Morgunblaðið - 19.05.1983, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 19. MAÍ 1983
céilr spurt og svarað
Lesendaþjónusta MORGUNBLAÐSINS
HAFLIÐI Jónsson, gardyrkjustjóri Reykjavíkurborgar, hefur tekið að sér að svara
spurningum lesenda Morgunblaðsins um garðyrkju. Lesendur geta lagt spurn-
ingar fyrir Hafliða jafnt um ræktun matjurta sem trjárækt og blómarækt. Tekið er
á móti spurningum lesenda á ritstjórn Morgunblaðsins í síma 10100 milli kl. 11 og
12 árdegis, mánudaga til föstudaga. Hafliði Jónsson er landsþekktur garðyrkju-
frömuöur og hefur haft yfirumsjón með öllum ræktunarmálum borgarinnar í nær
þrjá áratugi.
Vorhreinsun í
umhverfi okkar
Umhverfi okkar
Um þessar mundir er víða ver-
ið að hreinsa til á lóðum hér
sunnan- og vestanlands, einkum
á þéttbýlissvæðunum við Faxa-
flóa. Til sveita gefast trúlega
færri stundir til stórþrifa utan-
dyra vegna annríkis við sauð-
burð og önnur brýn verkefni sem
ávallt eru aðkallandi fyrst á vor-
in. En auðvitað er fátt eðlilegra
en fólk haldi öllu þokkalega
hreinu í kringum sig, jafnt utan-
dyra sem innan. Slíkt ætti ekki
að þykja verulega fréttnæmt en
þó er vissulega ánægjulegt að
horfa á myndir í sjónvarpinu þar
sem vakin er athygli á vorhrein-
gerningum utanhúss. Nú þegar
flestar götur í þéttbýli eru lagð-
ar malbiki og víðast hvar komn-
ar steyptar eða hellulagðar
gangstéttar meðfram malbikuð-
um brautum, ætti reyndar að
komast á sú þegnskylda, að íbú-
arnir héldu sinni götu breinni og
hér í Reykjavík er orðin veruleg
þörf á að íbúarnir taki sig saman
um að koma þessari reglu á. Með
sífellt aukinni útþenslu byggðar-
innar vex vandinn við að halda
uppi þeirri þjónustu sem með
þarf, til að götur og opin svæði
séu ávallt í sæmilegu lagi hvað
þrifnað varðar. Víða erlendis er
slík regla í heiðri höfð hjá borg-
urunum, að þeir annist sjálfir
umhirðu síns eigin hlaðvarpa.
Þar gæta íbúarnir þess að eng-
inn óhroði safnist saman í þeirra
umhverfi og börnin líta svo á að
gatan sem þau alast upp í, sé
þeirra eigin eign og foreldra
þeirra. Þar skemmir enginn
neitt — þar er heilagur heima-
reitur sem enginn má sóða út.
Slíkan hugsunarhátt þurfum
við að temja okkur og það fyrr
en síðar.
Vel væri hugsanlegt að í
hverri götu kæmust á sérstök
„göturáð" eða stjórnir, er störf-
uðu með svipuðum hætti og nú á
sér stað í flestum fjölbýlishús-
um. Hafa má í huga, að við
margar götur hér í höfuðborg-
inni búa fleiri íbúar en í mörgum
bæjarfélögum á landsbyggðinni,
sem þó hafa kjörið sína sveitar-
stjórn og ráðið til sín sveitar-
stjóra sem annast hina daglegu
umsýslu til að gæta þess að allt
sé í góðri reglu. Ekki er ég þó að
mæla með að hver gata eða bæj-
arhverfi verði að sjálfstæðum
hreppsfélögum en þó væri það
vafalaust um marga hluti gagn-
legt, að ákveðnar hverfastjórnir
væru starfandi er hefðu ein-
hverja ábyrgð á sínum innri
málum.
