Morgunblaðið - 15.04.1983, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 15. APRÍL 1983
29
störfum meðal Vestur-íslendinga.
Hann var forseti hins evangel-
íska-lúterska kirkjufélags íslend-
inga í Vesturheimi um langt skeið
og ennfremur forseti Þjóðræknis-
félags íslendinga í Vesturheimi.
Hann hlaut að verðleikum ýmsan
sóma fyrir störf sín. Heiðursdokt-
or í guðfræði var hann gerður frá
United College í Winnipeg árið
1953 einkum fyrir bók sína um lút-
ersku kirkjuna í Kanada og árið
1977 var hann sæmdur sama titli
frá Háskóla íslands fyrir ritstörf
og annað framlag til kirkju- og
menningarmála. Þá var hann og
sæmdur stór-riddarakrossi hinnar
íslensku fálkaorðu.
Séra Valdimar var mikilvirkur
rithöfundur og liggja eftir hann
ýmsar bækur og fjölmargar rit-
gerðir í blöðum og tímaritum. Reit
hann m.a. merka ferðasögu úr för
sinni til Landsins helga 1961. Þá
er nýlega komin út ævisaga hans
og er það besta heimildin um fjöl-
breyttan lífsferil hans.
Það mun hafa verið ætlun séra
Valdimars í fyrstu að hverfa aftur
heim til íslands og starfa hér sem
prestur. Það fór þó á annan veg.
En aldrei slitnaði sú taug, sem
batt hann við ísland. Ræktarsemi
hans og sonartryggð var frábær.
Tíu sinnum kom hann hingað til
lands og ávallt lagði hann leið sína
norður í átthagana. Hið mikla og
vandaða bókasafn sitt, um 2.500
bindi, gaf hann héraðsskólanum
að Reykjum í Hrútafirði árið 1977
og mun það reynast óbrotgjarn
minnisvarði um drenginn unga
sem braut sér leið til mennta og
frama en hélt alla tíð órjúfanlega
tryggð við æskubyggð sína.
Dr. Valdimar var sífellt að afla
sér fróðleiks með ýmsu móti og
einkum var saga hans eftirlætis-
grein. Hann talaði og ritaði ís-
lensku með ágætum alla tíð og
vald hans á enskri tungu vakti at-
hygli. Þá hafði hann og gott vald á
norsku og þýsku, enda þjónaði
hann söfnuðum, þar sem fólk var
fyrir af þessu þjóðerni. Hann var
frábær ræðumaður bæði í prédik-
unarstóli og á öðrum vettvangi.
Fór þar saman sérstakur flutning-
ur hans og málsnilld. Hann var
orðhagur og framúrskarandi
fundvís á eftirminnilegar líkingar,
sem gáfu ræðum hans bæði dýpt
og meitluðu þær í minni.
Við fyrstu kynni gat séra Valdi-
mar virst þungbúinn og jafnvel
þurr á manninn. Kímnigáfu hafði
hann skarpa, en kaldranalega á
köflum og beita ef nauðsyn bar til.
Við nánari kynni komu þó í ljós
hinir sönnu eiginleikar hans. Fáa
menn hef ég þekkt honum fremri
um órofa tryggð, hjálpfýsi og vel-
vild. Það eru og margir sem eiga
honum og heimili hans að þakka
einstaka aðstoð fyrr og síðar. Það
er mikið þakkarefni við leiðarlok.
Dr. Valdimar J. Eylands vann
ævistarf sitt i þremur löndum og
eftir hann liggur það mikla afrek
að bregðast engu þeirra um
trúmennsku í öllu því, sem honum
var falið.
En fyrst og fremst var hann
þjónn í kirkju Krists. Ungur fann
hann köllun til þeirrar þjónustu.
Og þeirri köllun var hann trúr til
hinsta dags. Kirkja íslendinga
báðum megin hafsins kveður nú
einn af sínum bestu sonum. Dr.
Valdimar J. Eylands var einlægur
trúmaður og innsta þrá hans var
að boða söfnuðum sínum trú á
Drottin Jesúm Krist hinn kross-
festa og upprisna. Það gerði hann
af djörfung og einlægni. Þann 12.
ágúst 1956 flutti hann prédikun
hér í Dómkirkjunni. Hann lauk
ræðu sinni með þessum orðum:
„Umfram allt, minnist þess, að þér
eruð sjálf á leið yfir hafið. Og þó
að stormarnir geisi og ljósin
slokkni, er ekkert að óttast. Ef þér
eruð með Guði, mun hann ekki frá
yður víkja. Trúið á Guð.“
Sjálfur er hann nú farinn yfir
það haf, sem hylur sýn um stund.
