Morgunblaðið - 15.04.1983, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 15. APRÍL 1983
Kvikmyndir
Ólafur M. Jóhannesson
Nafn á frummáti: Diner.
Leikstjóri og höfundur handrits:
Barry Levinson.
Framleiðandi: Jerry Weintraub.
Stjórn myndatöku: Peter Sova.
Tónlist: Bruve Brody og Ivan Kral.
Bílar frá Antique Motor Club of
Greater Baltimore, og Steel
Wheel’n OITruck.
Sýnd í Nýja bíó.
Heldur hafa mér nú fundist
páskamyndir kvikmyndahús-
anna að þessu sinni rista grunnt.
Þar er varla að finna bitastætt
verk utan kvikmyndarinnar
„Missing" sem sýnd er í Laugar-
ásbíói. (Hér er að sjálfsögðu
Vinirnir fimm sem um ræðir í myndinni.
Umskipti í vændum
undanskilin páskamynd Austur-
bæjarbíós; A hjara veraldar.
Frumsýning ísienskrar myndar
er vissulega alltaf stórviðburð-
ur). En eiga páskamyndir
kvikmyndahúsanna eitthvað
fleira sameiginlegt utan að hefj-
ast ekki upp af flatneskjunni, jú
— þær eru flestar framleiddar í
Hollywood. Eru menn virkilega
búnir að gleyma því að fram-
leiddar eru kvikmyndir víðar en
í Kaliforníuríki í Bandaríkjun-
um? Að nú er að vaxa úr grasi á
fslandi kynslóð sem hefir á viss-
an hátt víðari menningarlega
sýn en fyrri kynslóðir. Kynslóð
sem vegna aukinnar almennrar
menntunar og bættrar sjón-
menningar hefir ef til vill áhuga
á að sjá kvikmyndir frá Evrópu
ekki síður en frá Kaliforníu.
Kynslóð eftirstríðsáranna
trúði á „ameríska drauminn" og
flykktist í bíó til að viðhalda
tálsýninni. Sjálfir hafa Banda-
ríkjamenn ráðist í ræðu, riti og
kvikmynd gegn þessari draum-
sýn, sem Benjamín Franklín
grundvallaði á sínum tíma.
Bandarískar kvikmyndir hafa
raunar á síðustu árum orðið
raunsæjari og líkst sífellt meir
evrópskum kvikmyndum. Þess
vegna held ég að nú sé grund-
völlur fyrir því að velja til sýn-
inga hér á landi það skástazaf
kvikmyndaframleiðslu hins vest-
ræna heims hvort sem sú fram-
leiðsla kemur frá hinni sólríku
vesturströnd Bandaríkjanna eða
frá gömlu góðu Evrópu.
Annars ætla ég ekki frekar að
fjalla um páskamyndir kvik-
myndahúsanna í þessari grein
en víkja að páskamynd Nýja
Bíós að þessu sinni. Þessi páska-
mynd, sem nefnist á frummálinu
„Diner", hefir nokkra sérstöðu
að því leyti að hún birtist ekki í
bíóinu fyrr en eftir páska. Hvað
um það þá fjallar mynd þessi um
fimm vini sem búa í Baltimore.
Lýsir myndin sambandi hinna
ungu manna á þeirri stundu er
hjónabandið og þar með alvara
lífsins kveður dyra. Tekst leik-
stjóranum og handritahöfundin-
um, Barry Levinson bærilega að
lýsa þeirri upplausn sem grípur
um sig í vinahópnum er einn
þeirra ákveður að láta slag
standa og stökkva í hjónabands-
gryfjuna. En þetta eru ungir
strákar og vart tilbúnir að læsa
sig innan fjögurra veggja fjöl-
skyldulífsins. Hygg ég að mynd
þessi gæti átt erindi til þeirra
karlmanna sem hyggja á hjóna-
band áður en grön sprettur. Slíkt
kann oft ekki góðri lukku að
stýra; því það er nú stundum svo
að ástin skolast burt með upp-
þvottaleginum.
