Morgunblaðið - 06.12.1983, Blaðsíða 22

30
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 6. DESEMBER 1983
Utanríkisráðherra um tillögu Mexíkó og Svíþjóöar:
Afstaða íslands
hefur ekki breytzt
Stórveldin í sjálfheldu og heimsbyggðin
í gíslingu þeirra, sagði Guðrún Agnarsdóttir (Kvl.)
Geir Hallgrímsson Guðrún Agnarsdóttir
ísland mun hafa óbreytta afstöðu frá fyrra ári til tillögu frá Mexíkó og
Svíþjóð um „frystingu kjarnorkuvopna", þ.e. sitja hjá, sagði Geir Hallgríms-
son, utanríkisráðherra, á Alþingi í gær. Ég mun greiða atkvæði á sama hátt
og forveri minn (Ólafur Jóhannesson) á sl. ári, sagði ráðherrann efnislega.
Minna má á, þó engu meginmáli skipti, að Alþýðubandalagið átti aðild að
þeirri ríkisstjórn, sem þá sat hér á landi.
Tillaga Mexfkó og Svíþjóðar
GUÐRÚN AGNARSDÓTTIR
(Kvl.) kvaddi sér hljóðs utan
dagskrár í neðri deild Alþingis i
gær og fjallaði um tillögu um
„frystingu kjarnorkuvopna", sem
Mexíkó og Svíþjóð flytja á Alls-
herjarþingi Sameinuðu þjóðanna
og væntanlega afstöðu íslands til
hennar. Spurði hún hver sú af-
staða yrði og hvort Alþingi fengi
að greiða atkvæði um hana. Danir
hefðu setið hjá um þessa tillögu í
fyrra, en greiði henni atkvæði nú.
Guðrún sagði m.a. efnislega, að
hafi manni tekizt að höndla hugs-
unina um afleiðingar kjarnorku-
styrjaldar þá hljóti hver sá, sem
hefur skynsemi og tilfinningar til
að bera ábyrgð á sinu eigin lífi og
annarra, að gera það sem í hans
valdi stendur til að slíkum vopn-
um verði aldrei beitt. Stórveldin,
Bandaríkin og Sovétríkin, séu í
sjálfheldu, og haldi öðrum hlutum
heimsbyggðar í gíslingu með
ótryggu ógnarjafnvægi. Östöðug-
leikinn vaxi eftir því sem tækni
hinna nýju vopna verði þróaðri.
Yfirlýsing, sem í tillögu af þessu
tagi felist, yrði fyrsta skefið að
yfirgripsmikilli afvopnunaráætl-
un.
Forsendur hjásetu
GEIR HALLGRÍMSSON, utan-
ríkisráðherra, kvaðst sammála
fyrirspyrjanda um ógn og eyði-
leggingu, sem nútímastyrjöld
myndu fylgja, raunar hvort sem
kjarnavopn yrðu notuð eða ekki.
Þessvegna væri lykilatriði að
halda þann veg á málum, að leiddi
til raunhæfs árangurs, gagn-
kvæmni í afvopnun. Ástæða þess
að hann hyggðist taka sömu af-
stöðu og utanríkisráðherra fráfar-
innar ríkisstjórnar til umspurðar
tillögu væri m.a.:
• Riki heims hafa ekki verið á
eitt sátt um að það sé rétti tíminn
að samþykkja tillögu um „fryst-
ingu kjarnorkuvopna" meðan ekki
liggur fyrir, að sæmilegt jafnvægi
ríki milli stórveldanna á þessu
sviði. Frysting á þeim tíma, er
annað stórvelda hefði verulega
yfirburði í þessum vopnabúnaði,
gæti boðið hættu heim.
• Samþykkt slíkrar tillögu, á
þessu stigi mála, þegar stórveldin
eru að leita samkomulags, kann að
draga úr þrýstingi á samkomulag
og árangri í viðræðunum, en á öllu
veltur, eins og fyrirspyrjandi vék
að, að marktækt samkomulag ná-
ist milli stórveldanna tveggja,
Sovétríkjanna og Bandaríkjanna.
Reynslan sýnir því miður að sam-
þykktir Allsherjarþings Samein-
uðu þjóðanna hafi takmarkað
gildi, ef þessi ríki virða þær ekki.
• Meðan við á Vesturlöndum
knýjum á stjórnvöld Vesturveld-
anna að sýna samningalipurð á
þessum vettvangi, um gagnkvæma
afvopnun, og umburðarlyndi að
vissu marki, þá er engin slík um-
ræða leyfð í Varsjárríkjum. Sov-
étríkin fara sínu fram í niðursetn-
ingu meðaldrægra kjarnaflauga.