Við sendum eiginkonu, börnum og
ástvinum samúðarkveðjur vestur
yfir hafið og blessum minningu
þá, sem við eigum sameiginlega.
„Þó stormarnir geisi og ljósin
slokkni, er ekkert að óttast. Trúið
á Guð.“
Bragi Friðriksson
Minning:
Oddfríður Hákon-
ardóttir Sœtre
Fædd 4. júní 1904
Dáin 7. aprfl 1983
í dag er til grafar borin
Oddfríður Hákonardóttir Sætre
afasystir okkar. Við kynntumst
henni ekki fyrr en hún var komin
á efri ár. Hún hvarf ung út til
Noregs til hjúkrunarnáms, en
ílengdist, giftist og eignaðist fjöl-
skyldu. Hún missti mann sinn og
seinna dóttur sína líka. Ekki bar
hún þennan mikla missi utan á sér
þótt djúpt risti. Oddfríður var lífs-
glöð kona, kjarkmikil og framsýn.
Það sem heillaði okkur mest við
hana frá fyrstu kynnum var hið
jákvæða lífsviðhorf. Ekkert var
ómögulegt eða vonlaust. Hún hreif
fólk auðveldlega með sér og allir
komust í gott skap við að hitta
hana. Sérstaklega átti hún auðvelt
með að umgangast unglinga. Það
var alltaf tilhlökkunarefni þegar
von var á henni í heimsókn til for-
eldra minna.
Oddfríður hafði yndi af að ferð-
ast og ferðaðist mikið, bæði hér
heima á íslandi og erlendis. Oft
sagði hún skemmtilega frá ferðum
sínum. Þá hafði hún ákaflega
gaman af og vissi mikið um íþrótt-
ir. Enda lét hún fátt framhjá sér
fara í þeim efnum.
Hún miðlaði bæði fróðleik og
þekkingu en var um leið síspurul.
Það er lærdómsríkt að fá að kynn-
ast góðu fólki sem er vel gefið og
hefur mikla lífsreynslu að baki og
skaparinn hefur gefið góða heilsu
og langa ævidaga.
Oddfríður er nú farin í sína síð-
ustu ferð. Við minnumst hennar
með söknuði ánægjulegra kynna.
Blessuð sé minning hennar.
Bjarni Hákonarson,
Hörður Hákonarson.
Syng mig Hjem
Syng mig hjem, hvis I kan,
jeg vil dö i mil land,
syng mig frem
til mit hjem:
Jeg vil dö i et syn
av dets bláhvite bryn,
av dets jord
hos min mor.
(Björnstjerne Björnson)
í dag er til moldar borin
Oddfríður Hákonardóttir Sætre.
Hún lést úti í Lundúnum þann 7.
apríl sl. eftir stutta sjúkrahúslegu
þar í borg.
Fædd 1. september 1910
Dáin 15. janúar 1983
Árstíðirnar verka misjafnlega á
okkur, sem gistum þessa jörð. Hér
á norðurslóðum verður koma vors-
ins okkur flestum kærkominn
gleðigjafi. Þeir eru þó til, sem
sætta sig allvel við dimma daga,
en þá getur læðst að manni sá
grunur að eitthvað sé að sálarlífi
viðkomanda, ef vorsins með yl og
Oddfríður heitin vildi ótrauð og
ákveðin freista þess að ganga und-
ir mikla hjartaaðgerð, þótt hún
nærri áttræð að aldri og af kröft-
um þrotin vegna langvarandi
sjúkdóms, trúlega vissi að þetta
yrði hennar síðasta för.
Hún var aldrei hikandi, konan
sú, og ekki vantaði hana sálar-
styrkinn og þessa bjargföstu
trúarvissu, sem svo mjög einkenn-
ir þá, er öllum hlutum taka með
jafnaðargeði og æðruleysi.
„Betra er að fara strax, ef það er
Hans vilji, en að vera smásaman
að fjara út.“ Það var henni og
mikill styrkur, að náfrænka henn-
ar, Gróa Salvarsdóttir frá
Reykjarfirði við Djúp, fór með
henni og annaðist hana svo sem
hún framast gat til hinztu stund-
ar. En hjá Gróu hafði Oddfríður
búið siðustu ár ævi sinnar, þegar
hún dvaldi ekki úti í Noregi. Þar
áður hafði hún búið hjá Ragnheiði
systur sinni, sem látin er fyrir
nokkrum árum.
Úti í Noregi lifði Oddfríður öll
sín manndómsár og átti þar heim-
ili um hálfrar aldar skeið.
Oddfríður fæddist að Reykhól-
um í Barðastrandarsýslu 4. júní
1904. Hún var yngsta barn hjón-
anna Arndísar Þórðardóttur og
Hákonar Magnússonar bónda þar.