Nú kann lesandinn að spyrja:
Yfir hverju er maðurinn að
kvarta, er hér ekki á ferð prýðis
páskamynd þótt hún sé fram-
leidd í Hollywood? Vissulega er
lýsing Barry Levinson á tíma-
mótunum í lífi vinanna nærfær-
in en það skortir áherslumuninn
að myndin hefjist til flugs. Ég
held að ástæðuna sé að finna í
aðalstefnu MGM/ United Art-
ists samsteypunnar. Það hefir
einfaldlega ekki verið nægilegt
fjármagn tiltækt þegar myndin
var á teikniborðinu. Leikstjórinn
neyðist því til að grípa til nær-
myndatöku — en siík mynda-
taka hefir orðið sífellt meir
áberandi í bandarískum kvik-
myndum síðari ár. Ástæðuna tel
ég vera þá að það skortir fjár-
magn til að byggja hinar marg-
ræðu sviðsmyndir sem báru uppi
stórmyndir fyrri tíma. Sumir
kvikmyndafræðingar myndu
sennilega telja ástæðuna fyrir
hinni auknu áherslu á nærmynd
í bandarískum kvikmyndum,
aukinn áhuga þarlendra á sál-
arlífi leikpersóna. Má vera að sú
skýring sé gild; en of mikið má
nú af öllu gera. Það er ekki enda-
laust hægt að skemmta sér við
að horfa framan í fólk.
Sýning Hjörleifs Sigurðssonar
Myndlíst
Valtýr Pétursson
í Listasafni Alþýðu stendur
nú yfir sýning á verkum Hjör-
leifs Sigurðssonar. Þarna eru
olíumálverk, vatnslitamyndir,
krítarmálverk og teikningar.
Þarna eru ný verk eftir Hjörleif
og munu þau unnin á seinustu
þremur árum, en tvö verk eru
allt frá 1976. Það er heldur ekki
langt liðið frá seinustu sýningu
Hjörleifs hér heima, en hann
hefur dvalið með annan fótinn í
Noregi hin síðari ár.
Hjörleifur hefur stundað
myndlist um langt árabil og hef-
ur fyrir löngu öðlast þann svip í
myndgerð sinni, sem honum er
eðlilegur og einkennandi fyrir
hinn vandaða listamann, sem
Hjörleifur er. Það er mjúkur
tónn í flestum þessara verka og
Ijóðrænn, á stundum bregður
fyrir rómantískum köflum sem
Hjörleifur túlkar á mjög per-
sónulegan hátt í meðferð á fyrir-
myndum úr náttúrunni. Fyrir-
myndir hans eru aðallega úr
heimahögum, en einnig hefur
hann orðið snortinn af umhverfi
Noregs, og sum verka hans eiga
sér rætur þar. Yfirleitt byggir
Hjörleifur myndir sínar á ein-
faldan og hressilegan hátt. Hann
heldur litum sínum í skefjum og
verður heillaður af einstaka
augnablikum í lofti og á láði. Það
er ekki eftirhermur af landslagi
sem við blasa á þessari sýningu,
heldur áhrif, sem málarinn kem-
ur fyrir á myndfleti. Hann not-
færir sér vatnsliti á líkan hátt
og litina í olíumyndum sínum, og
krítarmyndir hans sverja sig
einnig í þann persónulega far-
veg, sem er Hjörleifi svo eðli-
legur. Ég fæ ekki betur séð en
Hjörleifur vinni út frá sömu for-
sendum í þessum nýju verkum
og hann gerði hér á árum áður,
en hann var hvað harðastur í
abstrakt myndum sínum og það
mætti fullkomlega halda því
fram hér, að enn einu sinni
sannist, að stíllinn hefur ekki
úrslitavaldið, heldur er það ætíð
hinn mannlegi kraftur hvers og
eins, sem máli skiptir. Það skipt-
ir enginn listamaður um per-
sónuleika, það er meðfætt og
verður ekki falið. Þannig verður
öll myndlist ætíð nátengd þeim,
er hana skapar, og stíll aðeins
stundarfyrirbæri, sem fellur að
hug hvers og eins.
Hjörleifur Sigurðsson hefur
fyrir löngu mótast sem málari
og þær myndir sem einna mest
sitja í huga mér að þessu sinni
eru: Nr. 6,15, 41, 55 og mynd sem
nefnist TRANBY og er utan
skrár. Það mætti minnast á
fleiri verk á þessari sýningu, en
engar stökkbreytingar hafa átt
sér stað hjá Hjörleifi, síðan
hann sýndi hér síðast. Þessi sýn-
ing er hressileg í heild og vinnur
á við kynningu. Þannig hefur
það ætíð verið með verk Hjör-
leifs og þannig er það enn. Það
eru tæp 60 verk á þessari sýn-
ingu og ég held að ekkert af þeim
hafi komið fyrir almennings-
sjónir áður. Síðustu árin hefur
Hjörleifur einvörðungu helgað
sig myndlist, og hér blasir
árangurinn við. Það var ánægju-
legt að sjá þessi verk.
