Morgunblaðið - 15.04.1983, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 15. APRÍL 1983
17
MáJsvari eriendra
útgerðarmanna
Portúgalir fara
fram á að fá að
veiða við f sland
Sjávarútvegsráðherra segir slíkar
veiðiheimildir ekki koma til greina
PORTÚGALIR hafa komié á framferi íhuga og óskum um að þeir fái
hennild til fiskveióa í islenzkri lögsögu. Eins og fram hefur komió í
fréttum sömdu Portúgalir við Kanadamenn um fiskveiðiréttindi við
Kanada og sams konar kröfur hafa þeir sett fram í viðrcðum við Norð-
menn, sem skilyrði fyrir saltfisksölu Norðroanna til Portúgal.
ísland voru, auk annars, til um-
ræðu er portúgalskir menn voru
hérlendis á vegum Jóhönnu
Tryggvadóttur fyrir tveimur ár-
um,“ sagði sjávarútvegsráðherra.
„Ræddu þeir þessi atriði á fundi
með mér og viðskiptaráðherra.
Þessu var algerlega vísað frá og
það eru engar áætlanir um að
leyfa slíkt núna, en í gegnum sölu-
méMÍééiéMé
Steingrímur Hermannsson,
sjávarútvegsráðherra sagði I gær,
að ráðamenn hefðu miklar
áhyggjur af þessari þróun og
samningum, t.d. Portúgala um
veiðiheimildir. Hins vegar sagðist
hann telja að ekki kæmi til greina
að lslendingar gerðu slíkt sam-
komulag viö Portúgali.
„Fiskveiðiheimild Portúgala við
eftir Friðrik Pálsson
Síst átti ég von á því, að frú
Jóhanna Tryggvadóttir Bjarna-
son færi að velta sér upp úr
hringormavandanum, sem fiski-
ðnaðurinn á Islandi hefur átt við
að stríða í áratugi. Frú Jóhanna
hefur oft reynt að slá ryki í augu
fólks með alls kyns fagurgala um
það hvað hún geti gert og enginn
annar, en í þessu tilfelli veit
hvert einasta mannsbarn, sem
einhvern timann hefur komið
nálægt fiskverkun á ísfandi, að
það vandamál sem hún gerir hér
að umræðuefni, selormavanda-
málið, er ekki til að hafa í flimt-
ingum. Mikilli vinnu er varið á
ári hverju til að hreinsa þennan
ófögnuð úr fiskinum. í áratugi
hefur allur frystur fiskur verið
ormahreinsaður fyrir flesta
markaði, en til skamms tíma
hafa ekki verið gerðar sömu kröf-
ur til saltfisks. Fyrir u.þ.b. þrem-
ur árum kom fyrst upp krafa um
ormalausan fisk frá matvælaeft-|
irlitinu í Grikklandi og var
brugðið við skjótt og allur fiskur,
sem þangað fer, ormahreinsaður.
Það hefur hvergi verið minnst
á orma í neinum sölusamningum
hingað til og við höfum í hyggju
að tala sem minnst um þá yfir-
leitt. Hringormur vekur svo mik-
inn óhug hjá erlendum neytend-
um, sem verða varir við hann, að
áríðandi er að bregða við og
ormahreinsa fiskinn, en gera sem
minnst til að vekja athygli á hon-
um. En þar sem frú Jóhanna vek-
ur máls á þessu og reynir að gera
það tortryggilegt, er nauðsynlegt
að fara um það nokkrum orðum.
Heygarðshornið
Um fisksölumálin hefur frú Jó-
hönnu verið svarað lið fyrir lið í
grein eftir grein og hvergi verið
hallað réttu máli, en það sem upp
úr stendur er, að frú Jóhanna
Tryggvadóttir Bjarnason tekur
ekki sönsum. Það er þýðingar-
laust fyrir hana að vera að nöldra
um það að henni hafi ekki verið
svarað, þegar hún hlustar ekki á
það sem henni er sagt.
Ég skil mjög vel að hún skuli
sjá ástæðu til að þess að þakka
Morgunblaðinu sérstaklega fyrir
það að ljá sér rúm í blaðinu fyrir
allar þessar endurteknu rullur
sínar. Þar er illa farið með góðan
pappír.