I kjölfar Helsinkisáttmála,
1975, hófu Sovétmenn undirbún-
ing að niðursetningu meðaldrægra
kjarnaflauga. Verkið var hafið
1977. í desember 1979, þegar hin
tvíþætta NATÓ-samþykkt var
gerð, þ.e. um að bregðast við á
sama hátt og Sovétmenn, en bjóða
fyrst samninga um gagnkvæma
afvopnun á þessu sviði, þá höfðu
Sovétmenn þegar sett niður í Evr-
ópu 140 meðaldrægar eldflaugar,
sem öllum var beitt gegn V-Evr-
ópu. Þá vóru ekki hávær mótmæli
viðhöfð á Vesturlöndum; þau
komu ekki til sögu fyrr en At-
lantshafsbandalagið tók ákvörðun
um viðbrögð gegn þessari nýju vá.
Utanríkisráðherra kvaðst ekki
efast um góðan vilja flestra, er
þessum mótmælum stæðu, en sú
viðleitni væri einnig auðsæ hjá
Sovétmönnum, að reyna að koma
fleyg á milli Bandaríkjanna og
V-Evrópu í varnarsamstarfi Vest-
urlanda og iáta V-Evrópu sitja
uppi með þá ógn, sem í SS-flaug-
unum fælist. NATÓ-ríkin fóru þó
ekki hraðar fram 1979 en svo að
þau gáfu Sovétríkjunum fjögurra
ára frest til draga þessa nýju ógn
til baka og raunar spannar mótað-
gerðin fimm ára áætlun að auki,
svo enn er hægt að semja, ef gagn-
kvæmur vilji stendur til.
Þrátt fyrir þetta hafa Sovétrík-
in haldið áfram niðursetningu
meðaldrægra kjarnaflauga, sett
niður að meðaltali eina eldflaug
með þremur kjarnaoddum á viku,
frá því settust þó að samninga-
borði 1981. Þeir hafa nú yfir að
ráða milli 360—380 slíkum eld-
flaugum í Evrópu.
Ráðherrann minnti á að Atl-
antshafsbandalagið hefði tekið
ákvörðun um verulega fækkun
kjarnavopna þann veg að þrátt
fyrir uppsetningu meðaldrægra
eldflauga af þess hálfu í Evrópu,
sem gagnkvæmir samningar gætu
enn stöðvað, myndu kjarnavopn
þess verða einum þriðja færri eft-
ir en áður.
Hitnar í kolum
SVAVAR GESTSSON (Abl.)
sagði Alþýðubandalag ekki hafa
verið sátt við atkvæði utanríkis-
ráðherra fyrri ríkisstjórnar, en
hjáseta hafi þó verið illskárri en
annað verra. Einnig tók til máls
ÓLAFUR RAGNAR GRÍMSSON
(Abl.), sem spurði hvort ríkis-
stjórnin væri einhuga í þessu
máli. GUÐRÚN AGNARSDÓTT-
IR (Kvl.) taldi ósvarað, hvort Al-
þingi fengi að taka afstöðu til
málsins.
GEIR HALLGRÍMSSON, utan-
ríkisráðherra, sagði að hverjum
þingmanni hefði verið í lófa lagið
frá því þing kom saman, að leggja
fram tillögu til þingsáiyktunar um
afstöðu Islands. Meirihlutasam-
þykkt Alþingis bæri að virða. Það
hafi hinsvegar ekki verið gert.
Hann færi því með atkvæði ís-
lands, á sama hátt og forveri hans
hafi gert, og ástæður þess hafi
hann skýrt nú, í tilefni fyrirspurn-
ar, og raunar margoft áður í
hliðstæðum umræðum. Ég vonað-
ast hinsvegar til að við getum
smíða úr þremur afvopnunartil-
lögum, sem hér liggja formlega
fyrir, sameiginlega afstöðu Al-
þingis til þessara mála. Að því vil
ég vinna.
Stjórnarfrumvarp um húsnæðislánakerfið:
Fjárlagaframlög 40%
af áætluðum útlánum
FRAM hefur verið lagt stjórnar-
frumvarp um Húsnæðisstofnun
ríkisins.
í frumvarpi þessu eru gerðar
þrenns konar tillögur, sem varða
lánskjör. í fyrsta lagi er lagt til að
vextir veittra lána verði ákvarðað-
ir af ríkisstjórn en ekki fast-
bundnir í lögum eins og nú er, og
jafnframt verði vextir á skulda-
bréfum breytilegir. í öðru lagi
verði lánstími lengdur, úr 26 árum
í 31 ár hvað varðar nýbyggingar-
lán, en úr 16 árum í 21 ár hvað
varðar flest önnur lán. í þriðja
lagi er lagt til, að lán verði afborg-
unarlaus í tvö ár í stað eins árs nú.
f tveimur síðari liðunum, sem
hér um ræðir, felst að lánskjör
verði rýmkuð fyrir lántakendur en
það hefur í för með sér skerðingu
á árlegum tekjum sjóðsins af eigin
fé. Sem dæmi má taka ársgreiðslu
af 620 þúsund króna nýbygg-
ingarláni, en það er núverandi
lánsfjárhæð samkvæmt öðrum
staðli húsnæðismálastjórnar að
viðbættri 50% hækkun, sem ríkis-
Viðamestu afgreiðslur þings fyrir áramót:
Fjárlög 1984 og frumvarp um
veiðar í fiskveiðilandhelginni
Þinghlé öðru hvoru megin við þriðju helgi í desember
Forseti Sameinaðs þings, Þor-
valdur (iarðar Kristjánsson, sagði
björtustu vonir um þingstörf í des-
emher standa til að þinghlé hæfist
að kvöldi laugardagsins 17. des-
ember nk. Þá væri við það miðað
að önnur umræða fjárlaga færi
fram 13. desember nk. og
atkvæðagreiðsla á kvöldfundi
þann dag. Allt eins væri þó líklegt
að þing starfaði 19. og 20. desem-
ber og þingstörfum á þessu ári lyki
þann dag.
