Morgunblaðið - 17.09.1983, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 17. SEPTEMBER 1983
Leikfimisskóli
Hafdísar Árnadóttur
Kennsla hefst mánudaginn 26. september í íþróttahúsi
Melaskólans — ath: nýr kennslustaöur.
Eldri nemendur sem ekki hafa skráö sig tilkynni þáttt-
öku sem fyrst.
Innritun daglega í síma 84724.
næsl besti
kosturim!
Árg. Ekinn Verö
GSA Pallas C.Mat 82 40.000 280.000
GSA X3 82 24.000 275.000
GSA Pallas 82 16.000 270.000
GSA Pallas 82 26.000 265.000
GSA Pallas 81 17.000 225.000
GSA Pallas 79 60.000 115.000
CX 2400 Pallas 77 64.000 210.000
Opið í dag,
laugardag.
Sýnum einnig nýja bíla.
_ Globusr^xx
Nú auglýsir
þrekmiðstödin
Dalshrauni 4 sími 54845 — 53644
Leikfimi fyrir konur
Jane Fonda
Byrjendatímar
mánud. kl. 14.50 og 19.50.
miövikud. kl. 14.50 og 19.50.
föstud. kl. 14.50 og 19.50.
Framhaldstímar
mánud. kl. 21.30.
miövikud. kl. 21.30.
Átak í megrun
nýtt tveggja vikna námskeiö
hefst mánud. 26. sept.
Leikfimi, vigtun og sérstakur
matseöill.
mánud. kl. 20.40.
þriðjud. Kl. 20.40.
miðvikud. kl. 20.40.
fimmtud. kl. 21.30.
Jóga leikfimi
mánud. kl. 14.00.
miövikud. kl. 14.00.
Hefst 3. október.
Skráning hafin.
Ath. barnagæsla
frá kl. 14.00—17.00.
Leikfimi fyrir
karla
Old Boys
þriðjud. kl. 19.00.
fimmtud. kl. 19.00.
Ath.
Innlfallö í leikfimi er heitur r.udd-
pottur (úti), gufubaö og þrek-
tæki.
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir LAJOS LEDERER
Búdapest nú Jsnos Kadw
„Svikarinn" sem vann
hug þjóðar sinnar
Þegar ég kom til Búdapest nýlega aó liónum allmörgum árum gat ég
ekki annaó en furóað raig á ýmsum mjög áberandi breytingum. Mér haföi
vissulega skilizt, aö margt heföi breytzt til batnaðar en engu að sföur
hafði ég ekki búizt við að sjá hversu miklar framfarir höfðu orðið í
persónufrelsi fólksins og hversu tækifærin virðast nú á hverju strái til að
fólk geti komið undir sig fótunum á mannsæmandi hátt.
Ferðamannaiðnaður blómstr-
ar í Ungverjalandi. Á árinu
1982 komu fimmtán milljónir
ferðamanna til Ungverjalands,
þar af voru 70 prósent frá
kommúnistaríkjum, og 30 frá
Vesturlöndum — fjölmennastir
eru Þjóðverjar, Norðurlöndin og
Austurríkismenn. Vert er að
taka fram að Austurríkismenn
þurfa ekki lengur vegabréfsárit-
un til að heimsækja landið. En
það sem er kannski ennþá
merkilegra er að þrjár milljónir
Ungverja fóru til útlanda í fríinu
sfnu.
Breytingar á Búdapest sjálfri
sjást hvarvetna og á leiðinni frá
flugvellinum benti bílstjórinn
mér á stór íbúðarhverfi, sem
reist hafa verið og fólk átti sínar
íbúðir. Hann talaði af mikilli
bjartsýni um framtíðina og það
er í sjálfu sér frekar óvenjulegt,
þar sem Ungverjar hafa alltaf til
að lifa í nútíðinni.
Þegar inn í miðborgina kom
tók við öngþveiti stórborga á
Vesturlandavísu. Tíu milljónir
Ungverja eiga 1,1 milljón einka-
bíla. Einhvern tíma hefði það
þótt tíðindum sæta. Verzlanir
eru fuliar af ávöxtum og græn-
meti og viskí eða kölnarvatn frá
París eða Skotlandi er ekki á
svörtum markaði lengur.
Mér var tjáð, að ákaflega örar
breytingar hefðu orðið á allra
síðustu mánuðum. Pólitískar og
efnahagslegar breytingar sem
byrjuðu í alvöru upp úr 1960
hafa vakið með íbúum von um
betri tíð og blóm í haga.
