Morgunblaðið - 22.01.1983, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 22. JANÚAR 1983
21
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir FRANCIS X. CLINES
• Yasuhiro Nakasone, forsætisráðherra Japan.
Japan hefði hernaðarlega burði
til að verja sig fyrir árásum.
Sagði forsætisráðherrann að
Japanir myndu halda fast við
fimm ára áætlun sem í gangi er,
en í henni felst að Japanir
treysta varnir sínar, einkum á
sjó og í lofti. „Hervæðing okkar
mun þó aldrei fara út fyrir það
sem kveðið er á í stjórnarskrá
okkar,“ sagði Nakasone og átti
við, að því að talið er, að Japanir
vilja ekki verða svo gráir fyrir
járnum að þeir treysti sér til að
ráðast á aðrar þjóðir að fyrra
bragði.
Hvað varðar efnahagsmál,
frekar en rætt hefur verið, þá
sagði Nakasone, að Japanir væru
að íhuga að draga enn frekar úr
bifreiðasölu til Bandaríkjanna
til þess að bandarískur bílaiðn-
aður ætti greiðari leið upp úr
ógöngum sínum. Þetta væri þó
alls ekki endanlega ákveðið. Að-
spurður neitaði forsætisráðherr-
ann því að Japanir höguðu stöðu
yensins eins og seglum eftir
vindi til þess að halda því í hag-
stæðu ásigkomulagi. Hann var
einnig spurður af fréttamönnum
>hvort tekið yrði fyrir tollaslak-
anir á bandarískum vindlingum
eins og íað hefur verið að í Jap-
an, til að bæta stöðu einkasölu-
aðila í Japan. Þessu svaraði
hann neitandi, enda yrði slíkt
spor í ranga átt og ekki í anda
þeirra umræðna sem hann hefði
átt við Reagan. Þrátt fyrir efna-
hagslega velgengni, hefur við-
skiptahalli Japana verið nokkur
og Nakasone lýsti þeirri von
Japanir boða tilslakanir á tollum
og innflutningshöftum — einnig
batnandi samskipti við Bandaríkin
Yasuhiro Nakasone forsætisráðherra Japans hefur setið fundi með
Ronald Reagan Bandaríkjaforseta að undanlornu og hafa þeir rætt sam-
búð og samvinnu þjóðanna. Eftir fundahöldin sagði Ronald Reagan við
fréttamenn, að viðskiptahömlur þær sem Japanir hafa í heiðri, innlendri
framleiðslu til framdráttar, hvíldu þungt á batnandi samskiptum. Hins
vegar sagði hann að þeir hefðu ákveðið að leggja mikla áherslu á næst-
unni á betri varnir og umfangsmeiri vopnabúr Japana, einnig möguleik-
ann á þvi að Japanir fengu ítök í olíulindum í Alaska, en á því eru þeir
sagðir hafa mikinn hug. A móti verða þó að koma viðskiptalegar tilslak-
anir frá Japönum, en þeir hafa verið Bandaríkjamönnum, svo og flestum
öðrum, afar erfiðir. Tækniþekking og þróun hefur orðið til þess að
stáliðnaður, svo sem bifreiðaframleiðsla, á undir högg að sækja í Banda-
ríkjunum, einungis vegna þess hversu framarlega Japanir standa í þeim
efnum. Auk þess hafa Japanir verið frægir fyrir verndaraðgerðir sínar um
eigin framleiðslu og hafa alls kyns höft og verndartollar tröllriðið inn-
flutningi frá öðrum þjóðum, ekki síst Bandaríkjunum.
Nakasone lét í ljósi skilning
og samúð með bandaríska
iðnaðinum sem svo mjög líður
fyrir yfirburði Japana á því
sviði. En þrátt fyrir að banda-
rískir ráðamenn hafi varla linnt
mótmælum sínum og yfirlýsing-
um við þrákelkni Japana meðan
á heimsókn Nakasone stóð, var-
aði hann Bandaríkin við því að
grípa til eigin verndaraðgerða á
þeirri forsendu að þrátt fyrir
allt væru Japanir að draga úr
tollum og höftum, og umfang
þeirra aðgerða væri meira held-
ur en hjá öðrum þjóðum þó hægt
gengi. „Ef Bandaríkin færu að
beita gagnaðgerðum, myndi allt
fara í baklás með okkar tilslak-
anir, því að því fer fjarri að slak-
anir okkar séu vilji allra Japana.