Ingunn er
Hljóm-
plotur
Siguröur Sverrisson
Ingunn Gylfadóttir
Krakkar á krossgötum
Einsdæmi
„Born við erum ekki lengur,
og þá ekki heldur stór,
svona eitthvad hér um bil og mitt á miili.
í þad yngsta til ad elska,
alltof gömul til aó slást,
og vid megum ekki heyrast eda sjást.“
Þannig syngur Ingunn Gylfa-
dóttir í lagi Danans Gunnars
Geertsen við texta Óskars Ingi-
marssonar á nýlegri plötu sinni
Krakkar á krossgötum. í raun
má segja, að þetta textabrot sé
innihald efnis plötunnar í
hnotskurn. Hér er verið að fjalla
um unglinga á erfiða skeiðinu
frá sjónarhorni unglinganna
sjálfra og að mínu mati tekst
það mjög vel oft á tíðum.
Krakkar á krossgötum er
plata, sem vert er að veita at-
hygli. Hún er um margt mjög
sérstök og vel gerð þótt stundum
finnist manni blærinn vera dá-
lítið gamaldags. En hver er svo
ekki til í að fá dálitla tilbreyt-
ingu frá „sándi" nútímans af og
til?
Ingunn Gylfadóttir er ekki
nema 14 ára gömul og því á svip-
ekki í vafa
uðu aldursskeiði og þeir ungl-
ingar, sem um er fjallað í text-
unum. Hún hefur kannski ekki
neina óperurödd, en notar rödd
sína út í ystu æsar og tekst vel
upp. Ofgerir sér hvergi og texta-
framburður hennar er lýtalítill.
Lögin á þessari plötu eru öll
dönsk að uppruna og bera
frændum okkar Dönum gott
vitni. Greinilegt að þeir eiga
gnótt góðra laga, sem sjaldan
fara lengra en út um gluggann.
Það eru hins vegar ekki síður
textarnir á þessari plötu sem
vekja athygli. Mikil natni hefur
verið lögð við að gera þá sem
allra best úr garði og vissulega
eiga þeir erindi til ungliiiganna,
krakka á krossgötum.
Hljóðfæraleikur á þessari
plötu er allur mjög til fyrir-
myndar og þá hefur að mínu viti
tekist einkar vel til með hljóð-
blöndun og lokaútkomu „sánds".
Báðir þessir þættir eru vel fyrir
ofan það meðallag sem íslenskar
plötur hafa tekið mið af til
þessa.
Besta lag þessarar plötu er án
efa Vonir og þrár. Þar er bæði
grípandi laglínu og góðan texta
að finna saman. Lögin sem að
mínu mati standa þessu næst
eru öll á hinni hlið plötunnar.
Andaborg og Léreftskjóllinn eru
bæði mjög góð og Kveðja til
Klöru (Kim Larsen) og Sumarfrí
eru einnig mjög frambærileg.
Ein í betri
Hljóm-
plntur
Finnbogi Marinósson
Björgvin Gíslason
Örugglega
Steinar 065
„Þriðja sólóplata Björgvins og
örugglega ein besta plata árs-
ins,“ segir í auglýsingu útgef-
anda um nýjustu plötu Björgvins
Gíslasonar, Örugglega. Þetta er
ef til vill aðeins of djúpt I árina
tekið, en þó nærri lagi. Síðasta
plata sem hann sendi frá sér,
„Glettur", lofaði góðu. Á henni
er að finna mjög gott efni en á
milli dettur hún niður í ekki
neitt. Þegar hefur verið hlustað
nokkrum sinnum á „Örugglega"
kemur í ljós að hún er örugglega
betri. Hún er til að mynda miklu
heilsteyptari en „Glettur".
