Morgunblaðið - 17.12.1983, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 17. DESEMBER 1983
25
Þorskaflínn á næsta ári áætlaður
70.000 lestum minni en á þessu ári
Stefnt að
tvöföldun
kolaaflans
Hér að neðan eru birtar tillögur
Hafrannsóknastofnunar um há-
marksafla úr 7 helstu botnfisk-
stofnum. Þá er að finna áætlun
frá Fiskifélagi Íslands um afla á
árinu 1983, sem byggð er á afla-
brögðum til októberloka. Ráðu-
neytið hefur ákveðið aflamark
fyrir 7 helstu botnfisktegundir
fyrir árið 1984. Er sú ákvörðun
tekin að fengnum tillögum ráð-
gjafarnefndar um sjávarútvegs-
mál, svo og eftir athugun vinnu-
hóps fiskifræðinga, stærðfræð-
inga o.fl., sem vinna að gerð sjáv-
arútvegslíkans. Niðurstöðurnar
eru svohljóðandi:
Grænlandi á vetrarvertíð 1984 né
því að þorskurinn verði þyngri á
næsta ári í hverjum árgangi en
hann reyndist 1983. Lífsskilyrðin í
sjónum gætu þó reynst heldur
betri 1984 en 1983, sjávarhiti við
landið er heldur meiri og loðnu-
stofninn stærri en undanfarin tvö
ár. Til dæmis má nefna, að gangi
2—3 milljón þorskar frá Græn-
landi á íslandsmið á næstu vertíð,
sem er lítil ganga, leyfði það um 5
þúsund tonna hækkun á aflamark-
inu, en aukning meðalþyngdar um
3% (hálft staðalfrávik í könnun
starfshópsins) leyfði um 5 þúsund
tonna hækkun.
Við endurskoðun aflamarks við
lok fyrsta ársþriðjungs þarf að
liggja fyrir álit á því hvort og í
hvaða mæli þorskur hafi gengið á
íslandsmið frá Grænlandi og
hvort meðalþyngd í hverjum ár-
gangi sé meiri eða minni en var
1983 og/eða reiknað hefur verið
með,.auk þess sem litið yrði á ald-
ursskiptingu aflans og aðra venju-
framboðs á heimsmarkaði. Niður-
staðan verður, að aflamark megi
liggja allt að 70 þúsund tonnum.
4. Karfi. Karfaaflinn hefur síð-
ustu fjögur árin farið verulega
fram úr tillögum Hafrannsókna-
stofnunar. Tillögur hennar hafa
þó farið hækkandi, þ.e. af-
rakstursgeta stofnsins hefur verið
endurmetin upp á við. Með tilliti
til þess, að karfastofninn þolir
betur en flestir aðrir stofnar á ís-
landsmiðum tímabundna veiði
umfram jafnstöðuafla og til þess
að hlífa þorskstofninum, virðist
ekki frágangssök að leyfa á næsta
ári 100—110 þúsund tonna karfa-
veiði. Vísbendingar frá veiðinni
1983 gefa þó tilefni til varúðar, og
víst er að ekki má ganga mörg ár á
karfastofninn á þennan hátt. Til
þess að leggja grunn að nákvæm-
ara mati á styrk karfastofnsins
þarf að efla rannsóknir á honum,
en að því gæti dregið að draga
þurfi úr karfaveiðum innan fárra
ára.
Tillaga Ákvörðun um
Áætlaður adi 1983 Hafrannsóknastofnun ar um hámarksafla aflamark 1984 ár. Af þeim sökum má telja óhætt
þú.s. tonn (dags. 9. des. ’83) 1984 að fara verulega fram úr tillögum
þúa. tonn þús. tonn 1. Þorskur Hafrannsóknastofnunar um 10
290 200 220 2. Ýsa þúsund tonna afla 1984, og leyfa
68 55 60 3. Ufsi allt að 17 þúsund tonn á næsta ári.
56 65 70 4. Karfl Til þess að slíkur afli náist þarf að
119 90 100—110 5. Skarkoli opna veiðisvæði og heimila fleiri
8 10 17 6. Grálúða skipum kolaveiðar. Talið er að
27 25 30 7. Steinbítur unnt sé að selja þetta magn af
12 12 15 kola við sæmilegu verði á næsta
Samanlagt 1. til 7. 580 457 512—522 ári. Þess skal getið, að skarkola-
Gert er ráð fyrir, að stjórnun fiskveiða á næsta ári taki mið af heildaraflamarki fyrir alla þessa sjö
botnfiskstofna. Jafnframt er gert ráð fyrir, að aflamark verði sett fyrir sfld, loðnu, skeldýr og skelflskstofna svo
sem gert hefur verið undanfarin ár.