Sú stjórn gæti stuðlað að
ýmsu er lækkaði heildartilkostn-
að við umhirðu borgarinnar,
stýrt ræktun að verulegu leyti í
sínu hverfi og haldið uppi heil-
brigðu æskulýðsstarfi, sem
beindist jafnt að hagnýtum
verkefnum og þroskandi tóm-
stundaviðfangsefnum, en stefndi
þó í einu meginatriði að einu
marki, en það væri að halda uppi
heiðri sinnar heimabyggðar.
Það er sannfæring mín, að ef
hægt væri að fegra og bæta
borgina með aðstoð æskufólks,
er alið væri upp með því hugar-
fari að fegra sitt umhverfi og
virða það í orðsins fyllstu
merkingu, þá væri fljótlegt að
vinna stórvirki í ræktunarmál-
um og lítil hætta á að ár eftir ár
þyrfti að vinna upp sömu verkin
vegna ófullnægjandi umgengni
eða tillitsleysis fyrir því sem er
sameign allra borgarbúa.
Gangið um nágrenni ykkar og
hafið augun opin fyrir því sem
aflaga hefur farið af þeim verk-
um sem unnin voru í fyrrasumar
eða sumarið þar áður til að fegra
umhverfið. Hvers vegna hafa
allir þessir grasblettir verið
traðkaðir í svað? Allar þessar
girðingar verið tættar niður? öll
þau tré sem plantað var í þeirri
trú að þau ættu síðar eftir að
veita unað og skjól, verið troðin
niður eða rifin upp? Og við get-
um haldið áfram að spyrja —
hvers vegna?
Næsta nágrenni okkar á að
varða okkur miklu máli hvern
einasta dag, allt árið. Einn vor-
dagur nægir okkur ekki til
hreingerninga.
1. Ræktun lóðar
Kagnar Sigurðsson, Hjallavegi 5,
Njarðvík, spyr:
Hvernig er best að byggja lóð
upp, áður en hún er tyrfð, hvern-
ig jarðveg er best að nota og svo
framvegis?
Svar: Það er of algengt að lítið sé
vandað til ræktunar lóðar og
gildir oft einu hvort í grasflöt á
að sá eða ætlunin sé að þekja
hana. Hroðvirknislegur undir-
búningur segir til sín þegar frá
líður, þá verður grasflötin „grá
og guggin" í stað þess að henni
er ætlað að minna á grænt
klæði, „þar sem smjör drýpur af
hverju strái“, svo vitnað sé til
fornra samlíkinga. Sami undir-
búningur þarf að vera hvort sem
sáð er eða tyrft. Það fyrsta sem
ber að huga að er framræsla. Ef
hætta er á að jarðraki verði of
mikill, þá þarf að leggja ræsi í
lóðina, en áður er hyggilegt að
jafna yfirborðið ef það er mis-
hæðótt. Æskilegt er að einhver
vatnshalli verði á grasflötinni og
þá helst að hún halli frá húsi.
Þegar jöfnun og framræslu er
lokið þá er að leita uppi góða
mold og jafnan má marka gæði
moldar með því, að kreista hana
í greip sinni og bera hana upp að
nefinu til að kanna hvort hún sé
með súran keim. Best er sú mold
sem er dökk á litinn, fjaðrar í
hendi og hefur þægilega angan.
Er við höfum aflað hennar og
flutt í lóðina, jöfnum við úr
henni þannig að hún myndi sem
næst 20 sm lag yfir alla lóðina,
en þó 50- -80 sm, þar sem tré og
runnar eiga að vaxa. Að því
búnu gæti verið til mikilla bóta
að setja sand yfir, ef við erum
með mold úr gamalli mómýri, og
svo má ekki gleyma að bæta ofan
á allt saman góðu lagi af hús-
dýraáburði. Þetta góðmeti er
hrært vel saman (plægt eða
stungið upp) og svo er jafnað og
rakað þar til allt er slétt og fág-
að. Þá er að valta yfir til að
tryggt sé, að engir slakkar séu f
yfirborðinu, og til að ganga úr
skugga um að svo sé ekki, er
handhægast að hafa réttskeið
sem við leggjum á yfirborðið og
hugsum okkur að við séum að
taka rétt gólfið í stofunni okkar.
Og svo ráðum við í framhaldið.