Fyrir skömmu hafa enn verið
gerðar breytingar á efnahags-
kerfi landsins, þar sem einkafyr-
irtækjum er veitt svigrúm til
starfa, mjög svipað og hefur ver-
ið í Júgóslavíu í tuttugu ár. Hjá
fyrirtækjum í einkaeign er kaup
hærra, það hefur á hinn bóginn
einnig orðið til að opinberar
stofnanir hafa bætt hag starfs-
manna sinna. Þá er athyglisvert
að starfsemi kirkjunnar hefur
verið leyfð á nýjan leik, og var
það þó meira í orði en á borði
eftir að Páfagarður náði sam-
komulagi við stjórnvöld árið
1964. Trúarbragðakennsla hefur
nú verið hafin aftur í skólum og
stjórnvöld hvetja menn til að
iðka trú sína.
Fyrir síðari heimsstyrjöldina
bjó um það bil milljón Gyðinga í
Ungverjalandi. Eftir lifðu hel-
förina eitt hundrað þúsund
manns. Hagur þeirra var bágur,
þeir voru ofsóttir hvað varðaði
störf og aðstöðu til menntunar
en fengu hins vegar ekki að flytj-
ast úr landi, sízt til fsrael eftir
að ríkinu var komið á laggirnar
1948. Eftir þær breytingar sem
nú eru að verða í Ungverjalandi
hafa Gyðingar þar sýnt dvínandi
áhuga á að flytja úr landi, hvort
sem er til ísraels eða annað og
eftir samtölum mínum við yfir-
rabbí þeirra, dr. Alexander
Schreiber, þóttist ég mega draga
þá ályktun að hagur þeirra hefði
stórlega breytzt og þeir vildu
búa í föðurlandi sínu.
Velta má fyrir sér hvers vegna
Kremlarherrarnir hafa leyft
Ungverjum að fylgja þessum
vegi til sósíalisma. Opinberlega
er viðurkennt að breytingar í fé-
lagslegu og efnahagslegu tilliti
séu runnar undan rótum Janosar
Kadar, flokksleiðtogans sem að
skipan Moskvuherranna barði
niður uppreisnina 1956. En nú er
ljóst að hugmyndirnar, sem er
verið að framkvæma núna og
Kadar hafnaði þá, virðast um
flest hinar sömu. Það er í sjálfu
sér óskiljanlegt. Hins vegar
segja fróðir menn, að Kadar hafi
aldrei stigið lengra í einu en
hann vissi að væri óhætt, og þar
sem umbreytingin í Ungverja-
landi hefur nú spannað yfir hátt
á þriðja áratug má auðvitað ljóst
vera að farið hefur verið gæti-
lega í sakirnar.
Og til að tryggja sér stuðning
þjóðarinnar hefur hann talið
Rússa á að leyfa sér að gera
ákveðnar tilslakanir, án þess að
flóðgáttir opnuðust. Hann lét
gera víðtækar hreinsanir innan
iögreglunnar og menntamenn og
rithöfundar eru ekki of sælir af
hlutskipti sínu. Neðanjarðarblöð
Fri Búdapest 1956.
sem gagnrýna stjórnvöld eru
bönnuð og ýmsir hafa verð fang-
elsaðir fyrir að vera með „and-
ungverskan áróður". Samt hefur
hann gætt þess að fara ekki um
of yfir strikið.
Janos Kadar er nú 71 árs og
nýtur nú ávaxta lífsstarfs síns.
Hann er orðinn hressari í við-
móti og fæst orðið til að taka á
móti þjóðhöfðingjum og tignum
gestum, sem hann gerði ekki áð-
ur, þar sem hann virtist ekki
vilja valda þeim óþægindum með
því að láta viðkomandi taka í
hönd svikara.
En honum hefur verið fyrir-
gefið það sem hann gerði 1956 og
í sjónvarpsviðtali á dögunum
fékkst hann meira að segja til að
ræða um atburðina þá. I fyrsta
skipti talaði hann ekki um upp-
reisnina sem „gagnbyltingu"
heldur sagði að „við alvarlegan
og djúpstæðan vanda hgfði verið
að glíma í uppbyggingu hins
sósíalíska kerfis".
(Þýð. og endurs. j.k.)
Lajos Lederer bjó í Ungverja-
landi, bladamadur þegar uppreisn■
in var gerð þar. Hann var fyrir
skömmu í fyrstu löngu heimsákn
sinni þangað frá því hann var út-
lægur gerr.