Morgunblaðið - 24.09.1983, Page 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 24. SEPTEMBER 1983

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 230 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 18 kr. eintakiö.
Sjálfseignarstefna
í húsnæðismálum
Alþýðubandalagið var for-
ystuflokkur í borgarmál-
um Reykjavíkur sl. kjörtíma-
bil.
Formaður Alþýðubanda-
Iagsins var húsnæðismála-
ráðherra 1980—1983.
Öll valdaár Alþýðubanda-
lagsins í Reykjavík var til-
finnanlegur skortur á bygg-
ingarlóðum. Fólk og fyrir-
tæki, sem gjarnan vildu
byggja yfir sig í Reykjavík,
hrökklaðist til nágranna-
byggða. Fasteignaskattar
vóru og á þessum árum mun
hærri í Reykjavík en í ná-
grannabyggðum, sem lutu
meirihlutastjórn sjálfstæðis-
manna.
Formaður Alþýðubanda-
lagsins notaði tækifærið sem
húsnæðismálaráðherra til að
svipta húsnæðislánakerfið
helzta tekjustofni sínum,
launaskattinum. Lánageta
þess snarminnkaði. Tala ár-
legra heildarlána lækkaði um
mörg hundruð. Lánsupphæð
sem hlutfall af byggingar-
kostnaði skrapp saman.
Á sl. ári lánaði hið al-
menna húsnæðislánakerfi til
800 færri einstaklinga en
1978. Lánahlutfall hrapaði
niður í rúm 17% af bygg-
ingarkostnaði — og raunar
enn neðar, ef hliðsjón er höfð
af verðbólgurýrnun lána sem
dreifðust á þrjár útborganir.
Nýr borgarstjórnarmeiri-
hluti leysti lóðavanda borg-
arinnar á skammri stund.
Framboð byggingarlóða er í
dag meira en eftirspurn.
Ný ríkisstjórn hefur
ákveðið að hækka öll hús-
næðislán Byggingarsjóðs um
50% frá næstu áramótum.
Þetta þýðir að lán hækka í
30% af byggingarkostnaði
svonefndrar staðalíbúðar, en
orð standa til þess að hækka
byggingarlán í áföngum upp
í 80% af raunkostnaði.
Lán greiðast eftirleiðis í
tveimur útborgunum í stað
þriggja. Lánstími lengist um
fimm ár; nýbyggingarlán úr
26 árum í 31 ár, sem jafngild-
ir 20% léttari árlegri
greiðslubyrði; og lán til
kaupa á eldra húsnæði úr 16
árum í 21, sem samsvarar
25% léttari greiðslubyrði á
ári.
Þá verður þeim sem fengu
frumlán til nýbygginga eða
kaupa á húsnæði á árunum
1982 og 1983 gefinn kostur á
viðbótarláni, sem nemur allt
að 50% af upphaflega láninu.
Ennfremur hefur náðst sam-
komulag við innlánsstofnan-
ir um skuldbreytingar til
átta ára á lánum þeirra sem
byggt hafa eða keypt í fyrsta
sinn frá 1. janúar 1981 til
dagsins í dag.
Pétur J. Eiríksson, sem er
talsmaður áhugamanna um
húsnæðismál, sagði í viðtali
við Morgunblaðið í gær:
„Við erum að mörgu leyti
mjög ánægðir með það að
komið hefur verið til móts
við okkar kröfur. Fyrir utan
það að lán hafa verið hækkuð
og lengd, þá hefur verið tekin
upp ákveðin afturvirkni til
þeirra sem byggðu eða
keyptu á árunum frá 1981, og
þá ekki aðeins til þeirra sem
byggðu eða keyptu í fyrsta
sinn.“
Æskilegt hefði verið að
stíga stærra skref í þessum
fyrsta leiðréttingaráfanga.
En miðað við aðstæður í
þjóðarbúskapnum er hér við-
unandi að verki staðið. Ekki
má gleyma því að samtímis
hefur góður árangur náðst í
baráttunni gegn helztu óvin-
um húsbyggjenda: óðaverð-
bólgu og háum vöxtum.
Rýmka þarf lánareglur
varðandi kaup á eldra hús-
næði sem hvata til betri nýt-
ingar húsnæðis og annarra
verðmæta í eldri borgar-
hverfum. Sú viðleitni tengist
húsnæðisfyrirgreiðslu við
eldra fólk, sem telur sig búa í
óþarflega stóru húsnæði. Og
taka þarf upp á ný skatt-
ákvæði sem ýtir pndir æski-
lega varðveizlu verðmæta í
viðhaldi húsnæðis.
Það á að vera meginregla
að hver fjölskylda eigi sæmi-
lega viðráðanlegan kost á því
að eignast eigið húsnæði.
Sjálfseignarstefnan á að
skipa öndvegið í stefnumörk-
un okkar í húsnæðismálum.
En til þess að mæta mismun-
andi óskum fólks — og
tryggja jafnvægi á húsnæð-
ismarkaði — þarf samhliða
að stuðla að byggingu íbúða á
félagslegum grundvelli, sem
og leiguíbúða, bæði á vegum
einstaklinga og sveitarfé-
laga.
Þær ákvarðanir sem
stjórnvöld hafa nú tekið í
húsnæðismálum eru mikil-
væg spor í rétta átt. Stærri
skref þarf að stíga eins fljótt
og aðstæður í þjóðarbú-
skapnum frekast leyfa.
