Morgunblaðið - 27.07.1983, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 27. JÚLÍ 1983
29
LandssamDand sjálfstæðiskvenna
Margrét S. Einarsdóttir f garði sínum við Garðastrætið.
Lykillinn er hjá
konum sjálfum
Rætt við Margréti S. Einarsdóttur, fráfar-
andi formann Landssambands Sjálfstæðiskvenna
og nýkjörinn formann Sjúkraliðafélags íslands
Fagurt sumarkvöld meö gróð-
urangan í lofti gekk einn umsjón-
armanna síöunnar á fund Marg-
rétar S. Einarsdóttur á heimili
hennar við Garðastræti í Reykja-
vík. Margrét er uppalin í þessu
hlýlega húsi, fluttist burt um
skeið, en er nú komin aftur í
Vesturbæinn og kveðst kunna því
mjög vel.
Erindið til Margrétar var að
ræða við hana í tilefni þess, að
hún lét af formennsku Lands-
sambands Sjálfstæðiskvenna á
14. landsþingi þess í vor, eftir að
hafa gegnt formannsstarfinu eins
lengi og iög sambandsins leyfa,
eða fjögur ár. Margrét hefur
gegnt mörgum öðrum trúnaðar-
störfum. Hún er nú formaður fag-
félags síns, Sjúkraliðafélags Is-
lands, og varaborgarfulltrúi Sjálf-
stæðisflokksins.
Áður en Margrét tók við for-
mennsku Landssambands Sjálf-
stæðiskvenna, hafði hún setið í
stjórn í sex ár, þar af fjögur ár
sem varaformaður. Við biðjum
Margréti að segja okkur frá
starfí Landssambandsins.
Kvenfélög mikilvæg
„Þetta er samband allra sjálfstæð-
iskvennafélaga á landinu og var stofn-
að 1956, en félögin eru nú sautján tals-
ins. Tilgangur sambandsins er fyrst og
fremst að vinna að framgangi sjálf-
stæðisstefnunnar, styrkja stöðu
kvenna innan Sjálfstæðisflokksins og
auka þátttöku þeirra í opinberu lífi.
Fulltrúar aðildarfélaganna koma sam-
an til landsþings annað hvert ár, þar
sem m.a. er kosið í trúnaðarstörf, sam-
þykkt stjórnmálaáiyktun og skipst á
skoðunum um þau mál, sem liggja
sjálfstæðiskonum helst á hjarta. Arið,
sem landsþing er ekki, er haldin ráð-
stefna formanna Sjálfstæðiskvennafé-
laganna. Á milli þessara tveggja sam-
koma er það hlutverk stjórnarinnar að
skapa sem nánust téngsl milli félag-
anna.“
— Nú eru konur í stjórn sambands-
ins úr öllum landshlutum. Er ekki erf-
itt að halda stjórnarfundi?
„Jú. Það háir óneitanlega starfsem-
inni hvað margar stjórnarkvenna eiga
langt að sækja á fundina, sem haldnir
eru hér í Reykjavík, þar sem aðalstöðv-
ar Landssambandsins eru. Fundirnir
hafa ekki verið nema 4—5 á ári, en
síminn notaður þeim mun meira. Með
nýrri Stjórn var ráðin nokkur bót á
þessu, því að skipuð hefur verið fram-
kvæmdastjórn Landssambandsins. Af
fjórtán stjórnarkonum eiga sex sæti í
henni. Þær búa allar á Suðvesturhorn-
inu og geta hist oftar en stjórnin."
— Hvernig er tengslum Landssam-
bandsins við annað flokksstarf háttað?
„Formaður sambandsins á sæti í
miðstjórn flokksins með fullum rétt-
indum og hefur rétt til setu á þing-
flokksfundum með málfrelsi og tillögu-
— Og þú fylgdir Sjálfstæðisflokkn-
um að málum. Af hverju?
„Það yrði of lángt mál að telja upp
þær mörgu ástæður, sem þar liggja að
baki. Ég er einlægur lýðræðissinni, og
fylgi því stefnu, sem byggir á frelsi ein-
staklingsins og framförum almennt. Ég
er andstæðingur haftastefnu, einokun-
ar og alls þess sem lýtur að skerðingu
almennra mannréttinda. Stefna Sjálf-
stæðisflokksins byggist í grund-
vallaratriðum á þeirri hugmyndafræði,
sem ég get sætt mig við.“
Margrét og maður hennar, Atli
Pálsson, eiga fjóra syni á aldrinum
17—25 ára, sem allir eru enn í foreldra-
húsum. Margrét sagðist hafa gert hlé á
stjórnmálaafskiptum meðan drengirn-
ir voru ungir, en steypt sér út í pólitík-
ina aftur um 1966, þegar þeir voru
komnir nokkuð á legg. Hún heldur
áfram:
„Ég fór að sækja fundi hjá sjálfstæð-
iskvennafélaginu Hvöt, en í það félag
gekk ég á unglingsárum. Þegar sjálf-
rétti. Landssambandið á 12 fulltrúa í
flokksráði. Þetta skapar mikilvæg
tengsl við stofnanir flokksins."
