Morgunblaðið - 17.12.1983, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 17. DESEMBER 1983
23
Óttast að ástandið á
Kýpur fari versnandi
Gríska kirkjan hefur söfnun til vopnakaupa
Nikósíu, 14. desember. Frá Steinunni Arnþrúði Björnsdóttur TréttariUra Mbl.
NÍI ER MÁNUÐUR liðinn frá yfirlýsingu Dentash leiðtoga tyrkneskra Kýp-
urbúa um stofnun sjálfstæös lýðveldis á norðurhluta Kýpur. Flestar ríkis-
stjórnir hafa fordæmt þessa yfirlýsingu og ekki viðurkennt hið nýstofnaða
ríki. Aðeins Tyrkir fögnuðu henni og hafa lýst yfir fullura stuðningi. Kyprian-
ou forseti gríska lýðveldisins hefur gert víðreist þennan mánuð og meðal
annars hitt að máli framkvæmdastjóra Sameinuðu þjóðanna, forseta Banda-
ríkjanna og Grikklands.
Dentash hefur einnig gert grein
fyrir máli sínu og lýst sig fúsan til
samningaviðræðna. Tilboð hans
hefur Kypriano ekki þegið og
liggja til þess tvær meginástæður.
f fyrsta lagi álíta Grikkir að sátt-
afundur Kyprianou og Dentash sé
jafnframt viðurkenning griskra
Kýpurbúa á tyrkneska lýðveldinu
og það eitt gerir slíkt óframkvæm-
anlegt. í öðru lagi er skilyrði
Dentash fyrir sáttaumleitunum
algjört jafnrétti Grikkja og
Tyrkja, í þeim skilningi að völdum
verði skipt jafnt og tyrkneskir
Kýpurbúar, sem eru 18%, hafi
50% atkvæða til móts við gríska
Kýpurbúa, sem eru 80%.
Tyrkir hafa bent á að hlutföllin
séu nú ekki hin sömu og fyrir
stríð, Tyrkjum hafi fjölgað vegna
innflutnings frá meginlandinu og
séu nú ef til vill 25%. En Grikkir
telja þessa Tyrki ekki Kýpurbúa.
Það er nefnilega staðreynd, að
þrátt fyrir tal um sameiningu við
Grikkland, eða við Tyrkland, þá
hafa Kýpurbúar frá fornu fari lit-
ið á sig sem eina þjóð og oft ekki
verið meira en svo um frændur
sína á meginlandinu gefið, en
segja þá ólíka Kýpurbúum að
venjum, siðum og jafnvel skap-
gerð, þó að þeir tali sömu eða líka
tungu.
Grískir Kýpurbúar hafa sýnt
hug sinn eindregið gagnvart yfir-
lýsingu Tyrkja þann 15. nóvember
sl. og verið samtaka um friðsam-
legar mótmælaaðgerðir. Tveimur
dögum eftir yfirlýsinguna var all-
ur atvinnurekstur stöðvaður og
skólum lokað í eina klukkustund.
Skömmu síðar var haldinn stærsti
mótmælafundur í Nikósíu í sögu
Kýpur með um 70 þúsund þátttak-
endum. Lítið er vitað um viðbrögð
íbúa á Norður-Kýpur. Samgangur
milli eyjarhlutanna er nær enginn
en Tyrkir leita þó til Grikkja um
læknishjálp, því öll slík aðstaða er
betri hjá Grikkjum. Þessu er að
sjálfsögðu ekki neitað af mannúð-
arástæðum.
Af sömu ástæðum fá Tyrkir allt
sitt rafmagn frá Grikkjum og það
er ekki skorið niður vegna sjúkra-
húsanna og líknarstofnananna
norðan megin. En mörgum
Grikkjum svíður þó sárt að Tyrkir
borga ekki fyrir rafmagnið, svo
segja má að Grikkir borgi raf-
magn fyrir tyrkneska Kýpurbúa.
Þó að allt sé nú kyrrt hér á Kýp-
ur er uggur í fólki og lognmolla I
Viðvaranirnar segja Norðmenn
ekki hafa verið áréttaðar að
ástæðulausu. Sovéska skipið „Val-
entin Sasjin" hefur nefnilega þeg-
ar hafið tilraunaboranir með olíu-
vinnslu fyrir augum á miðri þeirri
miðlínu, sem Norðmenn telja að
eigi að skipta hafinu. Sovétmenn
standa hins vegar á þvi fastar en
fótunum, að notast skuli við
ákveðnar svæðalínur.
Verði krafa Sovétmanna ofan á,
þ.e. að svæðalínurnar nái allt til
Norðurpólsins, missa Norðmenn
155.000 ferkílómetra hafsvæði yfir
til Sovétmanna, sem þeir annars
fengju ef reglunni um miðlínuna
yrði fylgt. Norðmenn hafa frá
upphafi verið reiðubúnir til mála-
miðlunar, en ekki fengið nein svör
á móti önnur en þau, að Sovét-
menn séu reiðubúnir til tilslakana
frá eigin kröfum um svæðalínur.