Fæðing sálar
til
Vestmannaeyja
Gjöf til Eyjamanna á 10 ára goslokaafmæli
UM ÞESSAR mundir vinna bresk-
ir mótasmiðir í safni Einars Jóns-
sonar við höggmyndina Fæðing
sálar, en höggmyndin sem er næst
stærsta höggmynd Einars, verður
sett upp í miðbæ Vestmannaeyja
næsta vor. Um 60 fyrirtæki á
fastalandinu, sem ýmist eru í eigu
Vestmanneyinga eða í miklum
tengslum við Eyjamenn, hafa sam-
einast um að gefa Vestmanneying-
um höggmyndina í tilefni þess að
10 ár eru liðin frá lokum
Heimaeyjargossins 1973. Högg-
myndin Fæðing sálar sýnir nátt-
úruöflin vera að skapa manninn.
Bresku mótasmiðirnir Ted
Knell og Mark Green hafa unnið
við það undanfarnar vikur að
taka mót af höggmyndinni í
safninu, en hún er það stór að
ekki er hægt að taka hana út úr
safninu án þess að hluta hana í
sundur og því var afráðið að
taka mótið fyrir koparsteypu í
safninu sjálfu. Höggmyndin
verður steypt í kopar í Bret-
landi, en nefnd skipuð af bæjar-
stjórn Vestmannaeyja mun
koma með tillögur um staðsetn-
ingu í miðbæ Vestmannaeyja.
Höggmyndin Fæðing sálar er
lágmynd, tveir og hálfur merri á
kant, en mjög djúp þannig að
hún nýtur sín sem höggmynd á
þrjá vegu.
Fæðing sálar eftir Einar Jónsson fer upp f Vestma
Mark Green og Ted Knell vinna við mótagerðina, en þarna er búið að hylja alla Unnið að mótagerð af Fæðingu sálar í s
höggmyndina sérstöku plastefni. myndin er stór.
Verzlunin ekki það
sett að hún megi við
— segir Pétur H. Blöndal, forstjóri Lífeyrissjóðs verzlunar-
manna, um fyrirhugaða fjárútvegun f Byggingarsjóð ríkisins
„ÉG TEL að þessar áætlanatölur um
ráðstöfunarfé lífeyrissjóðanna séu
nokkuð of háar, þar sem iðgjöldin til
lífeyrissjóðanna munu hækka mikið
minna en verðbólgan vegna skerð-
inga launa. Þá munu afborganir,
vextir og vísitölugreiðslur af lánum
minnka mikið næstu þrjú, fjögur ár-
in vegna þess að tekin voru upp
verðtryggð lán, sem minnka
greiðslubyrði skuldaranna. Ég tel
því, að ekki verði um raunverulega
aukningu á ráðstöfunarfé lífeyris-
sjóðanna að ræða á næsta ári, held-
ur minnkun eins og varð 1982,“
sagði dr. Pétur H. Blöndal forstjóri
Lífeyrissjóðs verzlunarmanna, er
Mbl. spurði hann álits á þeim hug-
myndum sem félagsmálaráðherra
kynnti um fjármögnun húsnæðis-
lánakerfisins á næsta ári, en þær
I fela í sér að fyrirhugað er að semja
við lífeyrissjóðina um að þeir láti um
40% af ráðstöfunarfé sínu renna í
Byggingarsjóð ríkisins.
Pétur sagði einnig: „Fyrir utan
þetta þá eru lífeyrissjóðirnir farn-
ir að greiða verulegan lífeyri sum-
ir hverjir og það fer að segja til
sín á næstu árum. Hins vegar, ef
menn ætla að ræða við lífeyris-
sjóðina, þá er það allt í lagi. En
þeir mega ekki gera það með því
hugarfari að hóta að setja einhver
lög í leiðinni. Það kallast ekki við-
ræður eða samningar að setja
hnífinn að brjósti viðræðuaðila.
Lífeyrissjóðirnir hljóta að mót-
mæla slíkum aðferðum, ef fyrir-
hugaðar eru.“
40% af ráðstöfunarfé lífeyris-
sjóðanna á samkvæmt lögum að
renna til ýmissa fjárfestinga-
sjóða. Á blaðamannafundi með fé-
lagsmálaráðherra í fyrradag kom
m. a. fram, að þetta fjármagn
hefði innheimst mjög misjafnlega
vel. Pétur var að því spurður hver
staða Lífeyrissjóðs verzlunar-
manna væri að þessu leyti. Hann
svaraði: „Eins og fram kemur í
okkar ársskýrslu þá hefur okkur
tekist að halda þessu 40% marki,
sem var reyndar fyrir hendi áður
en lögin voru sett. Lífeyrissjóður
verzlunarmanna hefur lánað til
þeirra fyrirtækja sem að honum
standa, því hann telur nauðsyn-
legt að þeim fyrirtækjum vegni
vel. Ég lít á verzlunina sem ekki
minni atvinnuveg en landbúnað,
sjávarútveg og iðnað, því hún
tengir þessar greinar saman. Líf-
eyrissjóðurinn hefur keypt af
Byggingarsjóði fyrir um 10% af
ráðstöfunarfénu á síðasta ári, en