— Hver er helsti árangurinn af
starfi sjálfstæðiskvennafélaganna og
hvernig hafa þau þróast?
„Félögin hafa tvímælalaust laðað
konur að flokknum og ýtt undir þátt-
töku þeirra í stjórnmálum. Framan af
störfuðu kvenfélög stjórnmálaflokka i
anda hefðbundinna kvenfélaga, en
þetta hefur verið að breytast og stjórn-
málaþátttakan sem slík er orðin aðal-
atriðið. Með aukinni þátttöku kvenna í
atvinnulífinu hefur orðið viðhorfs-
breyting, sem hlýtur að endurspeglast í
starfsháttum kvenfélaga stjórnmála-
flokkanna. Staða konunnar í þjóðfélag-
inu hefur breyst og hin hefðbundna
hlutverkaskipting kynjanna raskast.
Það er skylda kvenna að takast á við
slíkar breytingar og koma á framfæri
sjónarmiðum sínum og vilja."
— Kvenfélög innan stjórnmála-
flokka eiga þá enn fullan rétt á sér, þau
eru ekki að verða úrelt eins og stundum
heyrist?
„Nei, alls ekki. Þau eru ekki síður
mikilvæg en áður. Þau laða konur að
flokksstarfinu, eins og ég sagði áðan,
og innan þeirra fá konur tækifæri til að
undirbúa þátttöku í almennu flokks-
starfi. Það er nauðsynlegt að kvenfé-
lögin leggi aukna áherslu á stjórnmála-
fræðslu og samstarf við önnur flokksfé-
lög, annars er hætta á að konur ein-
angrist. Kvenfélögin eru einnig mikil-
væg fyrir konur, sem vilja berjast til
áhrifa innan flokkanna, þaðan fá þær
stuðning."
Pólitík í blóðinu
— Svo að við snúum okkur aftur að
þér sjálfri. Hvað vakti áhuga þinn á
stjórnmálum og þátttöku í stjórnmála-
starfi?
„Þetta er arfur frá uppeldinu. Heim-
ilið mitt var mjög pólitískt og stjórn-
málaumræða daglegt brauð. Ég fór ung
að fylgjast með af áhuga og í skóla tók
ég mikinn þátt í stjórnmálastarfi. Tal-
aði t.d. oft á málfundum."
— Varstu eina stúlkan, sem það
gerði?
„Við vorum alla vega ekki margar, en
ég vona að þetta hafi breyst."
stæðismenn ákváðu að stofna flokksfé-
lög í hinum ýmsu hverfum Reykjavík-
ur, átti ég heima í Árbænum og tók
þátt í stofnun sjálfstæðisfélagsins í
Árbæjar- og Seláshverfi, en í stjórn
þess sat ég í rúm tíu ár.“
— Þú hefur oftar en einu sinni verið
í framboði fyrir Sjálfstæðisflokkinn?
„Mér var boðið 15. sætið á lista
flokksins fyrir þingkosningarnar 1971,
og 1974 tók ég þátt í prófkjöri fyrir
borgarstjórnarkosningarnar. Siðan hef
ég verið varaborgarfulltrúi með setu í
ýmsum ráðum og nefndum borgarinn-
ar.“
— Er einhver þáttur borgarmála þér
hugleiknastur?
„Ég hef aðallega beitt kröftum mín-
um að heilbrigðismálum, en innan þess
málaflokks hef ég mestan áhuga á
bættri heimilislæknaþjónustu við borg-
arbúa, m.a. með uppbyggingu heilsu-
gæslustöðva. Finnst mér mjög ánægju-
legt hvað áunnist hefur á þessu sviði
undanfarin ár.
Félagsstarf heillar
— Þú hefur látið til þín taka víðar
en í pólitíkinni?
„Félagsstarf veitir mér mikla
ánægju og ég hef starfað í mörgum
ópólitískum félögum. T.d. hafði ég for-
göngu um stofnun Kvenfélags Árbæj-
arsóknar og var formaður þess í sex ár.
Ég hef líka átt sæti í stjórnum Hús-
mæðrafélags Reykjavíkur, Kvenrétt-
indafélagsins og Kvenfélagasambands
íslands."
— Þú ert greinilega „súperkona", því
að þú hefur líka unnið utan heimilisins.
Margrét brosir við: „Já, já, ég hef
unnið úti lengst af, en 1980 venti ég
mínu kvæði í kross og settist á skóla-
bekk aftur í Sjúkraliðaskóla íslands.
Námið tók eitt ár og síðan hef ég unnið
á Landakoti. Þetta er gott starf."
— Þú ert orðin formaður Sjúkraliða-
félagsins?
„Akvörðun, sem ég tók þegar ég hóf
námið, um að skipta mér ekki af félags-
málum stéttarinnar, varð ekki langlíf.
