Morgunblaðið - 24.09.1983, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 24. SEPTEMBER 1983
19
í vinnslusal eins af átta frystihúsum Fishery Products. Þegar fyrirtækið er í fullum rekstri starfa þar milli fjögur og
fimm þúsund manns við fiskvinnslu.
irráða yfir miðunum umhverfis
eyjuna sína og út af Labrador-
skaganum, en hann er i fylkinu
sem kennt er við Nýfundnaland, er
svipað viðhorfi allra þeirra sem
eiga atvinnu sína og afkomu að
mestu leyti undir fiskveiðum —
þeir vilja eiga forgangsrétt að
miðunum. Ráðstöfun auðlinda í
hafinu er hins vegar ekki í verka-
hring fylkisstjórnanna. Auðæfi
sjávar eru sameign allra Kanada-
manna samkvæmt stjórnlögum og
því skipta stjórnvöld í Ottawa afl-
anum og ákveða kvóta. Nýfund-
lendingar sætta sig illa við að skip
þeirra og fyrirtæki fái ekki meira
en 40% af leyfilegu aflamagni í
þeim hluta kanadísku lögsögunnar
sem þeir telja að „tilheyri" Ný-
fundnalandi. Finnst þeim nóg um
afskiptasemi stjórnvalda í Ottawa
og virðast af „þjóðernisástæðum"
ákaflega andvígir því að sam-
bandsstjórnin gerist eignaraðili
útgerðar- og fiskvinnslufyrir-
tækja.
„Ef sambandsstjórnin tekur til
við að gera út togara og reka fisk-
vinnslustöðvar hér er í raun verið
að taka forræði yfir öflugustu at-
vinnufyrirtækjunum á Nýfundna-
landi undan stjórn fylkisins og þá
hefði stjórnin í Ottawa í hendi sér
bæði úthlutun á afla og ráðstöfun
hans í þeirri grein sjávarútvegsins
sem líklegust er til að skila arði.
Við sætum uppi með strandveið-
arnar sem eru i raun félagslegt
viðfangsefni eða byggðavanda-
mál,“ sagði Brian Peckford, for-
sætisráðherra, þegar hann skýrði
það fyrir mér hvers vegna fylkis-
stjórnin á Nýfundnalandi ætlaði
að berjast gegn eignaraðild sam-
bandsstjórnarinnar með öllum til-
tækum ráðum.
Spil í alþjóðamálum
Alec Moorse á þrjár fiskvinnslu-
stöðvar í Harbour Grace skammt
fyrir norðan St. John’s, höfuðborg
Nýfundnalands. Hann sagðist
veita 1.250 manns atvinnu þegar
best léti en skorta hráefni. Hann
ætti einn togara en fengi ekki leyfi
til að kaupa fleiri. Hjá fyrirtæki
hans, Ocean Harvesters Ldt.,
starfa tveir íslenskir bræður,
Hreiðar og Hafsteinn Júlíussynir,
stjórnar Hreiðar rekstri fisk-
vinnslustöðvanna. Alec Moorse
þekkir vel til sjávarútvegs á ís-
landi, Færeyjum og í Noregi.
Hann vildi efla samvinnu Ný-
fundlendinga og þessara þjóða og
einnig leyfa aðilum frá Evrópu-
bandalaginu (Efnahagsbandalagi
Evrópu) að eignast hlut í kanad-
ískum útgerðarfyrirtækjum ef það
mætti veða til þess að auðvelda
Kanadamönnum aðgang að fisk-
markaði í bandalagsríkjunum, það
væri erfitt að eiga allt sitt undir
bandaríska markaðnum. Við
ræddum um stöðu Nýfundlend-
inga og afskipti stjórnvalda i
Ottawa. Moorse var þeirrar skoð-
unar eins og raunar allir aðrir
sem ég hitti, að það væri áreiðan-
lega ekki skynsamlegasta leiðin til
að bæta rekstur og afkomu út-
gerða og fiskvinnslufyrirtækja að
setja þau undir beina eða óbeina
opinbera stjórn, einkaaðilar væru
mun hagsýnni en opinberir. Ríkis-
rekstur ætti alls ekki við í útgerð
og fiskvinnslu. Og Alec Moorse
bætti við:
„Nýfundnaland er í raun mjög
einangrað. Til höfuðborgar Kan-
ada, Ottawa, eru um 1.800 km og
um 2800 km til Evrópu. Við höfum
slitið evrópskar rætur okkar og
lítum nú til meginlands Norður-
Ameríku. Þið íslendingar fylgist
mun betur með því en við hvað er
að gerast á alþjóðavettvangi eða á
alþjóðlegum fiskmörkuðum. Við
verðum að átta okkur á því að
sjávarútvegur skiptir í raun miklu
máli í samskiptum ríkja á alþjóða-
vettvangi. Ríkisstjórn Kanada sá
þetta eftir að fiskveiðilögsagan
var færð út í 200 sjómílur. Stjórn-
in hefur fengið nýtt spil á hendina
i viðræðum við ríkisstjórnir ann-
arra landa. Til að nýta það til fulls
þarf hún að eiga ítök í sjávarút-
veginum, það er ekki nóg að hún
geti ráðstafað aflamagni í sjónum,
hún þarf einnig að geta látið til
sín taka á öðrum sviðum. Hafi
stjórnmálamennirnir i Ottawa
forræði í öllum þáttum útgerðar-
og fiskvinnslu styrkja þeir stöðu
sína út á við í samningum við önn-
ur ríki. Ég tel að opinber afskipti
af þessu tagi séu ekki frekar af
hinu góða en bein rekstrarstjórn,
þetta á allt að vera í höndum
einkaaðila."