Á plötunni eru 11 lög og eru
þau öll eftir Björgvin. Af þessum
ellefu lögum semur Bjartmar
Guðlaugsson texta við sex og
einn er eftir Sigurð Bjólu. Önnur
lög eru án söngs. Allur gítar er í
höndum Björgvins auk þess sem
hann syngur og grípur í hljóm-
borð. Honum til aðstoðar er Ás-
geir „Stuðmaður og Þursi" ósk-
arsson en hann sér um allan ásl-
átt auk þess sem hann spilar á
bassa. Þriðji hljóðfæraleikarinn
er Pétur Hjaltested en hann
syngur og leikur á hljómborð.
Auk þeirra kemur við sögu
söngkona Tappa tíkarrass og
syngur hún I einu laganna.
Fyrri hliðin hefur sex lög að
geyma og verður hún að teljast
mjög vel heppnuð. Fyrsta lagið
hefur þegar öðlast nokkrar vins-
ældir, „L.M. Ericson" heitir það
og er gott grípandi léttpoppað
rokklag. Mest hissa varð ég á
hvað rödd Björgvins fellur mjög
vel að laginu og reyndar öllum
lögunum þar sem hann sér um
sönginn. Hann er ekki góður í
þeim skilningi en samt má nota
það orð þar sem annað betra er
ekki við hendina. Gítarsóló í
„L.M. Ericson" er smekklegt og
sándið á gítarnum gott. „Voco-
der“-notkunin á sennilega að
vera til að ná fram áhrifum sím-
ans og sem slíkt heppast það
mjög vel. Hinsvegar hefur það
valdið því að einhver sagði lagið
vera lélega stælingu á „Five Mil-
es Out“ (Mike Oldfield). Kannski
á svona lagað einhvern rétt á sér
en frá mínum sjónarhóli er það
kantinum
hart að ef einhver lítið notaður
hlutur er notaður af einhverjum,
með góðum árangri, þá megi
enginn annar nota sama hlut án
þess að vera ásakaður um stæl-
ingu. „í takt við tímann" er
ágætis lag en ekki eins skemmti-
legt og „Tjútt". Þar er ekki sung-
ið og gítarinn þræl-góður. Hann
er smekklegur, hreinn og tvinn-
ast sérleg skemmtilega orgelleik
Péturs. Ekki er næsta lag verra,
„Lukkutröll". Án þess að vera að
gera á hlut nokkurs þá held ég
að þetta sé eitthver skemmti-
legasti og besti dægurlagarokk-
ari sem út hefur komið á íslandi
í langan tíma. Enn er það söngur
Björgvins sem heillar og vinnur
hann skemmtilega á. Textinn er
smellinn, sem og allir hinir text-
arnir, og fellur vel að rödd
Björgvins og laginu. Síðan en
ekki síst er það gítarsólóið.
Hreint afbragð sem sýnir að
Björgvin er engu að gleyma þótt
árin færist yfir. „Hetjudraum-
ur“ heitir næsta lag sem rennur
undir nálina.
Einhvernveginn finnst mér
þetta lag ekki passa inn í heild-
arsvip plötunnar. Aftur á móti
er lokalag hliðarinnar afbragðs
endir fyrir hliðina. Það er rólegt
og gítarleikur Björgvins fær að
njóta sín út í yztu æsar. Vel gert.
Fyrr í greininni var „Lukku-
tröllið" lofað upp í skýin. Raunar
má endurtaka það þegar fyrsta
lag seinni hliðarinnar hljómar,
„Afi“. Það er sungið af söngkonu
Tappa tíkarrass, Björk Guð-
mundsdóttur. Hún er hreint
frábær stúlkan og hér sameinast
allt sem platan býður upp á.
Góður hljómfæraleikur, frábær
söngur og smellinn texti. Næsta
lag er líka mjög gott. „Xyloph-
one“ heitir það, en ég get ekki
munað hvaðan laglínan kemur.
Þau lög sem á eftir koma eru öll
góð en rísa ekki eins hátt og t.d.
tvö fyrstu lögin. Bestu lög plöt-
unnar eru Xylophone, Afi,
Lukkutröll og Tjútt.
Að síðustu verður að geta um-
slags plötunnar. Það er hreint
afbragð. Framhliðin sérstök og
smekklega frá henni gengið. Og
á bakhliðinni er öllum nauðsyn-
legum upplýsingum komið mjög
haganlega fyrir og frágangur
hinn besti. Það er gleðiefni að
loksins sé fundinn maður sem
hefur tilfinningu og áhuga á því
sem hann er að gera og vonandi
heldur hann áfram á sömu
braut. Til hamingju Sveinbjörn.