Síendurteknum ásökunum
hennar um „undirboð og aðra
ósvinnu" hefur svo oft verið svar-
að, að það er ekki nokkur ástæða
til að gera það einu sinni enn. I
málflutningi hennar stendur ekki
steinn yfir steini frekar en fyrri
daginn.
Nú þykist hún hafa uppgötvað
að heilum skipsfarmi af fiski hafi
verið „laumað“ frá Ítalíu til
Portúgal. Þetta mál hefur áður
verið skýrt og er svo einfalt, að á
árinu 1979 og aftur á árinu 1980
keyptu ftalir meira af fiski held-
ur en þeir gátu selt. Fiskurinn
var að fullu greiddur, og engar
athugasemdir við hann gerðar.
Fiskurinn var hreint ekki gerður
afturreka eins og frúin heldur
fram, en ítalskir eigendur fisk-
sins seldu 1250 tonn til Portúgal
með aðstoð SÍF. SÍF hafði á eng-
an hátt með það mál að gera pen-
ingalega, en á hinn bóginn vant-
aði fisk í Portúgal og var of mikið
af honum á Ítalíu og þess vegna
hjálpuðum við til við að leysa
málið með þessum hætti. Yfir
þessu máli hvíldi aldrei nein
leynd og Portúgölum líkaði þessi
fiskur vel og þessi tilflutningur
kostaði íslenska framleiðendur
ekki eina einustu krónu, en bætti
markaðsstöðuna í báðum löndum.
Enginn engill
í mörg ár hefur frú Jóhanna
ráðist að ólíklegustu aðilum og
borið þeim á brýn hinar verstu
sakir, án rökstuðnings og látið
svo sem hún væri sem hvítþveg-
inn frelsandi engill. Frá því
blaðaskrif hennar hófust fyrir
nokkrum árum höfum við vitað
hvað að baki býr, en höfum þó
hlíft henni við því að skýra það
opinberlega. Við höfðum ákveðið
að draga það i lengstu lög, en þar
sem það hefur komið fram í fjöl-
miðlum nú þegar frá öðrum aðil-
um, sem best þekkja til, þá telj-
um við okkur skylt að greina frá
því, að frá upphafi hefur Jóhanna
Tryggvadóttir Bjarnason verið
málsvari portúgalskra útgerð-
armanna hér á landi, en þeir eru
okkar hörðustu keppinautar á
portúgalska markaðnum. Upphaf
afskipta hennar af fisksölumál-
um til Portúgal var það að portú-
galskir útvegsmenn beittu henni
fyrir sig til þess að reyna að kom-
ast hér inn í landhelgi. Það gekk
svo langt, eins og fram hefur
komið opinberlega nú nýverið, að
hún fór með þessa skjólstæðinga
sína á fund ráðherra í ríkisstjórn
íslands þessara erinda. Þessu er-
indi var algjörlega vísað frá, en
hún lét sér ekki segjast og hélt
áfram að reyna „aðrar leiðir".
Það hefur áður komið fram hve
mikla áherslu portúgalskir út-
gerðarmenn leggja á það að kom-
ast hér inn í landhelgi, eins og
víðar, en portúgölsk stjórnvöld
hafa jafnframt lýst því yfir, að
þau skilji að það komi ekki til
greina, en leggja mikla áherzlu á
að v^ið komum til móts við þá með
stórauknum innkaupum frá
Portúgal og að því er ötullega
unnið. Það hefur jafnoft komið
fram, að þar eð Islendingar
byggja lífsafkomu sína að lang-
mestu leyti á sjósókn og fisk-
vinnslu, þá verða fiskimiðin
okkar ekki opnuð öðrum þjóðum
nema í ítrustu neyð, enda eru þau
ofnýtt nú þegar, eins og Jóhönnu
ætti að vera kunnugt um.
Frú Jóhönnu hefur mistekist
það sem að var stefnt, að koma
portúgalska fiskiflotanum inn í
landhelgina bæði til veiða og þó
ennfremur til þess að kaupa
saltfisk í veiðiskipin eða nýjan
fisk til söltunar um borð í portú-
gölskum skipum i íslenskum
fiskihöfnum og flytja svo allt-
saman til Portúgal sem eigin
afla.