Athugasemdir um
einstaka stofna
1. Þorskur. Næmniathugunin,
sem gerð hefur verið á þorskstofn-
inum, bendir til þess að sá afli,
sem taka má úr þorskstofninum á
næsta ári án þess að gengið sé á
hrygningarstofninn, sé að svart-
sýnis-mati um (170) þúsund tonn
en að bjartsýnis-mati um (240)
þúsund tonn. Líklegasta mat á
þessari stærð er að áliti starfs-
hópsins um 215 þúsund tonn. Til
þess að hrygningarstofninn færi
vaxandi þyrfti því að setja afla-
mark næsta árs neðan við 215 þús-
und, samanber tillögu Hafrann-
sóknastofnunar um 200 þúsund
tonna afla. En með tilliti til allra
aðstæðna og vandkvæða, sem
fylgja snöggum samdrætti f
þorskafla er þó talið ráðlegast að
setja aflamark næsta árs í upp-
hafi við 220 þúsund tonn. Er þá
hvorki reiknað með göngu frá
bundna þætti við mat á styrk
þorskstofnsins. Þessum athugun-
um þarf að hraða á næsta ári en
vanda þó vel til þeirra.
2. Ýsa. Tillögur um hámarksafla
af ýsu hafa sveiflast nokkuð á
undanförnum árum frá 40 þúsund
tonnum 1978 í 65 þúsund tonn
1982. Síðustu þrjú árin hefur afl-
inn farið vaxandi en þó ekki fram
úr tillögum fyrr en 1983. Með til-
liti til aðstæðna og til að hlífa
þorskinum er ástæða til að fara
svo hátt sem mögulegt er með
aflamark fyrir ýsu 1984, ef til vill
i 60 þúsund.
3. Ufsi. Ufsaaflinn hefur undan-
farin ár ekki náð tillögum fiski-
fræðinga um hámarksafla. Af
þeim sökum mætti ef til vill fara
nokkuð fram úr tillögu Hafrann-
sóknastofnunar um hámarksafla
1984. Á hinn bóginn virðast sölu-
möguleikar fyrir ufsaafurðir
takmarkaðir um sinn vegna mikils
5. Skarkoli. Eftir öllum sólar-
merkjum að dæma hefur þessi
stofn verið vannýttur undanfarin
aflinn hefur mestur orðið 14 þús-
und tonn á einu ári, 1969, og er þá
meðtalinn afli útlendinga á Is-
landsmiðum.
6. Grálúða. Afli hefur aukist á
síðustu árum, án þess þó að á
stofninn hafi gengið til muna.
Óhætt virðist að stefna að líkum
afla 1984 og 1983, eða um 30 þús-
und tonnum.
7. Steinbítur. Líkt og skarkolinn
hefur steinbiturinn ekki verið
veiddur á síðari árum að því
marki, sem Hafrannsóknastofnun
hefur talið óhætt. Undantekning
frá þessu virðist þó munu verða
1983 en á þessu ári hefur stein-
bítsafli aukist á sama tima og
Hafrannsóknastofnun lækkaði til-
lögu sína um steinbítsafla veru-
lega. Óhætt ætti að vera að stefna
að nokkurri aukningu steinbítsafl-
ans í fáein ár, að sjálfsögðu háð
niðurstöðum rannsókna á stofnin-
um. Á næsta ári mætti miða við
allt að 15 þúsund tonn. Rýmka
þarf veiðiheimildir, ef þetta á að
takast.
Guðjón Kristjánsson:
Tekjumissi sjómanna verð-
ur að mæta með hækkun fisk-
verðs eða lækkun skatta
„ÉG ER algjörlega andvígur því að
miða hámarksafla á þorski við
220.000 lestir á næsta ári, það er
alltof mikil svartsýni. Ég byggi það á
þeirri úttekt, sem ég hef verið að
gera á tillögum flskifræðinga undan-
farin ár. 1980 lögðu þeir til 400.000
lesta þorskafla og þá átti stofninn að
vera kominn í tæpar tvær milljónir
lesta 1985, en svo eru þeir nú með
hann í 1,1 milljón. Ef hægt er að
kalla svona skekkju vísindi þá gef
ég ekki mikið fyrir þau. Ég hef al-
gjöra skömm á hugmyndum þeirra
eins og þær eru lagðar fram. Eg get
ekki hugsað mér minni þorskafla en
250.000 til 260.000 lestir á næsta ári
og flnnst út í hött að taka svona
mikið mark á flskifræðingum,**
sagði Guðjón Kristjánsson, skip-
stjóri á Páli Pálssyni og formaður
Farmanna- og flskimannasambands-
ins, er hann var inntur álits á afla-
markinu.
