Morgunblaðið - 05.05.1983, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 5. MAÍ 1983- 15
íslendingar á Norðurlöndum
— eftir Birgi Isl.
Gunnarsson, alþm.
Viðræður við
íslendinga
Dagana 18.—26. mars sl. ferð-
aðist ég ásamt Geir Haarde, for-
manni Sambands ungra sjálf-
stæðismanna til 9 borga í Nor-
egi, Danmörku og Svíþjóð. Til-
gangur ferðarinnar var fyrst og
fremst að halda stjórnmálafundi
á þessum stöðum með þeim ís-
lendingum, sem þar eru búsettir.
Á þessu ferðalagi hittum við
fjölda íslendinga. Á fundum
okkar og í viðræðum við þá
komu fram ýmis mál, sem snerta
samskipti íslenskra stjórnvalda
við þetta fólk. Ég verð að viður-
kenna að margt af því, sem
þarna kom fram, kom okkur á
óvart og er tilgangur þessarar
greinar fyrst og fremst að varpa
ljósi á þau vandamál, sem steðja
að íslendingum erlendis og ís-
lensk stjórnvöld gætu leyst með
einum eða öðrum hætti.
Þessi mál snerta öll tengsl
þessa fólks við ísland. Það er
sammerkt með því fóiki, sem við
var rætt, að hugur þess stefnir
heim og það jafnvel þótt menn
hafi dvalið langdvölum erlendis
við nám eða störf. Það kemur
ekki síst fram í því, að vilja
stuðla að því að börnin geti lært
íslensku og orðið raunverulegir
íslendingar, þótt þau dvelji er-
lendis á viðkvæmum aldri.
Skulu nú reifuð þau helstu
mál, sem fram komu í þessum
viðræðum.
Kosningaréttur
l. Kosningaréttur á íslandi var
mikið umræðuefni, þar sem við
komum. Skv. stjórnarskrá Is-
lands er skilyrði kosningaréttar
íslenskur ríkisborgararéttur og
lögheimili á íslandi. íslendingar,
sem búa á Norðurlöndum, flytja
yfirleitt lögheimili sitt þangað,
m. a. til að njóta ýmissa félags-
legra réttinda þar. Námsmenn
hafa þó fengið að halda lögheim-
ili sínu á lslandi og hefur það
verið framkvæmt nokkuð frjáls-
lega. Þeir njóta því kosninga-
réttar. Aðrir missa kosningarétt
sinn og fá þá hvergi að kjósa í
þingkosningum, því að ríkis-
borgararéttur er skilyrði kosn-
ingaréttar á Norðurlöndum eins
og hér. í þeirri tillögu að stjórn-
arskrárbreytingu, sem Alþingi
samþykkti nú í vetur og kemur
aftur til afgreiðslu á næsta
þingi, er gert ráð fyrir því, að
Alþingi geti með einfaldri laga-
setningu veitt undanþágu frá því
skilyrði kosningaréttar, að menn
eigi lögheimili á Islandi. Með
þessu er opnuð leið til að veita
þeim íslensku ríkisborgurum,
sem búa erlendis kosningarétt.
Brýna nauðsyn ber til að rýmka
þennan rétt, þó að vafalaust
þurfi hann að vera einhverjum
skilyrðum bundinn.
„Það er sammerkt
meö því fólki, sem viö
var rætt, að hugur þess
stefnir heim og það
jafnvel þótt menn hafi
dvalið langdvölum er-
lendis við nám eða
störf. Það kemur ekki
síst fram í því, að vilja
stuðla að því að börnin
geti lært íslensku og
orðið raunverlegir Is-
lendingar, þótt þau
dvelji erlendis á við-
kvæmum aldri.“
Ú t varpssendingar.
2. Ríkisútvarpið sendir á degi
hverjum út stutta dagskrá, sem
ætluð er íslendingum erlendis.
Aðallega eru það fréttir. Fyrir
stóran hóp manna eru þetta nán-
ast einu tengslin við lsland, því
að íslensk blöð berast strjált á
marga staði, þar sem íslend-
ingar eru búsettir. Sá er hins
vegar galli á þessari sendingu,
að erfitt er að ná henni. Á sum-
um stöðum heyrist hún alls ekki
á venjuleg útvarpstæki og illa
annars staðar. Þessa dagskrá
þarf þvi að senda út á meiri
styrkleika og þyrfti Ríkisútvarp-
ið að taka þetta til athugunar.
