Morgunblaðið - 27.05.1983, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 27. MAÍ 1983
ftttfgtmÞlitfrifc
Utgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 210 kr. á mánuði innanlands. (lausasölu 18 kr. eintakiö.
Ýtt úr vör
Nýtt ráðuneyti ýtti úr
vör í gær með útgáfu
bráðabirgðalaga til að forða
þjóðarskútunni undan
holskeflunni 1. júní. Ríkis-
stjórnin tekur ekki við góðu
búi. Mikil óvissa er fram-
undan. Viðskilnaðurinn er
hinn versti í tæplega 40 ára
sögu lýðveldisins. Það er
mikilvægt að almenningi sé
gerð sem gleggst grein fyrir
einstökum þáttum þjóðar-
búskaparins og ætti ríkis-
stjórnin að fela opinberum
stofnunum að semja að-
gengilegt yfirlit yfir þróun
síðustu fimm ára með línu-
ritum og skýringagreinum.
Aðeins með því að leggja
spilin óhikað á borðið geta
hinir nýju ráðherrar vænst
þess að afla sér trausts al-
mennings, en án þess
megna þeir lítils. Fréttir
um að útlit sé fyrir að ríkis-
sjóður verði rekinn með
geigvænlegum halla í ár eru
í mótsögn við digurbarka-
legar yfirlýsingar Ragnars
Arnalds, fjármálaráðherra
Alþýðubandalagsins, um að
staða ríkisfjármála hafi
aldrei verið betri en í hans
tíð. Æskilegt væri að fyrir
lægi mat óvilhallra manna
á stöðu ríkissjóðs nú við
stjórnarskiptin og má í því
efni benda á þá úttekt sem
tíðkast hefur á fjárhags-
stöðu Reykjavíkurborgar
við meirihlutaskipti þar.
Málefnasamningur hinn-
ar nýju stjórnar ber þess
merki að hann er saminn
með 1. júni á næsta leiti.
Með honum er engu að síður
skapað svigrúm til lengri
tíma en þriggja mánaða.
Vísitölukerfið svonefnda,
sjálfvirkar launahækkanir í
samræmi við hraða verð-
bólgunnar, er tekið úr sam-
bandi eins og það hefur ver-
ið kallað í tvö ár, til 1. júní
1985. Þessi ákvörðun kemur
ekki neinum á óvart sem
fylgst hefur með umræðum
undanfarnar vikur. Hún
nýtur pólitísks stuðnings út
fyrir raðir þeirra flokka
sem ríkisstjórnina mynda,
en það er eitt mikilvægasta
hlutverk oddvita hinnar
nýju stjórnar að skýra það
út fyrir öllum landsmönn-
um, hvers vegna þessi
ráðstöfun er nauðsynleg og
leggja það fyrir með óyggj-
andi hætti hvað af því hefði
leitt, ef til hennar hefði ekki
verið gripið. Að hætti fyrri
stjórna sem gripið hafa til
skerðinga á vísitölubótum
— í stjórnartíð Alþýðu-
bandalagsins frá því í sept-
ember 1978 var það gert alls
14 sinnum — hefur hin nýja
ríkisstjórn ákveðið að létta
undir með þeim sem verst
verða úti. Ekki er deilt um
þær ráðstafanir þótt ýmsir
vildu vafalaust hafa þær
meiri. Auðvitað skiptir
mestu að hinni þungu byrði
sem þjóðin öll verður að
axla nú þegar komið er að
skuldadögunum eftir 5ráð-
síu vinstri stjórnanna síðan
1978 sé skipt þannig að eng-
inn kikni.
Ekki var við því að búast
eins og málum er komið að
stórhuga fyrirheit um fersk
viðfangsefni settu svip á
sáttmála hinnar nýju
stjórnar. Þar er að vísu að
finna ákvæði um breytingar
á stjórnkerfinu og vonandi
gefst ráðherrum tóm frá
glímunni við verðbólguna
til að sinna ýmsum brýnum
umbótum á því sviði. Því
ber að fagna að horfið er frá
sérvisku Alþýðubanda-
lagsins varðandi landvarnir
og stóriðju. Ráðist verður í
smíði nýrrar flugstöðvar og
mörkuð hefur verið ný
stefna í samskiptum við
Alusuisse. Með auknu
frjálsræði í gjaldeyrisversl-
un er boðuð skynsamleg
stefna. Og þannig mætti
fleira nefna til marks um
æskilega nýbreytni.