Samt heldur frú Jóhanna því
ennþá fram að hún sé að vinna að
heill sjómanna og verkafólks í
landi.
Engum dettur í hug að frú Jó-
hanna sé svo illviljuð íslenzkri
þjóð, að hún hafi vísvitandi verið
að reyna að koma illu til leiðar í
þessu máli, en á hinn bóginn hef-
ur hún aðeins verið leiksoppur
manna, sem fundu inn á fáfræði
hennar og auðsveipni.
Fridrik Pálsson er framkræmdasljóri
Sölusambands íslenskra fískframleid-
enda.
Fullyrðingar Þjóðviljans um skuldbreytingu húsbyggjenda hraktar:
Þingmenn gerðu ekki athugasemd við
afstöðu viðskiptabankanna 1982
íhaldið og Framsókn vill ekki lengja lán húsbyggjenda
Stöðvuðu skuldbreytingu
Framsóknarflokkurinn, Tómas
Ámason, og SjálfstvSisflokkurinn,
JÓnas Haralz, hafa komið i veg fyrir
skuldbreytingar við húsbyggjendur og
þó sem eru að kaupa ibúð frá þvf i
fyrra. Þetta kemur fram i gögnum sem
liggja fyrir Alþingi og i félagsmálaráðu-
neytiau.
Tómas tregðast við,
lofar en svíkur
1 fyrrasumar samþykkti rikisstjórnin að
ganga frá skuldbreytingu við húsbyggjend-
ur á sama hátt og 1981. Tómas Arnason
viðskipta- og bankamálaráðhcrra
tregðaðist lengi vel við. Hann lofaði að lok-
um að taka á málinu.
14. janúar sl. skrifaði Svavar Gestsson
Tómasi bréf og minnti á samþykkt rfkis-
stjómarinnar um skuldbreytinguna og
krafðist svara um framgang málsins. Bréf-
inu var f gær, 13. aprf), enn ósvarað.
Jónas Haralz á móti
Jónas Haralz er einn helsti leidtogi Sjálf-
staedisflokksins í efnahagsmálum Þegar
ríkisstjómin hafði samþykkt skuldbreyt-
ingu við húsbyggjendur sl. sumar var leitað
til bankanna seint og um sídir. Málid kom
til kasta Alþingis. Fyrir þingnefnd lýsti Jón-
as Haralz því yfir ad hann væri á móti því að
koma til móts við húsbyggjendur með þess-
um hctti.
Einstaklingar mæta afgangi
Ástæðan fyrir afstöðu Tómasar og Jónas-
ar er sú að þeir telja að einstaklingarnir eigi
að mæta afgangi og atvinnutíftö að hafa
forgang í bönkunum. ólafur Jóhannesson
sem var viðskiptaráðherra í fjögur ár skýrði
frá því í útvarpi á laugardaginn var að
atvinnuvegimir ættu að hafa forgang í þjón-
ustu bankanna - einstaklingamir yrðu að
bíða. Og hann lýsti andstöðu við lán út á
eldra húsnæði. Olafur lýsti þannig hrein-
skilnislega afstöðu Framsóknar sem til
þessa hefur ekki verið flfkað.
--ekh
SJá 6
Þannig kynnti Þjóðviljinn „skuldbreytingarmálið" á forsíðu í gær. Jónas Haralz skýrir frá lyktum málsins á fundi fjárhags- og viðskiptanefnda alþingis 24.
nóvember 1982 í meðfylgjandi frétt. Þess má geta, að Ólafur R. Grímsson, formaður þingflokks Alþýðubandalagsins, var formaður fjárhags- og
viðskiptanefndar efri deildar alþingis.