Námsbækur
3. Það var sameiginlegt áhuga-
mál foreldra, sem við hittum, að
börn þeirra gætu lært íslensku
og tengst þar með ættlandi sínu
sterkari böndum. í Svíþjóð t.d.
greiðir sænska ríkið laun fyrir
kennara, sem kenna íslensku
ákveðinn tímafjölda í viku. Það
sem háir þessari kennslu er
skortur á bókum. íslenska ríkið
virðist ekki hafa verið reiðubúið
til að afhenda íslenskum börnum
erlendis kennslubækur í íslensku
eða ísl. bókmenntum á sama
hátt og gert er í skólum hérlend-
is. Þetta mál þarf að taka til at-
hugunar.
Tollamál
4. Langflestir þeir íslendingar,
sem erlendis búa, halda heimili.
Þeir hafa því keypt sér húsgögn,
tæki og annað, sem þarf til
heimilis. Margir eiga einnig bíla.
Við flutning heim til íslands fá
menn að taka með sér án tolla
húsgögn og heimilistæki og gilda
um það ákveðnar reglur. Hins-
vegar fá menn ekki að taka bif-
reiðir með sér á sama hátt. Þetta
gerir það að verkum, að í flestum
tilvikum rýrna eignir manna við
heimflutninginn. Væri eðlilegt
að sömu reglur giltu um bíla og
um búslóð manna.
Birgir ísl. Gunnarsson
Athugist betur
5. Ýmis fleiri atriði komu til
umræðu á þessum fundum. Þar
má nefna flutning lífeyrissjóðs-
réttinda milli landa, en þar er
væntanlega um að ræða mál,
sem er ákvörðunarefni hvers líf-
eyrissjóðs fyrir sig. Gildi is-
lenskra ökuskírteina í Norður-
löndum kom og til umræðu svo
og möguleikar tslendinga er-
lendis til að fá úthlutað lóðum til
íbúðabygginga.
Þessi mál og reyndar ýmis
fleiri, sem snerta réttindi og
stöðu íslendinga erlendis þarf að
taka upp til gaumgæfilegrar at-
hugunar. Þessi mál snerta mörg
ráðuneyti og reyndar önnur
stjórnvöld. Því er spurning,
hvort ekki eigi að taka þau upp í
einni heild, t.d. á vegum sér-
stakrar þingkjörinnar nefndar.
plussákleoði, vtóarklætt mæter*
krómliatar 4 brettaköTmvn,^
1^x14 hjólbarðar med hvíwm
Vi American Motors
Ogf tll fjalía
IUXUSM
ÞÆGINDI
AMERICAN
EAGLE 4X4
innaiíbæfar
1 í íi ri w 1 _
American Eagle 4 x 4 er fyrsti ameríski fólksbíllinn með
fjórhjóladrifi. Þú skiptir milli drifs á 2 eða 4 hjólum með
einu handtaki, svokallað “select drive“. Innréttingin er
_____________amerískur klassi, með öllum sinum iburði.
American Eagle sameinar kosti jeppa og fólks-
bíls á mjög sannfærandi hátt. American Eagle
er lipur í innanbæjar akstri og eyðslugrannur
miðað við stærð.

American Eagle er fjölhæfur fjölskyldubíll. Fjórhjóladrifið
gerir fjallaferðina mögulega hvenær ársins sem er. American
Eagle er kraftmikill og traustur þegar mest á reynir. Ameri-
can Eagle 4 x 4 er valkostur þeirra sem vilja bíl fyrir íslenskar
Nú er örfáum American aðstæður.
Eagle árg. 1982 óráðstaf-
að á aldeilis frábæru
verði. Við hvetjum þig til
að bera saman verð og
gæði á öðrum Amerísk-
um fólksbílum, — og þú
munt sjá að jeppinn er i
kaupbæti!!!
Stórlækkað verð frá
verksmiðjununt
aðeins
kr. 520.000-
Mióad við gengi i apnl 1983.
EGILL.
VILHJALMSSON HF
Smidjuvegi 4, Kópavogi, s. 77200 og 77202