Hún ólst upp á mjög stóru og
mannmörgu heimili og naut ást-
úðar og umhyggju, en það var viss
agi viðhafður í því uppeldi.
Hún sagði mér seinna, að sér
hefði betur og betur með árunum
orðið ljóst hve slíkur uppeldismáti
væri farsæl undirstaða hamingju
og velferð sérhverrar manneskju.
Hún var tápmikil og skapið
heitt eins og reyndar hjá flestöll-
um systkinum hennar, sem voru
mörg og báru sterkan svip kjarn-
mikilla foreldra sinna. Nú er að-
eins Kristinn Hákonarson fyrrv.
yfirlögregluþjónn i Hafnarfirði
lifandi af þeim Reykhólasystkin-
um.
Tæplega tvítug fór Oddfríður í
hjúkrunarundirbúningsnám að
Vífilstöðum og ári síðar til Noregs
að læra hjúkrun. Þá var í Noregi
Magnús bróðir hennar við bú-
fræðistörf og gat liðsinnt systur
sinni næstu árin, því hann dvaldi
um fimm ára skeið í Noregi. Mikið
sagðist Oddfríður hafa metið
þessa aðstoð bróður síns. Með
birtu verður ekki tilhlökkunar-
efni.
Það er staðreynd, að við fáum
misjafnar vöggugjafir og sumir
öðrum fremur ávaxta allt það
besta og verða sem vorkoman, strá
birtu og yl í kringum sína nánustu
og aðra, sem þeir umgangast.
Dóra var ein af þeim.
Er hinni opinberu starfsævi er
lokið getur stundum komið tíma-
þeim var enda alla tíð náinn kær-
leikur.
Oddfríður vann síðan við líf-
starf sitt, hjúkrunina, á nokkrum
stöðum í Noregi, Ósló, Þrándheimi
og loks í Álasundi.
Árið 1939 giftist hún Paul
Sætre, yfirmanni Rafveitu Ála-
sunds. Paul Sætre var rólegur
maður að eðlisfari, mikill per-
sónuleiki og greindur vel og um
margt fróður. Hann var vellátinn
og honum voru falin margskonar
trúnaðarstörf í heimabyggð sinni
Álasundi.
Ekki fór framhjá neinum, sem
þekktu þau hjón, að jafnræði var á
með þeim og unun að kynnast
þeirri gagnkvæmu virðingu, sem
þau báru í brjósti hvort til annars.
Það var mér mikil skólun að njóta
þess að fá að dvelja hjá þeim um
stund í nokkur skipti. Fyrir það
skal nú þakkað af alhug. Þau
hjónin eignuðust aðeins eina dótt-
ur, sem dó mjög ung eða ekki
fullra tíu ára. Þessi dótturmissir
varð þeim vitanlega ólýsanlegur
harmur, en þessi sára lífsreynsla
tengdi þau enn sterkari tryggða-
böndum en áður.
Oddfríður starfaði mikið að
líknar- og hjúkrunarmálum sem
áður sagði. Hún var iðulega full-
trúi íslands við hvers konar sam-
komur og mannfagnaði. Hún var
óþreytandi í að kynna land sitt og
vera því sem mest til sóma.
Hæst bar í minningu hennar
heimsókn fyrrv. forseta íslands
Ásgeirs Ásgeirssonar og frú Dóru
Þórhallsdóttur til Noregs og þá
þau komu til Álasunds og Oddfrið-
ur fékk að leggja sinn skerf til
þess mannfagnaðar með því að
bil, sem fólk einangrast um of og
verður í meiri þörf en áður fyrir
birtu. Dóra kom svo sannarlega
með birtu og gleði, þegar hún kom
í heimsókn á Suðurgötu. Hlýleg
orð og elskuleg framkoma voru
henni eðlislæg og það svo, að að-
standendur þeirra, sem hún heim-
sótti, fóru að treysta á að Dóra
kæmi að vitja þeirra.
Ég man eftir Dóru sem ungri
glæsilegri konu, giftri einum af
mínum gömlu kennurum. Þá var
ég of ung til þess að skilja, að það
var engin miðlungs eiginkona er
bjó kennara mínum heimili.
Árin líða og við nemendur míns
gamla kennara erum búin að
flytja snjallt ávarp til gestanna á
sinni þróttmiklu islensku.
Menn gleymdu því ekki strax
hve mikil reisn og gneistandi ætt-
jarðarást ljómaði af henni
Oddfríði í það skiptið.