Miðlínunni virðast þeir hafna al-
farið.
Bandaríkin:
Velmeintur þjófnaður
Morgantown, Vestur-Virginíu, 16. desember. AP.
MAÐUR NOKKUR vestur í Bandaríkjunum hefur verið sakað-
ur um að hafa stolið bókum af átta bókasöfnum, sem metnar
eru á nærri tvær milljónir ísl. kr. Bækurnar voru eingöngu
kennslu- og fræðibækur ýmiss konar og var ástæðan fyrir stuld-
inum sú, að maðurinn óttaðist, að einhver róttæklingurinn tæki
upp á því að smíða eftir þeim atómsprengju.
Á þremur árum tókst mannin-
um að hnupla nærri 1900 bókum
um hin aðskiljanlegustu efni,
eðlisfræði, efnafræði, tölvu-
fræði, sálfræði, trúfræði o.s.frv.,
og gerði hann það að sögn til að
koma í veg fyrir, að innihaldið
yrði misnotað, t.d. af róttækling-
um, sem hann hélt, að ættu auð-
velt með að búa til kjarnorku-
sprengjur upp úr bókunum. Að
sögn lögreglunnar er maðurinn
ekki menntaður í viðkomandi
vísindum en hins vegar talaði
hann mikið um andefni og önnur
dularfull fyrirbæri þegar hann
var tekinn. Leikur lögreglunni
grunur á að maðurinn sé ekki
alveg heill heilsu andlega.
stjórnmálunum bætir sízt úr skák.
Enginn veit hvert stefnir og menn
geta lítið annað en beðið átekta.
Enginn nefnir stríð, en menn
óttast að ástandið muni fara
versnandi. Þetta kemur meðal
annars fram í minnkandi sölu, og
að sögn kaupmannanna er þetta
mjög áberandi núna þegar jólin
eru í nánd og miklir tyllidagar hjá
kirkjunni.
Það er alkunna að gríski herinn
er smár og vanmegna gagnvart
Tyrkjum. Menn telja að náist
meira jafnvægi í herstyrk séu
minni líkur á ófriði. Því hefur
kirkjan hér nú hafið söfnun til
vopnakaupa fyrir gríska herinn og
sjálf gefið umtalsvert fjármagn til
þessa. Frónbúanum kemur þetta
frekar ankannalega fyrir sjónir
þar sem kirkjan á Vesturlöndum
gengur nú í broddi fylkingar í bar-
áttunni fyrir friði. I því tilviki má
þó segja grísku kirkjunni á Kýpur
til málsbóta, að þó að aðferðin sé
önnur er markmiðið hið sama,
friður.
Bjarnarkoss Austur-þýzkur dýratemjari, Ursula Bottcher, kyssir
hvftabjörn á alþjóðlegri sirkushátíð í Monaco. Hvftabjörninn er 3,30 m
á hæð. Rainier fursti og börn hans þrjú sóttu sýninguna.
Deilur Noregs og Soyétríkjanna:
Fundum lokið, en
ekkert samkomulag
Ósló, 16. desember. Frá Jan Erik Lauré, fréttaritara MorgunblaÓsins.
VIÐRÆÐUM Norðmanna og Sovétmanna um svæðaskipt-
ingu á Barentshafi er lokið í Moskvu án þess að nokkuð hafí
þokast í samkomulagsátt. Norðmenn undirstrikuðu á
viðræðufundunum, að Sovétmenn skyldu fara sér hægt á
þeim svæðum, sem deilt er um og nefnast „gráu svæðin“, ella
kynni að draga til tíðinda.
Þjóðhátíðardagskrá
í Austurstræti í dag
Öllum landsmönnum er boöiö aö hlýöa á sannkallaöa þjóöhátíöar-
dagskrá á tveim útisviöum í dag.
VIÐ SVIÐ EITT
við Lækjartorg kl. 15:
Prúöubíllinn, raddir Helga Stephensen og
Sigríður Hannesdóttir, Lögreglukórinn,
söngstjóri Guöni Þ. Guðmundsson, Magnús
Sigmundsson meö póstinn Pál, Jóhann
Helgason, Krossinn meö kristilega tónlist.
SVIÐ TVÖ
við Hallærisplan kl. 16:30:
Hljómsveitin C.T.V., Rúnar Júlíusson og
Þórir Baldursson, Stuömenn, Hljómsveitin
Frakkarnir, Bara-flokkurinn.

Jólasveinar
veröa á ferli
med smágjgfirr
franda börnunti
Bílastæðavandinn er úr sögunni í
miðborginni. Viö vekjum athygli á
stæðum í grunni Seðlabankans og í
tollhúsinu við Tryggvagötu.
AUSTURSTRÆTI ER LANGSTÆRSTI STÓRMARKAÐUR
LANDSINS MEÐ PERSÓNULEGA PJÓNUSTU