Morgunblaðið - 08.05.1983, Blaðsíða 24

72
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 8. MAÍ 1983
MITTERRAND
OG
KOMMÚNISTAR
„Alveg fáránleg hugmynd," var svarið hjá
leiðtoga franska kommúnistaflokksins við
spurningunni um það, hvort Kommúnista-
flokkurinn hygðist ekki slíta stjórnarsam-
starfinu við Sósíalistaflokk Mitterrands eftir
að frönsk stjórnvöld vísuðu á dögunum 47
sovéskum njósnurum, þar á meðal 40 Kreml-
diplómötum, úr landi.
Staðan er sem sagt þessi: Þegar Kommún-
istaflokkur Frakklands gerir einn góðan
veðurdag upp hug sinn um að slíta stjórnar-
samstarfinu við Sósíalistaflokk Mitterrands,
þá vill flokkurinn ekki gefa neinum aðila hið
minnsta tilefni til ásakana um, að franskir
kommúnistar hafi nú enn einu sinni lent í
alvarlegri klípu vegna fylgispektar sinnar við
Moskvu.
Franski Kommúnistaflokkurinn mun vissu-
lega bíða betra tækifæris til þess að geta
fundið sér hentugra tilefni og einhverja trú-
verðuga ástæðu til að slíta sjórnarsamstarf-
inu.
„SOVÉTMENNIRNIR LÉ1
ÞEIR VÆRU BARA HEIM
Frakkar höfðu árangurslaust aðvarað
Kreml-forystuna, áður en þeir vísuðu
47 sovézkum njósnurum úr landi
Athyglisverð
sviðsetning
Var það ef til vill af ásettu ráði,
að Mitterrand skyldi sviðsetja
þessa óvæntu fjöldabrottvísun á
svo háværan og eftirminnilegan
hátt; var það gert til þess að veikja
enn meira stöðu hins kommúníska
samstarfsaðila síns, og gera sjálfa
aðildina að stjórnarsamstarfinu
ennþá neyðarlegri fyrir kommún-
ista?
Hann hefur þó þekkt þessa aðila
nógu lengi til þess að vita manna
bezt, að þess háttar mælikvarði
gildir bara alls ekki um þá. En
Mitterrand hefur örugglega látið
sér mjög svo í léttu rúmi liggja,
þótt franskir kommúnistar yrðu
þannig enn einu sinni „að gleypa
eina froskpöddu," eins og franskt
máltæki orðar greiðasemi af þessu
tagi.
Sjálfir hafa jú franskir komm-
únistar aldrei hlífst við að koma
Mitterrand sjálfum í klípu, á með-
an hann var í bandalagi við þá,
löngu áður en hann varð forseti
Frakklands.
„Urrandi hundar“
Mitterrand lýsti eitt sinn á eftir-
farandi hátt sambandi því, sem var
á milli þessara tveggja flokka í tíð
vinstri bandalagins: „Hundar úti á
sama bæjarhlaðinu, sem fylgjast
urrandi hvor með öðrum, allt þar
til komið hefur endanlega í ljós,
hvernig styrkleikahlutföllunum
milli þeirra sé varið."
Mitterrand hefur alltaf tekið það
með í sinn pólitíska reikning, að
franskir kommúnistar muni fyrst
reyna að ganga gaumgæfilega úr
skugga um þetta styrkleikahlut-
fall, áður en flokkurinn færi að
tefla í nokkra tvísýnu.
fyrir nokkrum árum túlkaði einn
af hinum veigameiri ráðherrum
Mitterrands pólitískan hugsunar-
hátt hans á þennan hátt: „Að öðl-
ast fyrst fulla vissu um styrk-
leikahlutföllin — og vera svo
hvergi hræddur á eftir."
Einmitt þennan pólitíska þanka-
gang er núna ekki einungis að
finna í stefnu Mitterrands í inn-
anríkismálum, heldur kemur hann
einnig mjög svo greinilega fram í
afstöðu hans til Kreml.
í máli því, er varðaði brottvísun
sovétdiplómatanna var enn einn
þáttur, sem gerði flækjuna hálfu
verri. Þetta kemur í ljós, þegar far-
ið er að rekja forsögu þessarar
ákvörðunar í einstökum atriðum.