Kristján Ragnarsson:
Feiknarlegt áfall fyrir út-
gerðina og þjóðina í heild
„ÉG Á SÆTl í ráðgjafanefndinni og
innan hennar varð samkomulag að
mæla með þessu aflamarki. Það er
náttúrlcga feiknarlegt áfall fyrir út-
geröina og þjóðfélagið í heild, hvern-
ig komið er fyrir þorskstofninum.
Við teljum hins vegar að hagsmunum
okkar sé betur borgið með því, að
veiða innan þeirra marka, að stofn-
inn nái sér upp á ný frekar en að
gera kröfur um meiri veiði. Hitt
verða allir að sjá*og skilja hvflfkum
erflðleikum þetta veldur og því verð-
ur aö mæta með öðrum hætti en auk-
inni veiði,“ sagði Kristján Ragnars-
son, formaður og framkvæmdastjóri
LÍÚ, er hann var inntur álits á afla-
markinu.
„Mér finnst rétt að mæla með
17.000 lesta veiði á skarkola, en
þetta er sýnd veiði en ekki gefin.
Til þess, að þetta gerist, þarf að
opna fyrir okkur fleiri veiðisvæði
til að ná kolanum. Það ætti hins
vegar alltaf að hafa verið sjálfsagt
að nýta þennan fiskistofn betur en
gert hefur verið, ekki sízt nú, en í
því efni hafa ríkt fordómar, sem ég
vona ^ð menn upphefji nú. Hér er
um svo gífurlega aflaminnkun að
ræða, að mér finnst ekki ná neinni
átt að viðhalda fullri spennu á
fiskveiðiflotanum við að ná í þetta
magn og því er til umræðu ný og
mjög róttæk stjórnun á þessu. Það
er engin lausn í því í dag að útfæra
skrapdagakerfið með einhverjum
hætti eða halda því áfram því það
er ekki í neitt að vísa annað. Það
eru engir aðrir fiskistofnar, sem
hægt er að veiða, þegar bannað
verður að veiða þorsk. Svona lítill
afli þýðir það, að um meiri og
minni rekstrarstöðvun verður að
ræða á næsta ári, sem þá verður
væntanlega með skipulegri hætti
með aflamarki, en ef menn væru í
samkeppni um heildaraflamark.
Nú komast menn ekkert hjá því
að horfast í augu við raunveru-
legan rekstrarvanda. Nú verða út-
gerðarmönnum ekki reiknaðar
tekjur af einhverjum ímynduðum
afla, heldur einhverju, sem er
raunverulegt. Það skýrir rekstr-
armyndina verulega, þannig að
menn verða að horfast í augu við
þann vanda, sem þessu fylgir. Ég
tel að menn komist ekki hjá því að
taka á honum með einhverjum
hætti nú samhliða ákvörðun um
stjórnun fiskveiða," sagði Kristján
Ragnarsson.
„Þegar stjórnvöld taka ákvörð-
un um svona mikla minnkun
þorskaflans, hljóta sjómenn að
gera kröfur til þess, að skattafrá-
dráttur þeirra verði aukinn á
næsta ári. Ég veit ekki hvernig
þeir eiga að borga skatta sína á
næsta ári. Við hljótum að gera
kröfu til lækkunar skatta í sam-
ræmi við ákvörðun stjórnvalda
um tekjulækkun okkar. Ef nokkur
grundvöllur á að vera fyrir af-
komu okkar á næsta ári kemur að-
eins tvennt til. Því verður að
mæta með skattafrádrætti eða
verulegri hækkun fiskverðs. Við
höfum tekið á okkur sömu kjara-
rýrnun og aðrir í þjóðfélaginu og
ef þetta á að bætast við er hætta á
að fjöldi sjómannsheimila verði
gjaldþrota. Þegar aflinn jókst
1981, taldi þáverandi sjávarút-
vegsráðherra, Steingrímur Her-
mannsson, ekki vogandi að láta
fiskverð halda sér vegna þess að
hlutur sjómanna yrði þá of mikill.
Ef hugsað verður á svipaðan hátt
nú, hlýtur að eiga að taka tillit
aflaminnkunarinnar," sagði Guð-
jón Kristjánsson.