Verkalýðsfélagið
vantrúað
Earle McCurdy, gjaldkeri Fé-
lags sjómanna og fiskvinnslufólks
á Nýfundnalandi, sagði að sam-
skipti félagsins við stjórnvöld í
Ottawa hefðu að jafnaði verið góð.
Þau hefðu hins vegar versnað
mikið síðustu mánuði, ekki sfst
vegna ýmissa hugmynda í Kirby-
skýrslunni. Þar væri ekki tekið
nægilegt tillit til afkomu strand-
veiðimanna og þeirra sem eiga allt
sitt undir þvf að allar fiskvinnslu-
stöðvarnar séu reknar áfram, þótt
þær skiluðu ekki allar arði.
„Skipan Kirby-nefndarinnar er
í sjálfu sér óeðlileg," sagði verka-
lýðsforinginn. „Með nefndinni er
tillögugerð um sjálfa framtíð Atl-
antshafsveiðanna og vinnslunnar
hér tekin undan sjávarútvegs-
ráðuneytinu og falin nefnd undir
formennsku atvinnurekenda sem
er áhrifamaður af því að hann er
handgenginn Pierre Trudeau, for-
sætisráðherra. Hann fær síðan til
liðs við sig ýmsa embættismenn
sem síðan hafa á valdi sínu að
hrinda tillögunum í framkvæmd,
þetta er of mikil miðstýring í at-
vinnuvegi sem skiptir jafn marga
máli og raun ber vitni. Skýrslan er
ekki að okkar skapi."
Síðan 1978 hefur þetta valda-
mikla verkalýðsfélag á Nýfundna-
landi beitt sér fyrir sölu á fiski
beint úr veiðiskipum i erlend fiski-
eða verksmiðjuskip. Fæst þannig -
mun hærra verð fyrir fiskinn en ef
hann er seldur í landi. Sagði Earle
McCurdy að einungis væri seldur
fiskur sem nóg væri af, eins og
makríil og smokkfiskur.
Vigtarmaður frá verkalýðsfé-
laginu er með veiðiskipunum og
fylgist með þegar fiskurinn er
fluttur milli skipa. Hann sendir
síðan verkalýðsfélaginu nótu um
aflamagnið. Félagið gerir upp við
veiðiskipið og innheimtir hjá
kaupanda. Það eru einkum Portú-
galir, Spánverjar og Austur-
Evrópumenn sem kaupa þannig
fisk af kanadískum skipum yfir
borðstokkinn. Vilja kanadískir
sjómenn selja þorsk með þessum
hætti líka. I Kirby-skýrslunni eru
tillögur um að stemma stigu við
sölu á þorski og telur verkalýðsfé-
lagið að framkvæmd þeirra muni
leiða til tekjutaps hjá strandveiði-
mönnum. í skýrslunni sé þó kom-
ist að þeirri niðurstöðu að afkoma
þessara sjómanna sé fyrir neðan
„fátækramörk" og ástæðulaust sé
að banna þeim að selja fisk fyrir
hærra verð til útlendinga en þeir
geta fengið í landi.
Björn Bjarnason, blaðamadur
Morgunblaðsins, rar í síðustu riku
á ferð um Atlantshafsfrlki Kanada,
Nýfundnaland og Nora Scotia, og
kynnti sér útgerð og fiskrinnslu.
HaustlauKa
kynrang
kr 249.00

Komiö á haustlaukakynninguna í Biómaval um
helgina. Gífurlegt úrval haustlauka.
Yfir I20tegundirtulipana.
GaröYrkjufrseðingarnirHafsteinnHafliöason
og Kristinn Guðsteinsson verða t^ skrats
ráðagerða og leiðbeina fðlk, um va, og nteðferð
Fagmenn verða við símann i dag kl. 2-6t,l
a ráðlegginga.
Stofulyn9(Érikur)
Tilboðsverð: Áður kr. 220.- nu 149.-
áðurkr. 285.- nu 198.-
Pottahlífar fyrir Erikur með 15-20% afslætti.