Hin nýja ríkisstjórn er að
meirihluta skipuð mönnum
sem ekki hafa áður sinnt
ráðherrastörfum. Allir eiga
ráðherrarnir rétt á umþótt-
unartíma áður en þess er að
vænta að viðhorfa þeirra
taki að gæta við stefnumót-
un, um leið er þess vænst að
hvarvetna verði tekið til
hendi. Engin áform sýnast
uppi um að kalla þing sam-
an fyrr en á reglulegum
tíma næsta haust. Samhliða
því sem ráðherrarnir kynna
sér einstök málefni hver á
sínu verkefnasviði er mik-
ilvægt að þeir leggi sig fram
um að kynna stefnu stjórn-
arinnar og viðhorf út á við,
aðeins með þeim hætti verð-
ur lagður grunnur að því
samhenta átaki þjóðarinnar
allrar sem nauðsynlegt er
til að efnahagsstefnunni
verði hrundið í framkvæmd.
Árangur ræðst af því
trausti sem stjórnin ávinn-
ur sér í smáu sem stóru.
Ragnhildur Helgadóttir menntamálaráðherra:
Vil auka tengslin
á milli menntunar
og atvinnulífs
„ÞtTI'A er mikið og vandasamt starf
sem ég hef tekið að mér, sérstaklega
þegar tekið er tillit til hins bagalega
cfnahagsástands sem hrjáir okkar Is-
lcndinga um þessar mundir. Því vissu-
lega hlýtur efnahagsástandið að setja
„útgjaldaráðuneytunum" nokkrar
skorður,“ sagði Ragnhildur Helga-
dóttir hinn nýi menntamálaráðherra,
þegar hún var spurð hvernig nýja
starfið legðist í hana. Og Ragnheiður
bætti við:
„En við megum ekki missa sjónar
af því, að það er um virkjun veru-
legra auðlinda að ræða þegar verið
er að afla þjóðinni þekkingar sem á
að nýtast til frambúðar."
Ragnhildur var spurð hvort hún
gengi til starfsins uppfull af nýjum
hugmyndum.
„Yfirleitt er best fyrir nýja ráð-
herra að fara varlega í yfirlýsingar.
En því er ekki að leyna að ég hef
ýmsar hugmyndir sem mig langar
til að vinna að. Ég vildi gjarnan
stuðla að því að auka tengslin á
milli menntunar annars vegar og
atvinnulífs og fjölskyldulífs hins
vegar. Við lifum í þjóðfélagi sem er
í örri framþróun og þvi er brýn
nauðsyn á því að endurskoða sífellt
sambandið á milli skólalífs og at-
vinnulífs. Og það þarf að samræma
betur þarfir og viðhorf hinna ýmsu
fjölskyldumeðlima þannig að skóla-
líf og fjölskyldulíf tengist sterkari
böndum en nú er.
Þá hef ég mikinn áhuga á því að
reyna að dreifa valdinu meira í
skólakerfinu og auka þannig sjálf-
stæði skólanna. Þannig fær frum-
kvæði þeirra sem þar starfa betur
Ragnhildur Helgadóttir menntamálaráé
dóttur sinni.
að njóta sín. Annað verkefni sem
mér er hugstætt er náttúruvernd. Á
því sviði eru mörg verk að vinna.
En það er auðvitað margt fleira
en skólamál og náttúruvernd sem
heyrir undir embætti menntamála-
ráðherra. Það verður að hlúa að
menningu þjóðarinnar í víðasta
skilningi þess orðs."
Ragnhildur tekur formlega við
Sverrir Hermannsson iðnaðarráðherra:
„Iðnaðurinn sú atvinnu-
grein sem taka verður við
nýjum vinnandi höndum“
„ÞAÐ leggst vel í mig, nema hvaö, að
fást viö orku- og iðnaöarmálin. Þetta
er nýtt og stórt verkefni sem ég hcfi
haft brennandi áhuga á um árabil. Ég
veit vel aö viö eigum sem mest aö
vinna aö lausn efnahagsvandamála
okkar, en auðvitað er þáttur í lausn-
inni aö skjóta nýjum stoðum undir at-
vinnulíf okkar, eins og stóriöju," sagði
Svcrrir Hermannsson eftir aö hann
haföi tekið við starfi iðnaðarráðherra í
gærkvöldi.
„Við þurfum að finna nýja kaup-
endur að orkunni okkar, og þá sem
vilja hætta fjármagni sínu í stór-
iðjuna. Okkar olíulindir flestar
renna ennþá óbeizlaðar.