Reagan gerir sér grein fyrir því
að þetta er viðkvæmt mál fyrir
Nakasone og hann fór varlega í
yfirlýsingum sínum eftir funda-
höldin. Lagði hann mikla
áherslu á þau bönd sem myndast
hefðu persónulega milli sín og
Nakasone, en einnig að hann
gerði sér fulla grein fyrir því að
tilslakanirnar yrðu að fara fram
hægt og rólega vegna innan-
hússmála Japana sjálfra. Hann
gaf þó í skyn að Bandarikja-
stjórn myndi þrýsta hæfilega á
japönsk stjórnvöld ef þeim þætti
málið ganga of hægt.
„Ekkert myndi endurspegla
betur einlægan vilja hinna jap-
önsku viðskiptavina okkar til til-
slakana en áþreifanlegar aðgerð-
ir af þeirra hálfu," sagði Reagan
og gaf í skyn að Bandaríkja-
stjórn vænti róttækari aðgerða
Japana en verið hafa. Nakasone
var afar orðvar við fréttamenn
og þykir ljóst að ákvarðanir
fundarins voru fáar, fyrst og
fremst hafi verið um þreifing-
arviðræður að ræða. Hann lét þó
hafa eftir sér að hann væri
ánægður með samtöl sín við
Reagan, þau hafi verið afar
gagnleg, sérstaklega með frekari
viðræður og samskipti í huga.
Varnarmál bar á góma og sagði
Nakasone að það væri stefna
Japana að leggja sitt af mörkum
að friður haldist í heiminum, en
forsenda fyrir friðnum væri að
sinni að hægt væri að slétta
hann út ef efnahagslíf Banda-
ríkjanna næði sér á strik á ný.
Og því væru Japanir tilbúnir til
ýmissa tilslakana.
Olíumálið var einnig rætt og
líklega verða skipaðar nefndir til
að greiða úr því máli. Eitt aðal-
málið og það sem gæti staðið
samvinnu Japans og Bandaríkj-
anna fyrir þrifum, er sú klausa í
bandarískum lögum, að olíuauð
Alaska megi eingöngu nota í
þágu Bandaríkjanna, þ.e.a.s. ein-
ungis má selja olíuna innan-
lands. Það að nefndir verði skip-
aðar er sigur út af fyrir sig fyrir
Nakasone, því olíumálið hefur
áður borið á góma milli þjóð-
anna, en rekspölur aldrei komist
á. Olían er það eina sem Japanir
hafa umtalsverðan áhuga á í
eigu Bandaríkjanna.
Eins og fram hefur komið, er
varla hægt að tala um fund
Nakasone og Reagans sem
tímamótafund. Viðræður þeirra
voru þó án nokkurs vafa afar
gagnlegar og nauðsynlegar, þar
sem dálitill kuldi hefur verið í
samskiptum þjóðanna. Nakas-
one sagðist fyrir sitt leyti þakka
fyrir opinskáar og jákvæðar við-
ræður. „Við getum komið á eðli-
legum og gagnlegum samskipt-
úm með viðræðum og vinsamleg-
um og gagnkvæmum samskipt-
um. Það væri heiminum til góða,
því bæði Bandaríkin og Japan
eru voldug lýðræðisríki," sagði
hann. Reagan tók í sama streng.
„Við verðum að bæta samskipt-
in, lönd okkar eru mestu iðnríki
hins frjálsa heims og mikilvægt
að með þeim sé vinátta."
Byggt á AP o.fl. Þýð. — gg.
ALLTAF Á SUNNUDÖGUM
siSéa
OG EFMISMEIRA BLAÐ!
ÞAR KJAFTAÐI Á MÉR
HVER TUSKA
— rætt viö Eggert Þorleifsson
RAFMAGNSBÍLAR
— rætt viö Gísla Jónsson, prófessor
PINK FLOYD —
VEGGURINN
— verður sýnd á næstunni
ÆRSLAFULLUR
INDÍÁNAHÖFÐINGI
— um ungdómsár og æsku Hitlers
BYLTINGIN SKOLLIN Á
— starfsval kvenna
LANDGRUNNSLÖGIN
MÓTUÐU STJÓRNLIST í
LANDHELGISMÁLINU
— rætt við Hans G. Andersen
IFK GAUTABORG
— knattspyruliðið
Sir RALPH RICHARDSSON
— svipmynd á sunnudegi
ÍSLANDSMYNDIR OG
ÍSLANDSKORT
— litið inn hjá Magna R. Magnússyni
VESTMANNAEYJAR
— 10 ár frá gosinu
ÞEIR ÉTA IÐULEGA
MEÐ OKKUR
— hrafnar á Kleifaheiði
VERÖLD — POPPOPNA —
POTTARÍM — REYKJAVÍK-
URBRÉF — Á DROTTINS-
DEGI — Á FÖRNUM VEGI
— VELVAKANDI
Sunnudagurinn byrjar á síðum Moggans