Bakterían er of sterk og í náinni fram-
tíð ætla ég að beina kröftum mínum að
málefnum sjúkraliða. Ég tók sæti í
stjórn Sjúkraliðafélagsins 1982 og var
kosin formaður í apríl í vor. Sjúkraliða-
félagið er fagfélag innan BSRB og
starfar á landsvísu með félagsdeildir
víðs vegar um landið. Félagsmenn eru
um 1.600. Þetta er ekki starfsstéttarfé-
lag og gerir því ekki kjarasamninga
fyrir félagsmenn sína.“
— Hver eru helstu verkefni stjórnar
fagfélags?
„Mestur er áhuginn á að auka mennt-
un sjúkraliða. Einnig stefnum við að
auknum tengslum félagsmanna og efl-
ingu félagsstarfsins, m.a. með funda-
höldum og útgáfustarfsemi. Við viljum
að sjúkraliðar verði sér meðvitandi um
félag sitt og að þátttakan í félagsstarf-
inu verði almennari."
— Er þetta kvennafélag?
„Það má segja að svo sé. Karlar fyr-
irfinnast að vísu innan félagsins, en
þeir eru mjög fáir. Þetta er láglaunafé-
lag, eins og önnur félög, þar sem konur
eru í miklum meirihluta. Slík félög
hafa ekki náð eins góðum árangri í
samningum og karlafélögin. Þessu
verður að breyta og að því stefnum við,
þótt samningarnir séu ekki beinlínis í
okkar höndum."
Hrist upp í flokknum
— Við skulum taka stjórnmálin aft-
ur á dagskrá. Hlutur kvenna á Alþingi
jókst mjög í kosningunum í vor, ein-
kum vegna tilkomu kvennalistanna.
Það væri forvitnilegt að heyra skoðun
þína á sérframboði kvenna, því að ég
veit að þú vilt hlut kvenna á opinberum
vettvangi sem mestan.
„Framboð eins og kvennalistarnir
eru fram komin af illri nauðsyn,14 segir
Margrét og heldur áfram. „Konum hef-
ur ekki tekist nægilega vel að hasla sér
völl innan stjórnmálaflokkanna. Ég tel
sérframboð af þessu tagi óeðlileg og er
sannfærð um að þau verða ekki langlíf.
Það eru engin rök fyrir því, að konur
séu sammála í stjórnmálum bara af því
að þær eru konur. Hins vegar verður að
viðurkenna, að sérframboð kvenna
hafa komið konum innan stjórnmála-
flokkanna að gagni. Þau hafa hrist upp
í flokkunum og opnað augu manna
fyrir því að tíðarandinn krefst aukinn-
ar þátttöku kvenna í stjórnmálum.“
— Hvað telur þú brýnast til þess að
auka áhrif kvenna í þjóðfélaginu?
„Lykillinn að aukinni hlutdeild í
þjóðmálum er hjá konum sjálfum. Ef
áhugi og vilji eru fyrir hendi, er enginn,
sem heldur konum niðri. Konur hafa
gert kröfur um raunverulegt jafnrétti,
en á sama tíma hafa þær ekki haft sig í
frammi sem skyldi. Konur verða sjálf-
ar að vera tilbúnar að nýta sér frelsi
einstaklingsins og axla ábyrgðina, sem
því fylgir að takast á við ný verkefni í
þjóðfélaginu. Konur verða sjálfviljugar
að ganga fram fyrir skjöldu og taka í
auknum mæli að sér stjórnunarstörf í
atvinnulífinu og á félagslegum grund-
velli. Þær þurfa, eins og karlar, að berj-
ast fyrir framgangi sínum og til þess
hafa þær nú bæði menntun og mögu-
leika. Konur verða að hafa sjálfstraust
og sýna í verki að þær beri traust til
annarra kvenna. Það þarf dugnað,
hæfni og sterkan vilja til þess að ryðja
úr vegi fordómum og gamalli hefð, sem
rótgróið veldi karla hefur skapað jafnt
innan stjórnmálaflokkanna og úti í
þjóðfélaginu."
Farsæl störf Margrétar S. Einars-
dóttur innan Sjálfstæðisflokksins og
víðar gefa sjúkraliðum góð fyrirheit
um nýkjörinn formann félags þeirra.
Margrét talar svo sannarlega af eigin
reynslu, þegar hún gerir lítið úr væl-
inu, sem oft heyrist um, að konum sé
haldið niðri. Hún hefur sýnt, svo ekki
verður um villst, hve langt konur geta
náð, ef áhugi og vilji er fyrir hendi.
Þegar við kveðjumst í kvöldsólinni í
fallega garðinum hennar Margrétar,
hljótum við að vona, að sem flestar
konur geri sér ljóst, eins og hún, að
enginn getur bætt hlut okkar í þjóðfé-
laginu nema við sjálfar og verði okkur
lítið ágengt, er ekki við neinn annan að
sakast.
S.J.
J
Umsjón: Sólrún Jemdóttir, Björg Einaredóttir, Ásdí* J. Rafnar