Auk fjárlaga 1984, sem væri
viðamest mál er stefnt væri að
að ljúka fyrir þinghlé, myndi
hæst bera frumvarp frá sjávar-
útvegsráðherra, enn óframkom-
ið, til breytinga á lögum um fisk-
veiðar í fiskveiðilandhelgi fs-
lands. Ekki fór þingforseti nánar
út í efnisatriði þess, en væntan-
lega mun þar sett fram fiskveiði-
stefna og jafnvel tekin afstaða
til takmarkaðra veiðiheimilda
erlendra ríkja, sem enn gilda.
Fjármálaráðherra hefur sett
fram lista yfir mál sem hann
leggur áherzlu á að fá afgreidd
fyrir áramót. Þar skal fyrst telja
frumvarp að fjárlögum 1984
(væntanlega ásamt lánsfjárlög-
um), frumvarp að tollskrárlög-
um, frumvarp um framlengingu
tímabundins vörugjalds, frum-
varp um lánsfjáröflun og frum-
varp til breytinga á tekjuskatts-
og eignaskattslögum.
Heilbrigðisráðherra leggur
áherzlu að fá samþykkt frum-
varp um sjúkratryggingargjald;
iðnaðarráðherra á frumvarp um
verðjöfnunargjald og frumvarp
um Sölustofnun lagmetis;
menntamálaráðuneytið hefur
fyrirvara um frumvörp um
grunnskólalög og skemmtana-
skatt, sem enn eru í skoðun rík-
isstjórnar, en hugsanlega þurfi
að afgreiða fyrir áramót. Aðrir
fagráðherrar hafa ekki tímasett
afgreiðslu mála fyrir áramót.
Stjórn og stjórnarandstaða
hafa rætt um vinnuálag þingsins
í desembermánuði, eins og venja
hefur verið. Forseti sameinaðs
þings sagði ekkert formlegt sam-
komulag liggja fyrir, en í aðal-
atriðum mætti þó búast við að
mál gengju fram með umrædd-
um hætti.
Stjórnarandstaða legði
áherzlu á að fá tillögur um af-
vopnun og kjarnorkuvopn til af-
greiðslu. Þrjár slíkar tillögur
væru komnar fram og æskilegt
að koma þeim nokkuð samtímis
til þingnefndar.
stjórnin hefur ákveðið að taki
gildi frá áramótum. Árgreiðsla af
því láni (að frátalinni 0,25% þókn-
un) nemur samkvæmt gildandi
lögum um 31.750 krónum en lækk-
aði í um það bil 28.400 krónur eða
um 10% við það að lánstími væri
lengdur um 5 ár, en vextir þéldust
óbreyttir. Munurinn yrði mestur á
öðru ári hvers láns, eftir tillögum
frumvarpsins um tveggja ára af-
borgunarlaust tímabil, því í stað
venjulegrar árgreiðslu koma
12.400 króna vextir. Væru vextir
hins vegar hækkaðir. í 3% á ári,
svo dæmi sé tekið, næmi vaxta-
greiðsla af þessu láni 18.600 krón-
um fyrstu tvö árin en eftir það
yrði árgreiðsla af láninu um
32.300 krónur. Ýmis rök hníga að
því að lengja þann tíma eftir lán-
veitingu sem lán eru afborgunar-
laus, svo og því að æskilegt sé að
dreifa afborgunum yfir langt
tímabil. Á hinn bóginn má sú
rýmkun lánskjara, sem felst í til-
lögum frumvarpsins um þetta
efni, ekki verða til þess að rýra
tekjur Byggingarsjóðs óhóflega og
tefja þannig fyrir nauðsynlegri
uppbyggingu hans. Því kann að
vera nauðsynlegt að hækka vexti
af lánum sjóðsins, að minnsta
kosti um sinn, meðan á þeirri upp-
byggingu stendur. Áhersla skal á
það lögð að í þeirri könnun á fjár-
hag Byggingarsjóðs ríkisins, sem
lokið verður við á næstunni, verð-
ur meðal annars fjallað um áhrif
þeirra tillagna um breytingar á
lánskjörum svo og um áhrif mis-
hárra vaxta á fjárhag Bygg-
ingarsjóðs.
Áhrif lánskjarabreytinganna á
hag lántakenda má sjá af eftirfar-
andi yfirliti um vaxtagreiðslur og
árgreiðslur af 620 þúsund króna
láni eftir gildandi lögum og eftir
tillögum frumvarpsins miðað við
mismunandi ársvexti.