I FORSlÐUGREIN í Þjóðviljanum í
gær er því haldið fram, að þeir Tóm-
as Árnason, viðskiptaráðherra, og
Jónas Haralz, bankastjóri Lands-
hankans, hafi á si. ári stöðvað
skuldbreytingu við húsbyggjendur
og komi þetta fram í gögnum, sem
liggi fyrir Alþingi og ■ félagsmála-
ráðuneytinu. Morgunblaðið sneri sér
til Jónasar Haralz vegna þessara
ummæla. Sagði hann, að fyrir lægi
minnisblað, sem hann hefði skrifað
um fund með fjárhagsnefndum Al-
þingis í nóvember 1982, þar sem
skuldbreyting var til umræðu. Kæmi
glöggt fram á þessu blaði, að afstaða
viðskiptabankanna hefði verið sú, að
ekki væri þörf neinnar sérstakrar
lánalengingar vegna þess, að lán frá
árunum 1978—80 hefðu þegar verið
lengd og húsbyggjendum hefði á ár-
unum 1981 og 1982 staðið til boða
lán til allt að fimm ára. Taldi Jónas
rétt, að minnishlaðið væri birt í heild
sinni, úr því að málið hefði verið
vakið upp að nýju með þessum hætti.
Fer minnisblaðið hér á eftir. Þess
má geta, að sú breyting lausaskulda
húsbyggjenda, sem vikið er að í 1. lið
minnisblaðsins nam rúmum 24 millj.
kr. og náði til 413 húsbyggjenda.
„25.11.82.
Minnisblað
um fund með fjárhags-
nefndum Alþingis.
Miðvikudaginn 24. nóvember sl.
sat ég fund fjárhagsnefnda Al-
þingis sem stjórnarmaður Sam-
bands íslenskra viðskiptabanka
samkvæmt ósk nefndanna. Til um-
ræðu var sá liður stefnuyfirlýs-
ingar ríkisstjórnarinnar frá því í
ágúst sl., sem fjallar um lengingu
lána banka og sparisjóða til hús-
bygginga. Gerði ég grein fyrir
stöðu mála og afstöðu bankanna
með eftirgreindum hætti:
1. Nefndarmönnum var afhent
fréttatilkynning viðskiptabank-
anna dags. 2. október 1981, þar
sem skýrt er frá breytingu lausa-
skulda þeirra húsbyggjenda, sem
rétt áttu*til lána frá húsnæðis-
málastjórn á árunum 1978—80, í
átta ára lán.
2. Þá skýrði ég frá því, að sam-
kvæmt upplýsingum frá viðskipta-
bönkunum hefðu, á árunum 1981
og 1982, viðskiptavinum flestra
þeirra, sem þörf hefðu á lánum til
lengri tíma, staðið til boða verð-
tryggð lán til allt að fimm ára.
Þeir bankar, sem ekki veita lán til
þetta langs tíma, telja sig aftur á
móti lengja lán til húsbyggjenda
samkvæmt óskum þeirra eftir því
sem þörf reynist vera.
3. Með tilliti til þess, að lán
hefðu þegar verið lengd fyrir árin
1978—80 og lán til allt að fimm
ára hefðu staðið til boða á árunum
1981 og 1982, væri það skoðun
bankanna, að engin ástæða væri
til neinnar sérstakrar lánaleng-
ingar nú.
4. Þá rakti ég í stórum dráttum
þróun inn- og útlána innlánsstofn-
ana undanfarin tvö ár og lagði
áherzlu á það, að innlánsstofnanir
gætu ekki, eins og nú horfir við,
aukið eða lengt útlán sín til hús-
bygginga vegna lítillar sparifjár-
myndunar annars vegar og mikill-
ar lánsfjárþarfar atvinnulífins
hins vegar. Til greina kæmi að
gera sérstakar ráðstafanir tengd-
ar skattfríðindum til aukinnar
sparifjármyndunar, er gengið gæti
til aukinna útlána vegna húsbygg-
inga. Hugmyndir um þetta væru
til athugunar í viðskiptabönkum
og sparisjóðum.
Engar fyrirspurnir eða athuga-
semdir komu fram af hálfu nefnd-
armanna nema ein, er snerti
lausafjárstöðu bankanna.
Minnisblað þetta er sent öllum
viðskiptabönkum, Sambandi ísl.
sparisjóða, viðskiptaráðherra,
viðskiptaráðuneyti og bankastjórn
Seðlabanka íslands."