Vitanlega eignaðist Oddfríður
marga vini og góðkunningja í Ála-
sundi eftir að hafa búið þar í yfir
fjóra áratugi. Ég veit með vissu að
þetta fólk mat hana mikils. Ekki
get ég stillt mig um að nefna hér
tryggðatröllið Ingeborg Johansen,
yfirhjúkrunarkonu í Álasundi,
sem var náin vinkona Oddfríðar
og bjó með henni í fjölda ára.
Síðustu árin kom hún oft í
heimsókn til Oddfríðar hingað til
íslands, án þess að gera boð á und-
an sér frá Noregi. Rétt eins og
þetta væri að skreppa á milli bæja
hér innanlands. Þetta gerði Inge-
borg þegar hún vissi að Oddfríður
hafði mesta þörf fyrir uppörvun í
veikindum sínum.
Þær systur Ragnheiður og
Oddfríður áttu mikið saman að
sælda seinni hluta ævinnar. Þær
voru mjög samrýmdar og dvöldu
langtímum hjá hvor annarri,
ýmist í Noregi eða á íslandi.
Þegar Ragnheiður systir Odd-
fríðar féll frá tók Gróa dóttir
hennar upp merkið og veitti Odd-
fríði skjól og athvarf í ellinni.
Það veit ég, að Oddfríður mundi
vilja biðja mig að færa henni ást-
arþakkir fyrir. Sjálf var hún
frændrækin og mat Gróu mikils
og alla hennar fjölskyldu.
Nú er horfin af sjónarsviðinu
enn ein aldamótamanneskjan sem
mikill sjónarsviptir er að. En
minningin um stórbrotna persónu
lifir.
Mættum við öll læra af ævisögu
slíks mannræktarfólks sem
Oddfríður tilheyrði og taka okkur
líf þess til fyrirmyndar.
Ég sendi öllum ættingjum og
vinum samúðarkveðjur frá móður
minni, mér og fjölskyldu minni
um leið og ég bið þess að minning-
in um sæmdarkonuna Oddfríði
Hákonardóttur Sætre megi lengi í
heiðri höfð.
Það getur varla farið betur en fá
norska skáldjöfurinn Björnstjerne
Björnson til þess að hafa síðasta
orðið í þessari minningargrein
eins og ég leyfði mér að láta hann
byrja hana.
Syng mig hjem
3. vers
Syng mig hjem, hvis I kan,
jeg vil dö i mit land:
Lad min sans
fá litt glans
av dets böjfjell og hav,
syng mig hjem til en grav
i dets jord
hos min mor.
(Björnstjerne Björnson)
Hákon Magnússon
stofna okkar eigin heimili, og nú
skiljum við margt betur, er við
upplifðum sem börn og unglingar.
Eg rifja hér upp eitt vorkvöld í
heimabæ mínum. Dóra og Hálf-
dán voru ásamt glöðum bæjar-
búum að fagna góðum árangri
Svananna á liðnum vetri. Á þess-
um árum var kennari minn á kafi
í bæjarmálum og öðrum málum,
sem voru honum kær. Og þar var
heimilið ekki síður en skrifstofan
vettvangur þessara umsvifa.
Skyldi maður nú ætla að þægi-
legra hefði verið að þiggja boð
annarra en fylla stofuna á miðri
nóttu af veizluglöðu fólki. Nei.
Hálfdán sagði: Dóra á eitthvað í
svanginn handa okkur. Jú, það var
rétt, við vorum svo sannarlega
velkomin. Þau voru höfðingjar
heim að sækja, og það var ekkert
vafamál, að Hálfdán naut mann-
kosta Dóru oftar en þessa björtu
vornótt, er ómar Svanasöngs bár-
ust út um glugga á.Sunnubraut.
Nú eru þau bæði horfin langt
fyrir aldur fram, en fjögur börn
þeirra og aðrir, er þeim voru kær-
ir, munu heiðra minningu þeirra
um ókomin ár.
Ég vil með þessum síðbúnu lín-
um þakka Dóru af alhug allar
heimsóknir og tryggð, er hún
sýndi foreldrum mínum.
Blessuð sé minning Dóru og
Hálfdáns.
Sigríður S. Sigmundsdóttir
Birting afmælis- og
minningargreina
ATHYGLI skal vakin á því, að afmælis- og minn-
ingargreinar verða að berast blaðinu með góðum
fyrirvara. Þannig verður grein, sem birtast á í mið-
vikudagsblaði, að berast í síðasta lagi fyrir hádegi á
mánudag og hliðstætt með greinar aðra daga. í
minningargreinum skal hinn látni ekki ávarpaður.
Þess skal einnig getið, af marggefnu tilefni, að frum-
ort ljóð um hinn látna eru ekki birt á minningar-
orðasíðum Morgunblaðsins. Handrit þurfa að vera
vélrituð og með góðu línubili.
Dórothea Erlends-
dóttir — Kveðjuorð