Cheysson utanríkis-
ráðherra í Moskvu
Þegar utanríkisráðherra Frakk-
lands kom í sína fyrstu opinberu
heimsókn til Ráðstjórnarríkjanna
hinn 16. febrúar síðastliðinn, hafði
hann meðferðis sérstakan persónu-
legan boðskap Mitterrands forseta
til Andropovs aðalritara. Þess ber
og að geta, að vegna þróunar mála
í Afganistan og í Póllandi, hafði
Claude Cheysson utanrikisráð-
herra lengi verið búinn „að humma
fram af sér“ þessa opinberu heim-
sókn til Moskvu.
Nú snerust málin þannig, að
Andropov lét Cheysson hins vegar
bíða það lengi eftir áheyrn, að
franski utanríkisráðherrann varð
að lokum að fresta brottför sinni
frá Moskvu um einn dag. Fundur
þeirra Andropovs varð því líka með
afar kuldalegu yfirbragði. Hvor um
sig taldi upp þau atriði, sem helzt
yllu misklíð og úfum í samskiptum
ríkjanna. Ásakanir Andropovs
snertu vitanlega einnig afstöðu
Mitterrands forseta til frekari
eflingar á eldflaugavopnum Atl-
antshafsbandalagsins í Evrópu.
Meðal þeirra ásakana, sem franski
utanríkisráðherrann kom fram
með á fundi sínum með Andropov,
voru óvéfengjanlegar sannanir,
sem lægju fyrir í máli nokkru sem
fram að því hafði annars hvergi
verið imprað opinberlega á af hálfu
franskra stjórnvalda: Gifurleg
aukning í starfsemi sovézkra
njósnara í Frakklandi.
Hæg heimatökin,
meðan kommúnistar
eru í stjórn
Þessi starfsemi sovézkra njósn-
ara er orðin „svo mögnuð" segir
franskur heimildarmaður, sem vel
þekkir til og er öllum hnútum
kunnugur í franskri stjórnsýslu, að
„það er hreint eins og Sovét-
mönnum finnist, að þeir séu bara
algjörlega á heimavelli hér í
Frakklandi, eftir að franski komm-
únistaflokkurinn komst í ríkis-
stjórn."
Það var varðandi þetta mál, sem
Mitterrand forseti hafði snúið sér í
boðskap sínum til fyrrverandi yfir-
manns sovézku leyniþjónustunnar,
KGB, Juri Andropovs: Þetta gæti
ekki gengið lengur svona fyrir sig;
þess væri fastlega vænzt af fransk-
ri hálfu, að Sovétmenn brygðust nú
skjótt og ákveðið við þessari um-
kvörtun.
En viðbrögð Sovétforystunnar
urðu engin.
Það næsta, sem svo gerðist í
málinu, var, að í marzlok gerðu
Frakkar fulla alvöru úr aðvörun
sinni, og brottvísun hinna mörgu
starfsmanna sovézka sendiráðsins
frá Frakklandi var tilkynnt opin-
berlega með átta daga fyrirvara. í
tilkynningu franskra stjórnvalda
var mjög stiklað á stóru um ástæð-
urnar fyrir brottvísuninni. „Sov-
étmenn vita sjálfir upp á hár, við
hvað er átt,“ sagði talsmaður
stjórnarinnar í þessu sambandi.
Akveðin afstaða Frakka
Ein af pólitískum grundvallar-
reglum Francois Mitterrands er sú,
að aldrei megi sýna kommúnistum
neins konar undanlátssemi eða
veikleika, og að þolinmæði kunni
að verða túlkuð sem veikleika-
merki af þeirra hálfu. Þessi póli-
tíska grundvallarregla dugir samt
engan veginn til skýringar á þeirri
hörku og þeim hávaða, sem Frakk-
ar viðhöfðu í brottvísunarmálinu
öllu. Það var greinilegt, að stjórn-
völd vildu með þessu einnig árétta
trúverðugleika Frakklands sem
kjarnorkuveldis.
„Það má aldrei leika neinn grun-
ur á um kjarnorkuveldi, að ekki sé
fullur ásetningur og vilji fyrir