Morgunblaðið - 08.05.1983, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 8. MAÍ 1983
73
[TJ EINS OG
[A HJÁ SÉR“
Sendiráð Sovétríkjanna í París minnir á virki frá miðöld-
um. Inni í garði þess er gluggalaus bygging og birtist
þessi mynd af henni í vikuritinu Paris-Match. Segir blaðiö
að þessi bygging hafi verið reist í því skyni aö útiloka, að
unnt sé að hlera fundi KGB-manna í sendiráðinu. Þaðan
séu sendar leyniskýrslur á dulmáli til Moskvu. í sendiráð-
inu sé búnaður til að hlera fjarskipti og öll símtöl sem fari
fram með aðstoð gervihnatta. Aðeins örfáir hinna 600
starfsmanna í sendiráðinu gegni því hlutverki að afla
upplýsinga utan veggja þess. Langflestir sendiráðsmann-
anna haldi kyrru fyrir innan veggjaþess og þar sé að finna
skóla fyrir börn starfsmannanna. I lok síðari heimsstyrj-
aldarinnar hafi Sovétmenn handtekið einn þeirra manna
sem sátu í herstjórninni í París og hafi hann látið þeim í té
teikningar af samgönguæðum neðanjarðar í stórborginni.
Undir sendiráðsbyggingunni sé kjallari á sjö hæðum og
líggi göng úr honum út í þessar æðar. Allur tæknibúnaöur
sendiráðsins sé hinn fullkomnasti og nýttur til hins ítrasta
í grimmilegu fjarskiptastríði sem háð er með rafeindatækj-
um.
hendi að láta efndir fylgja orðum
..." Þannig komst Claude Cheys-
son eitt sinn að orði. Með öðrum
orðum: Enginn er hræddur við
pappírstígrisdýr. Samtal Cheys-
sons við Andropov krafðist þess, að
Frakkar væru sjálfum sér sam-
kvæmir í þessu máli.
En hvaða afleiðingar kann þetta
mál að hafa fyrir samskipti París-
ar og Moskvu, sem þegar voru orð-
in anzi kuldaleg?
„Franska ríkisstjórnin gerir ekki
ráð fyrir því, að þessar aðgerðir
muni spilla fyrir frekari þróun
vinsamlegra samskipta ríkjanna,"
var það látið heita í opinberri yfir-
lýsingu frá Quai d’Orsay um af-
stöðu frönsku stjórnarinnar.
Moskva heldur hlífi-
skildi yfir
sínum mönnum í
frönsku stjórninni
Það er sem sagt reiknað með því,
að Moskvu-forystan geri greinar-
mun á utanríkispólitískum hags-
munum og svo hagsmunum KGB.
Ef til vill er einnig litið svo á, að
Kreml taki í sínum pólitíska reikn-
ingi ekki síður tillit til þeirrar hag-
kvæmni, sem felst í því að nokkur
hluti franska stjórnkerfisins er
einmitt í höndum kommúnískra
ráðherra.
Það er að minnsta kosti fyrir
löngu orðið lýðum ljóst, að Kreml-
forystan hafði tiltölulega fljótlega
unnið að fullu bug á þeirri andúð,
sem hún hafði í fyrstu sýnt gegn
aðild franska kommúnistaflokks-
ins að ríkisstjórninni. Þetta stóð
sennilega einnig í sambandi við þá
breytingu, sem orðin var til batn-
aðar á samskiptum rauðu bræðra-
flokkanna í Ráðstjórnarríkjunum
og í Frakklandi. Eftir þær ýfingar,
sem verið höfðu milli franska og
sovézka kommúnistaflokksins á ár-
unum um og eftir 1970, höfðu sam-
skiptin tekið að batna stórum á
milli Kommúnistaflokks Ráð-
stjórnarríkjanna og kommúníska
útibúsins í París í árslok 1979.
