Morgunblaðið - 27.07.1983, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 27. JÚLl 1983
15
þjóðar, sem þreytti sína för í
veðrasömu landi og gegn mörg-
um andviðrum. En það má lesa í
blöðum, að óvænt sól heilsaði
staðnum, þegar vfgslustundin
var að renna upp. Fréttamenn
segja fra því, að þeir óku í belj-
andi regni og dimmviðri alla leið
frá Reykjavík, en um leið og sá
heim á Skálholtsstað braust sól-
argeisli gegnum skýin og skein
beint yfir kirkjuna. Og síðar
þegar skrúðgangan hófst, „leyst-
ist skýjaþykknið skyndilega
sundur og sólin baðaði Skál-
holtsstað geislum sínum",
„regnskýin sveimuðu hins vegar
allt í kring". Þetta var „ævintýri
líkast", það var Jarteikn". Eng-
inn viðstaddur komst hjá því að
verða snortinn og undrandi. Þeir
sáu í þessu tákn: Guð hafði
þóknun á því, sem hér hafði
gerst og var að gerast, Guð var
að bjóða góðan, nýjan, bjartan
dag yfir Skálholtsstað, Guð var
að benda í sólarátt þeirri þjóð,
sem á þessari stundu hugsaði öll
til Skálholts og leynt eða ljóst
laut höfði til háaltaris kristn-
innar í landinu í þökk fyrir ljós
heilagrar trúar á aldanna för og
í vitund um þá skyldu að ávaxta
sinn helgasta þjóðararf komandi
kynslóðum til blessunar.
Þegar Bjarni ráðherra Bene-
diktsson f.h. ríkisstjórnar fs-
lands afhenti þjóðkirkjunni
musterið nýja ásamt Skálholts-
stað, sagði hann, að þetta væri
gert af opinberri hálfu í þakkar
skyni fyrir „ómetanlegan þátt
kirkjunnar í mótun íslenskrar
menningar og þróun hennar á
hverju sem hefur gengið". Og
forsetinn, herra Ásgeir, sagði:
„Móðuharðindum Skálholtsstað-
ar er aflétt, slitinn örlagaþráður
knýttur á ný og endurvígður. Vér
hugsum nú ekki síður með fögn-
uði til þeirrar sögu, sem er fram-
undan en hinnar, sem er liðin og
skráð."
Þegar þessi orð féllu hér í
kórnum, þegar Skálholti hafði
með slíkum ummælum og atvik-
um verið skilað aftur í hendur
kirkjunnar, þá fundu allir, að
það var saga að gerast. Og um
leið og það höfga augnablik leið
hjá urðu mestu örlagastundir
liðinnar tíðar nálægar. Hér var
Gissur í nánd, hann sem í önd-
verðu gaf kirkjunni þetta óðal
sitt og bjó að öðru leyti svo um,
að forusta þeirrar dómkirkju
sem hann hafði reisa látið og
helgunarhlutverk hennar í lífi
landsmanna átti að vera tryggt
um aldur. Og hér var Hannes í
nánd, hann sem flúði staðinn,
þegar bæjarhúsin höfðu hrunið
yfir hann og ailar hinar traust-
byggðu undirstöður undir af-
komu stólsins virtust brostnar í
bili og þau yfirvöld, sem landið
laut þá, voru dauf og dumb. Það
var sem þeir mættust þessir
tveir skörungar eða feðgarnir
fyrstu hér og feðgarnir síðustu,
ísleifur og Gissur, Finnur og
Hannes, einhverjir mestu at-
gervis- og nytjamenn hvorir um
sig í sögu Skálholts og sögu ís-
lands. Það var sem þeir tækjust í
hendur við altarið hér, þegar
kirkjan hafði verið vígð og stað-
urinn gefinn að nýju. Sá atburð-
ur, hinn þriðji mesti í sögu stað-
arins, brúaði djúpið milli gerðar
Gissurar, þegar dagur var að
rísa yfir Skálholtsstað, og örlaga
Hannesar þegar nóttin lagðist
að, þegar þeir skuggar, sem um
áratugi höfðu þokast nær og nær
urðu að helmyrkva og dauða-
dómi upp kveðnum við Eyrar-
sund 29. apríl 1785. Hvorki
Móðuharðindi né jarðskjálftar
hefðu getað unnið þetta sterka
vígi, þessa ímynd andlegs
sjálfstæðis á íslandi, ef ekki
hefðu köld ráð og völd manna
komið til. En 21. júlí 1963 var
þeim völdum hnekkt, þeir náðu
saman aftur, Gissur og Hannes,
sá, sem hóf Skálholt, og hinn,
sem flúði það í rústum, sá, sem
gaf staðinn í vorskrúði, og hinn,
sem keypti hann haustfölan og
kalinn í rót, og nú sneru báðir
eina leið til nýrrar framtíðar. Og
með þeim fylkingin öll. Hér hef-
ur verið ein kirkja í landi í nær
þúsund ár. Það var engin ný
kirkja stofnuð á íslandi, þegar
Gissur hinn annar Einarsson
settist að stóli. En áhrif Mart-
eins Lúthers veittu nýjum
lífsstraumum yfir hana og
Skálholt varð aldrei áhrifa-
meira, ásamt Hólum, í andlegu
lífi þjóðarinnar en undir merkj-
um Lúthers. En við engan skal
metast um eitt eða neitt. Sam-
hengi íslenskrar kirkjusögu
mætti vera augljósara hér í
Skálholti en á öðrum stöðum,
dómkirkjan hér rís jafnt á mold-
um þeirra allra, hvort sem er
höfundur Hungurvöku eða Odd-
ur Gottskálksson, Þorlákur heigi
eða meistari Jón. Ég vil sjá þá
saman fyrir þessu altari. Synd-
arar voru þeir allir, eins og ég og
þú. En Jesús Kristur var og er
nógu ríkur í fátækt sinni og
krossins kvöl til þess að hýsa þá
alla, nógu mikill til þess að rúma
þá í sínum krossfesta upprisulík-
ama, rúma alla þá kirkju, sem
horfir til hans og sér í honum
allt sitt réttlæti, helgun og
endurlausn. Ég sé ekki betur en
að þeir snúi allir eina leið til
nýrrar framtíðar.
Vegur hins nýja Skálholts er
skammt genginn enn. En hann
er ekki tvísýnn, ef þjóð og kirkja
halda augum opnum. Þá mun
Skálholt enn sanna þá útvaln-
ingu sína, sem sagan vottar og
þau Guðs fyrirheit, sem vér höf-
um flestum kynslóðum framar
fengið að sjá yfir Skálholti
helga.
MorKunblaöið/ HBj.
Myndin var tekin fyrir skömmu af einum draslhauganna, sá var við Svigna-
skarð.
Síríus
ámillivina
D D
JMOD MQ
Hreint súkkulaói fyrir sælkera