var riðið eftir djúpum og senni-
lega mörg hundruð ára gömlum
reiðgötum að Odda norðan við
Oddhól. Heim túnið að Odda voru
svo djúpar traðir með myndarleg-
um gamalgrónum görðum beggja
vegna traðanna, sem komu mér
þannig fyrir sjónir að þær hefðu
verið þar frá öndverðu. Ekki er
ósennilegt að þessir götutroðn-
Kveðjuorð:
Hann Sigurður Hallbjörnsson
vörslumaður, er farinn. Það er
mikill missir að þessi öðlingsmað-
ur skyldi kveðja okkur svona
óvænt og snögglega og allt of
fljótt að okkur finnst.
Ég kynntist Sigga Hall eins og
við kölluðum hann fyrir nokkrum
árum, í gegnum dýrin. hann kom
iðulega í kaffi til okkar á Dýra-
spítalanum. Það var alltaf eitt-
hvað notalegt við þessar heim-
sóknir hans. Frá honum geislaði
hlýja og vinátta til manna og
málleysingja. Á meðan hann sat
og spjallaði við okkur mátti sjá
hvar hundarnir hans sátu eins og
myndastyttur í brekkunni hér við
spítalann, mændu á dyrnar fullir
eftirvæntingar á svipinn. Sann-
færð er ég um það að Siggi hefur
fengið vináttu dýra í vöggugjöf.
Það var með ólíkindum hve dýr
hændust að þessum manni. — Én
því miður fáum við ekki lengur að
njóta návistar Sigga.
Syni hans, systur„og öðrum ætt-
ingjum votta ég einlæga samúð. —
29
ingar og traðirnar heim túnið hafi
verið riðnar allt frá dögum Jóns
Loftssonar eða jafnvel frá dögum
Sæmundar fróða. Því miður hafa
nú þessar traðir verið sléttaðar út
í túnið.
I ræðum sínum var sr. Erlendi
sérlega lagið að flétta inn lifandi
dæmisögum úr lífinu, sem meitl-
uðust inn í huga okkar ungmenn-
anna, sem til hans sóttum kirkju.
Ég mun ætíð minnast þess
hversu gott var að koma á heimili
þeirra hjóna í Odda, sem ætíð stóð
opið kirkjugestum. Heimili þeirra
bar fagran vott um smekkvísi og
næmt fegurðarskyn, sem þau hjón
voru bæði gædd. Eins og fyrr er
vikið að, unni frú Anna Bjarna-
dóttir hljómlist, sr. Erlendur var
einnig gæddur góðum listahæfi„-
leikum, ágætur málari og góður
smiður, sem best mátti sjá á
einkar fallegum húsgögnum í
Odda, sem hann smíðaði sjálfur.
Þau hjónin eignuðust tvær dætur.
Anna er gift Daníel Ágústínussyni
fyrrv. bæjarstjóra á Akranesi og
Jakobína er gift Árna Jónssyni,
Hellu á Rangárvöllum.
Sr. Erlendur tók lengi þátt í fé-
lagsmálum á Rangárvöllum, var
löngum í sýslunefnd og hrepps-
nefnd, hann bar skólamá! mjög
fyrir brjósti og fékk margur ungur
maðurinn gott veganesti hjá hon-
um í Odda, en þar var lengst af
athvarf áhugasamra ungmenna er
brutust til mennta oft af litlum
efnum. Bætta verslunarhætti bar
sr. Erlendur fyrir brjósti og var
hann lengi endurskoðandi Kaupfé-
lagsins Þórs á Hellu.
Eftir 28 ára prestsskap í Odda
fluttust þau hjónin til Reykjavík-
ur og starfaði sr. Erlendur um
nokkurt skeið í menntamálaráðu-
neytinu.
Sr. Erlendur gerði marga fal-
lega myndina á seinni árum og
stytti það honum ótvírætt oft
stundina, ekki síst eftir að hann
missti sína elskulegu konu. Við
Rangvellingar eigum fagra minn-
ingu um þau Odda-hjónin sr. Er-
lend Þórðarson og frú Önnu
Bjarnadóttur. Þá minningu mun-
um við geyma í hugum okkar,
þeirri minningu fær hvorki mölur
né ryð grandað.
Deyr fé deyja frændur, en orð-
stír deyr eigi, þeim sér góðan get-
ur.
Ég veit að okkar góði vinur,
Valmennið hreina, á bjarta heim-
von og hann mun uppskera svo
sem hann sáði.
Ég votta dætrum sr. Erlendar
og öllum aðstandendum samúð og
virðingu mína og fjölskyldu minn-
ar á kveðjustund.
Blessuð sé minning sr. Erlendar
Þórðarsonar.
Jón Þ. Sveinsson
Þeirra missir er mestur. Okkar
missir er líka mikill við fráfall
SiHKa- ,
Sigfríð Þórisdóttir
Kristjana Kristjáns-
dóttir — Minningarorð
Sigurður Hallbjörns-
son vörslumaður