Eins og allir vita er iðnaðurinn sú
atvinnugrein sem taka verður við
nýjum vinnandi höndum um ófyr-
irsjáanlega framtíð. Við getum ekki
lagt meira á fiskstofna, við getum
ekki erjað jörðina meira, það er
augljóst. Hér verður því stórkostleg
verkefni að vinna að,“ sagði Sverrir.
„Viss hluti þess máls er nú kom-
inn fyrir dómsstóla, en auðvitað
legg ég mikla áherzlu á að leysa það
vandamál, en auðvitað verður ekki
samið nema aðgengilegir og hag-
stæðir samningar náist og stór-
hækkað orkuverð," sagði Sverrir er
hann var spurður um málefni ál-
versins í Straumsvík og deilu frá-
farandi ráðherra við Alusuisse.
„Okkur greinir kannski mest á
þegar við tölum um eignaraðild að
stóriðjunni, en áhugamálin kunna
þar fyrir utan að vera lík, og leiðir
það af sjálfu sér,“ sagði Sverrir er
hann var spurður út í þau ummæli
Hjörleifs í samtali við Mbl. að lík-
lega væru áhugamál þeirra beggja í
iðnaðar- og orkumálum um margt
hin sömu.
„Ég álít að við þurfum að fá aðra
til að hætta fé sínu af því að við
komum ekki til með að ráða neinu á
markaðinum. Og þess vegna blæs ég
á þessa íslenzku leið, sem svo er
kölluð. Það er gjaldþrotaleið að
mínum dómi að við eigum meiri-
Sverrir Hcrmannsson iönaöarráöherra
dóttur, dóttur þeirra hjóna Ásthildi og s
hluta í stóriðju sjálfir. Við eigum að
eiga sem minnst, og þar greinir
okkur Hjörleif mest á.“
— Muntu taka leyfi frá störfum
forstjóra Framkvæmdastofnunar-
innar.?
„Ég hef bara ekki leitt hugann að
því. Satt bezt að segja var ég ekki
búinn að setja mig í neinar stell-
ingar til að taka að mér ráðherra-
Matthías Bjarnason heilbrigöis- og tryggingaráðherra:
Mun beita mér fyr
ir aukinni hagræð-
ingu og sparnaði
„ÉG ER heilbrigöis- og trygginga-
ráöuneytinu ekki alveg ókunnur, þar
sem ég var ráðherra í fjögur ár,“
sagöi Matthías Bjarnason í samtali
viö Morgunblaðið í gær, en hann
tekur nú viö embætti ráðherra heil-
brigðis- og tryggingamála og sam-
göngumála í nýrri rfkisstjórn.
„Vissulega hefur ýmislegt breyst á
þeim tæpu fimm árum, sem liðin eru
síöan ég gegndi síóast ráöherrastörf-
um,“ sagði Matthías enn fremur,
„en tryggingalögin eru hin sömu og í
mcginatrióum starfaö eftir sömu
reglum og áður.
Heilbrigðis- og tryggingamálin
eru afar viðamikill málaflokkur,
sem tekur mikið til sín af útgjöld-
um ríkisins. Áætla má að um 2/5
af útgjöldum fjárlaga renni til
þessara mála. Nú, þegar reisa
verður íslenskt efnahagslíf við,
þarf meðal annars að gera stór-
átak í sparnaði og aðhaldi, og slíkt
hlýtur að koma til kasta þessa
ráðuneytis ekki síður en annarra.
Ég mun beita mér fyrir aukinni
hagræðingu og sparnaði á þessu
sviði, en um leið verður kappkost-
að að draga sem minnst úr þjón-
ustunni en erfitt verður að bæta
nýjum útgjaldaliðum við á næst-
unni. Hér er mikils aðhalds þörf,
sem kalla mun á aðgæslu í öllu
kerfinu.
Samgöngumálin eru einnig stór
málaflokkur, sem ég meðal annars
kynntist vel í tólf ára störfum
I
Kristín Ingimundardóttir og Matthías
Myndina tók Guöjón Birgisson.
mínum í fjárveitinganefnd, auk
þess sem ég hef sem dreifbýlis-
maður óneitanlega oft séð margt
sem þar þarf að bæta. Ekki verður
unnt að hefja þegar í stað mikla
uppbyggingu, en gæta verður þess
að hver króna komi að sem mest-
um notum, verkefnin eru óþrjót-
andi í vegamálum, flugvallamál-