Allt frá því að fjölmenn frönsk
sendinefnd kommúnista undir leið-
sögn Georges Marchais kom í
heimsókn til Moskvu í janúar 1980,
hefur Kommúnistaflokkur Frakk-
lands, „aftur skipað hinn gamla
hefðbundna sess sem elzta dóttirin
í hinu kommúníska trúarsamfé-
lagi.“ Þannig hafði Mitterrand
komizt að orði á þeim tíma. Frá því
að franskir kommúnistar fóru í
þessa pólitísku pílagrímsferð til
móðurlandsins, hafa heldur ekki
orðið neinar greinir milli hinna
meira eða minna Moskvuhollu á
flokksráðsskrifstofu kommúnista í
París. Aftur á móti eru vissar deil-
ur uppi milli forystuliðs franska
kommúnistaflokksins og óbreyttra
liðsmanna flokksins. Þessar log-
andi deilur hafa kviknað út af þeim
vonbrigðum, sem meirihluti vinstri
sinnaðra Frakka hefur orðið fyrir
vegna þess sáralitla árangurs, sem
stefna ríkisstjórnarinnar hefur
megnað að koma í kring. Það eru
einkum fylgismenn kommúnista-
flokksins, sem teknir eru að spyrja
sig í fullri alvöru, „hvort það gagni
yfirleitt nokkurn skapaðan hlut að
kjósa róttækan vinstri flokk, úr því
að ríkisstjórnin virðist notast við
pólitískar uppskriftir hægri-
sinnaðra ríkisstjórna annars stað-
ar í Evrópu". Það var André Laj-
onie, formaður þingflokks Komm-
únistaflokks Frakklands, sem
orðaði þetta svona, en þeir eru
margir, sem líta á Lajonie sem eft-
irmann Georges Marchais, aðalrit-
ara kommúnistaflokksins, enda
hafa þessi og önnur áþekk ummæli
Lajonies sízt orðið til að draga úr
þeim vangaveltum.
André Lajonie setti á svið mjög
svo æsispennandi milliþátt í um-
ræðum franska þingsins um
stjórnaryfirlýsinguna á dögunum.
Hann lýsti því yfir, að þingflokkur
hans myndi ekki samþykkja neitt
umboð þingsins til ríkisstjórnar-
innar til að gefa henni frjálsar
hendur um framkvæmd sparnaðar-
aðgerða, hafi stjórnin ekki áður
veitt „verkafólki raunverulegar til-
slakanir" frá þessu sparnaðar-
prógrammi." „Þið ættuð að sækja
peningana til hinna ríku!“ Þær
fimm breytingartillögur, sem hann
lagði fram við sparnaðarfrumvarp
stjórnarinnar, voru mjög í þessum
anda, og umræðurnar í þinginu um
þessar breytingartillögur Lajonies
stóðu heilan dag.
Franski kommúnista-
flokkurinn tapar tiltrú
kjósenda sinna
En þegar svo upp var staðið,
hafði þingflokkur kommúnista lát-
ið sér nægja að koma fram heldur
lítilvægum tilslökunum til hags-
bóta fyrir hina fátækari þjóðfé-
lagshópa og fyrir barnmargar fjöl-
skyldur. Það var aftur komin á full
eining innan stjórnarliðsins, en
Kommúnistaflokkur Frakklands
hafði aftur verið þess megnugur að
sýna, að taka verði fullt tillit til
röksemda hans.
í rauninni var þessi sjónleikur
kommúnista í franska þinginu að-
eins nýtt tilbrigði við þann póli-
tíska tvískinnung, sem flokkurinn
tók að aðhyllast á flokksþinginu í
febrúar 1982, og sem ætlunin er að
beita til framdráttar enn um nokk-
urt skeið: Ráðherrar kommúnista
eiga samkvæmt þessari formúli að
styðja allar ákvarðanir frönsku
ríkisstjórnarinnar og aðgerðir
hennar af fyllstu hollustu. En
flokkurinn lætur hins vegar óspart
í ljós þá kröfu sína að teljast sverð
og skjöldur verkalýðsins og vera
hinn allra traustasti talsmaður í
baráttumálum verkamanna, jafn-
vel gegn rikisstjórninni, ef nauðsyn
ber til; í þessu nýtur fiokkurinn
venjulega stuðnings franska verka-
lýðssambandsins CGT.
Ef til vill mun svo Kommúnista-
flokkur Frakklands láta af þessum
leik einn góðan veðurdag, af því að
forystumönnum flokksins er að
verða það æ ljósara, að kommún-
istar eru að missa tiltrú fylg-
ismanna sinna með þessum tví-
skinnungi. Það má telja allt að því
öruggt, að afleiðingin af þessum
pólitísku þrengingum verði víðtæk
mannaskipti í röðum æðstu manna
kommúnistaflokksins.
Fyrst um sinn virðist Kommún-
istaflokkur Frakklands ætla að
bíða átekta og sjá, hvort sú leið,
sem Francois Mitterrand hefur
valið til leitar lausnar á hinum
mörgu vandamálum landsins, sé þó
ekki hin rétta. Franski kommún-
istaflokkurinn álítur það sem sagt
vissara að halda sig um sinn í nánd
við Mitterrand.
Leiðtogarnir austur í Kreml
virðast hugsa eitthvað líkt þessu.
Ernst Weisenfeld