II. Kartöfluútsæði
Rósa Einarsdóttir, Kvistalandi 23,
■pyr:
Getur verið að matarkartöflurnar
hjá Grænmetinu séu ófrjóar,
þannig að ekki sé hægt að setja
þær niður? Eru þær úóaðar með
einhverju efni sem gerir þetta að
verkum?
Svar: Það er mjög líklegt að
kartöflur sem seldar eru til mat-
ar hafi verið úðaðar gegn því að
þær skjóti spýrum. Aldrei er að
treysta öðru til útsæðis en því
sem selt er til niðursetningar f
ræktunarbeð.
UI. Grænmeti í trjábeðum
Elín Skeggjadóttir, Álfhólsvegi 39,
spyr:
Vill garðyrkjustjóri gefa okkur
nánari leiðbeiningar um græn-
metisræktun í trjábeðum, þar
sem ekki er hægt að nota plast-
yfirbreiðslur?
Svar: í hugleiðingu er ég skrifaði
um þetta mál, var mér það efst í
huga, að benda á möguleika þess,
að nýta trjábeð til ræktunar
matjurta. Af slíku þarf ekki að
vera nein óprýði. Hugsum okkur
að síðla hausts losuðum við jarð-
veg í beinni rás um 10—15 sm
frá graskanti með það í huga að
sá þar gulrótum í beinni röð f
mars eða apríl á næsta vori, eða
þegar mögulegt er að sá fyrir
snjó og klaka. Við veggi, þar sem
skuggi er meiri, gætum við svo
plantað salati og sáð hreðkuir
eða næpum. Það væri alls ekkert
á móti því, að eiga f einhverju
trábeðinu góða brúska af gras-
lauk sem er kjörið álegg á brauð
og gerir ljúffengt bragð með
fisksteikum. Margt fleira mætti
benda á, t.d. jarðarber. Það á
ekki að vera nein þörf á plastdúk
sem strengdur er á vírboga og
getur orðið að dverggróðurhús-
um ef við viljum flýta fyrir vexti
þess grænmetis sem við ræktum
á þennan hátt.
IV. Rauður maur
Hanna Rögnvaldsdóttir, Suður-
götu 78, Hafnarfirði, spyr:
Hvað er hægt að gera til að varna
því að roðamaur komi úr garðin-
um og leggist á blóm í gluggum?
Svar: Hér mun átt við svonefnd-
an stöngulberjamaur sem víða
gerir vart við sig á vorin og sæk-
ir þá oft inn í hús. Hann er
hvimleiður en skaðlaus og ég
þekki engin dæmi þess að hann
sæki á stofublóm. Þessi plága
varir sjaldnast lengi og besta
húsráð sem ég kann er að setja
raka bómull í gluggakistuna og
stoppar hann þá oftast við og fer
sjaldnast lengra.
V. Sáning á fjöl-
ærum plöntum
Stefanía Frímannsdóttir í Kefla-
vík, spyr:
Hvenær á að sá til jöklasóleyjar
og klettafrúar?
Svar: Hyggilegast er að sá fræi
að fjölærum jurtum strax og
þess hefur verið aflað, sem oft-
ast er að haustinu. llátunum,
sem sáð hefur verið í, er þá kom-
ið fyrir á góðum stað úti í garð-
inum en helst í gróðurreit þar
sem engin hætta er á að sáðkerið
verði fyrir hnjaski.
VI. Kláði í kartöflum
Helga Ingólfsdóttir, Miðvangi 41,
Hafnarfirði, spyr:
Hvað er hægt að gera við kláða í
kartöflum?
Svar: Ef hægt er að koma því við
væri best að rækta kartöflur í
nýju garðsvæði og hvíla „kláða-
garðinn“. Skipta jafnframt um
útsæði. í garðinum má hins veg-
ar rækta allar aðrar tegundir
grænmetis. Sé þess ekki kostur
að taka nýtt land undir kartöflu-
ræktunina er eina úrræðið að
bera brennisteinsduft í garðinn
og nota brennisteinssúran áburð
einvörðungu í garðinn.